Στα 3,3 δισ. ευρώ ανεβάζει το κόστος αντιπλημμυρικής θωράκισης η ολλανδική HVA. Πρόταση 2 δισ. από την περιφέρεια Θεσσαλίας. Άλυτος γρίφος η χρηματοδότηση. Τρέχουν έργα 1,35 δισ. ευρώ για οδικές και σιδηροδρομικές υποδομές.
Με ένα συνολικό προϋπολογισμό που φτάνει ως και τα 4,5 δισ. ευρώ, το masterplan των Ολλανδών για τη διαχείριση των υδάτων της Θεσσαλίας, μετά τη μεγάλη καταστροφή εξαιτίας του Daniel, προσδιορίζει σε 3,3 δισ. ευρώ τα έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης σε ορίζοντα δεκαπενταετίας. Την ίδια στιγμή, το κόστος για την αποκατάσταση των ζημιών που υπέστησαν το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο έχει φτάσει στα 1,35 δισ. ευρώ, προμηνύοντας ότι ο λογαριασμός για να επανέλθει η περιοχή σε μια νέα κανονικότητα θα εκτιναχθεί σε δυσθεώρητα ύψη.
Η τελική απόφαση που θα κληθεί να λάβει η ελληνική πολιτεία, θέτοντας προτεραιότητες, μπορεί να προσγειώσει κάπως τον προϋπολογισμό, καθώς αρκετές προτάσεις της ολλανδικής HVA International δίνουν διαζευκτικά σενάρια. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά στη λίμνη Κάρλα, όπου το σενάριο της επέκτασης έχει εκτιμώμενο κόστος 161 εκατ. ευρώ, ενώ της μη επέκτασης 116 εκατ. ευρώ.
Όπως σημειώνεται στην έκθεση, «η αποθηκευτική ικανότητα της λίμνης Κάρλα δεν είναι επαρκής για να αποθηκεύσει την περίσσεια του νερού από μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα». Οι μελετητές, λοιπόν, οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι αυτή θα πρέπει να αυξηθεί για να μπορεί να συγκρατεί τέτοιες ποσότητες, αλλά εκτιμούν ως ανεπαρκή λύση την υφιστάμενη σήραγγα που μπορεί να στείλει τα νερά στον Παγασητικό, καθώς αυτή δεν σχεδιάστηκε για την αποκατάσταση από πλημμύρες.
Άρα, καταλήγουν οι Ολλανδοί, θα πρέπει είτε να επεκταθεί η λίμνη, ή να δημιουργηθεί ικανότητα συγκράτησης υδάτων σε υφιστάμενες εκτάσεις στην κοιλάδα. Ως εφικτή λύση, προτείνεται η απόσυρση ορισμένων γεωργικών εκτάσεων ώστε να μετατραπούν σε φυσικές περιοχές.
Σε κάθε περίπτωση, ο μεγάλος γρίφος είναι η χρηματοδότηση αυτών των έργων, αλλά και η δυνατότητα εκτέλεσης αφού ο κατασκευαστικός κλάδος πιέζεται λόγω έλλειψης επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού.
Θωράκιση σε ορεινά και πεδινά
Δεδομένου ότι η μισή έκταση της Θεσσαλίας είναι ορεινή, οι μελετητές προτείνουν την κατασκευή περίπου 100 ως και 250 φραγμάτων ανάσχεσης (check dams), προκειμένου να περιοριστεί η μεγάλη ροή υδάτων από τα ορεινά προς τις πεδινές περιοχές όπου κυριαρχούν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις και οι οικισμοί. Θα συμβάλλουν, ακόμη, στη μείωση της διάβρωσης του εδάφους.
Συγχρόνως, σημειώνουν πως θα χρειαστούν αντιπλημμυρικές υποδομές και στα πεδινά, οι οποίες θα συνίστανται κυρίως σε αναχώματα ποταμών και δευτερεύοντα εσωτερικά αναχώματα, που θα λειτουργούν ως αντίσταση σε περίπτωση ρήξης των πρώτων ή πολύ έντονης χερσαίας πλημμύρας. Προτείνεται, για παράδειγμα, στα Τρίκαλα παρακαμπτήριο κανάλι. Με το δεδομένο ότι είναι διάσπαρτοι πολλοί μικροί οικισμοί ή και μεμονωμένες εγκαταστάσεις, που είναι αδύνατο να προστατευθούν πλήρως, προτείνεται ο καθορισμός ζωνών ελεγχόμενης πλημμύρας.
Ειδικά, δε, για την περιοχή της Λάρισας, η ομάδα της HVA εφιστά την προσοχή στα κτίσματα που έχουν αναπτυχθεί για βιομηχανικούς και εμπορικούς σκοπούς, μειώνοντας την ικανότητα ροής του Πηνειού στο 50% της δυναμικότητάς του. «Η καθαίρεση όλων αυτών των κατασκευών που εμποδίζουν και η εκτέλεση εργασιών συντήρησης και καθαρισμού στην πλημμυρική περιοχή κρίνονται ως κατεπείγουσες», σημειώνεται στο masterplan, θέτοντας ως αυτονόητη την απαγόρευση οποιασδήποτε νέας κατασκευής εντός της πλημμυρικής ζώνης, αλλά και προσεκτικό σκανάρισμα των αδειών για κατασκευές πέριξ αυτής.
Ενδεικτικά, ο προϋπολογισμός των προτεινόμενων έργων διαμοιράζεται ως εξής: για Τρίκαλα και Καρδίτσα 1,294 δισ. ευρώ, για την περιοχή της λίμνης Κάρλα 1,029 δισ., για την περιοχή της Λάρισας 289 εκατ., για τις ορεινές περιοχές 206 εκατ. και για τις υπόλοιπες περιοχές ή γενικά έργα 508 εκατ. ευρώ.
Στις άμεσες ενέργειες για την προληπτική αντιμετώπιση πιθανών μελλοντικών φαινομένων, προβλέπονται η απομάκρυνση συντριμμιών, εγκαταλελειμμένων ή κατεστραμμένων κτηρίων, η επισκευή κατεστραμμένων αναχωμάτων και οχετών και η εκβάθυνση ποταμών. Ο εκτιμώμενος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 328 εκατ. ευρώ. Σημαντικό μέρος αυτού θα πρέπει να κατευθυνθεί στην ανακατασκευή και βελτίωση του συστήματος αναχωμάτων στην περιοχή του Πηνειού, που εκτείνεται ακόμη και σε 250 χλμ.
Στα 2 δισ. η πρόταση της Περιφέρειας
Από την πλευρά του, ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας, αφού ενημερώθηκε για το masterplan από τα στελέχη της ολλανδικής εταιρείας, έκανε με ανάρτησή του λόγο για μία ομοιότητα σε ποσοστό 90% με το σχέδιο που εκπόνησε η ομάδα της περιφέρειας Θεσσαλίας απαρτιζόμενη από επιστήμονες και στελέχη των τεχνικών υπηρεσιών. Η κοστολόγηση των προτάσεων της περιφέρειας, όμως, αγγίζει τα 2 δισ. ευρώ.
Η βασική διαφοροποίηση έγκειται στην πρόταση για τη λίμνη Κάρλα, με τη διάνοιξη σήραγγας, μήκους περί τα 10,4 χλμ., από το βορειοανατολικό της τμήμα για την εκροή των υδάτων στο Αιγαίο, πλησίον της περιοχής του Καμαρίου ή άλλης θέσης που θα υποδειχθεί κατόπιν μελέτης. Ο χρόνος υλοποίησης εκτιμάται σε 2-3 χρόνια.
Παράλληλα, προβλέπεται επέκταση της λίμνης στα 60.000 στρ. με βάθος 4,5 μέτρα και 270 εκατ. κ.μ., εκ των οποίων τα 1000 εκατ. κ.μ. θα κατευθύνονται στην άρδευση περίπου 230.000 στρ. βαμβακιού ή άλλων καλλιεργειών παραπλήσια χαμηλών υδατικών αναγκών.
Εντός καλοκαιριού οι ανάδοχοι για την ανάταξη του οδικού δικτύου
Στο μέτωπο της ανάταξης των υπολοίπων υποδομών της πληγείσας περιοχής, επί του παρόντος, προχωρά η σύνταξη των τευχών δημοπράτησης για τους διαγωνισμούς των έργων αποκατάστασης των οδικών υποδομών της Θεσσαλίας. Στόχος είναι να έχουν οριστικοποιηθεί ως το τέλος Ιουνίου, προκειμένου να βγουν οι διαγωνισμοί με fast track διαδικασίες μέσω πρόσκλησης των κατασκευαστικών εταιρειών.
Μέσα στο καλοκαίρι, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έδωσε κατά την περιοδεία του στις πληγείσες περιοχές ο υφυπουργός Υποδομών, κ. Νίκος Ταχιάος, θα δημοπρατηθούν και θα υπογραφούν οι συμβάσεις. Από τα 900 εκατ. ευρώ που έχουν προϋπολογισθεί για την ανάταξη των οδικών υποδομών το μεγαλύτερο μερίδιο θα κατευθυνθεί στη Μαγνησία που έχει και τις μεγαλύτερες ζημιές. Ειδικότερα, 31% του κόστους, δηλαδή περί τα 280 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν στη Μαγνησία, 26% στα Τρίκαλα, 22% στην Καρδίτσα, 10% στη Λάρισα, ενώ 12% των πόρων θα κατευθυνθούν σε Εύβοια και Φθιώτιδα.
Ζητούν και μικρότερα έργα
Μερίδιο στα έργα αποκατάστασης της Θεσσαλίας διεκδικούν μετ’ επιτάσεως οι μικρότερες εργολαβικές εταιρείες της χώρας. Η πρώτη κρούση έγινε από την Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ), που δήλωσε τη ετοιμότητα και την ικανότητα των μελών της να συνδράμουν στην εθνική προσπάθεια, προειδοποιώντας την ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών ότι «δεν υπάρχει κανένα απολύτως περιθώριο να εξαιρεθεί οποιοδήποτε τμήμα του τεχνικού κόσμου».
Πριν τρεις ημέρες, επιστολή στον υπουργό κ. Σταϊκούρα απέστειλε και η Πανελλήνια Ένωση Διπλωματούχων Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΔΜΕΔΕ), ζητώντας, δεδομένης της άμεσης ανάγκης αποκατάστασης των ζημιών, να υπάρξει πρόνοια και για χαμηλού προϋπολογισμού συνοδά και βοηθητικά έργα, τα οποία θα κληθούν να εκτελέσουν μικρότερων τάξεων εργολήπτες.
Μάλιστα, η Ένωση υπογραμμίζει ότι σε τοπικό επίπεδο υπάρχουν πολλές εργοληπτικές επιχειρήσεις με έμπειρο επιστημονικό προσωπικό, επαρκή μηχανολογικό εξοπλισμό και υγιή οικονομική διάρθρωση, που τις καθιστούν ικανές να εκτελέσουν έντεχνα, εμπρόθεσμα και σύμφωνα με τους κανόνες έργα. «Άλλωστε οι ίδιες αυτές επιχειρήσεις έσπευσαν πρώτες και συνέβαλαν αποφασιστικά, διαθέτοντας το προσωπικό και τον εξοπλισμό τους για την άμεση αντιμετώπιση των έντονων πλημμυρικών φαινομένων», καταλήγει η επιστολή.
Πάντως και από την πλευρά του υπουργείου έχει αφεθεί ανοιχτό το παράθυρο συμμετοχής και των μικρότερων εργολάβων στα έργα αποκατάστασης. Βάσει του νομοθετικού πλαισίου που θεσπίστηκε μετά τις μεγάλες καταστροφές (ν. 5049/2023), προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες, θα προσκληθούν στη διαδικασία τουλάχιστον τρεις εργοληπτικές επιχειρήσεις, με αποδεδειγμένη εμπειρία στην εκτέλεση έργων αντίστοιχης κατηγορίας υποδομών.
Το σημείο «κλειδί» της ρύθμισης για την επιτάχυνση των έργων υποδομών σε περιοχές που κηρύσσονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας, είναι ότι τα έργα εξαιρούνται από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Η ανάθεσή τους γίνεται μετά την έκδοση απόφασης εξαίρεσης. Η πρόβλεψη αφορά και τους υποστηρικτικούς χώρους, όπως τα εργοτάξια.
Της Όλγας Κλώντζα από businessdaily.gr
