Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
Δοθέντος ότι σήμερα είναι η γενέθλιος επέτειος – γεννήθηκε σαν σήμερα στις Μουρνιές Χανίων το 1864 – του μεγίστου πολιτικού μας ανδρός Ελευθερίου Βενιζέλου, ακολουθεί μιαν επιφυλλίδα -μονογραφία του:
«Στην πολιτική ιστορία ενός έθνους, μερίδιο έχουν όλοι όσοι συμμετέχουν στο πολιτικό του γίγνεσθαι. Στον θρύλο όμως που εξάπτει την φαντασία και τους μύχιους πόθους ενός λαού, μερίδιο έχουν μόνον οι εκλεκτοί. Και ο Ελευθέριος Βενιζέλος αδιαφιλονίκητα ανήκει σε αυτούς, περιβεβλημένος με την αλουργίδα του λυτρωτή του Έθνους».
Ο εμπνευστής και θεμελιωτής της μεγάλης Ελλάδος των πέντε θαλασσών και των δυο Ηπείρων, ο θεσμικός και νομοθετικός εκσυγχρονιστής της δημόσιας ζωής, ο ριζοσπαστικός μεταρρυθμιστής τέλος της εθνικής παιδείας που στο πρόσωπό του εξηύρε έναν αμετανόητο «εραστή» της. Ο πολιτικός του οποίου – κατά τον φανατικό του αντίπαλο και ιδρυτή της «Καθημερινής» Γεώργιο Βλάχο – «η μορφή απλώθη ως παμμέγιστον φώς στον τόπο . . . ο οποίος κατέστησε με τον πλούτον του νού του διπλήν την πατρίδαν του . . . ». Δεν αναγορεύτηκε όμως από την ιστορική μνήμη ο Ελευθέριος Βενιζέλος, σαν ο κορυφαίος πολιτικός μόνον της εποχής του.
Επτά δεκαετίες παρήλθαν από τον θάνατό του και ο επαναστάτης του Θέρισου εξακολουθεί να αποτελεί την βασική διαιρετική τομή του πολιτικού μας πεδίου. Ποια συστατικά στοιχεία, όμως, συνέθεταν την αριστουργηματική πολιτική φυσιογνωμία του αείμνηστου Εθνάρχη, μέσω των οποίων πραγμάτωσε το απροσμετρήτων διαστάσεων – και με διεθνή κυρίως αναγνώριση . . . – εθνικό του έργο;
Ο «γιός του ψηλορείτη», όπως μυθιστορηματικά προσωπογραφήθηκε από τον πατριάρχη της ελληνικής δημοσιογραφίας και ακαδημαϊκό Σπύρο Μελά – άλλωστε και ο ίδιος ο εθνάρχης χρησιμοποίησε σαν εφαλτήριο της πολιτικής του σταδιοδρομίας την δημοσιογραφία, με μαχητική αρθρογραφία γύρω από το ακανθώδες εθνικά κρητικό ζήτημα – διακρίθηκε πάνω από όλα για τον ευφάνταστο ρεαλισμό του. Ενοράσεις μεγαλόπνοες και τολμηρές που εδράζονταν όμως στην ψυχρή, θετική και ρεαλιστική αποτίμηση της πραγματικότητος, εν παραλλήλω με ευφυείς συλλήψεις και ιδέες είχε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Τούτα τα στοιχεία εξάλλου συντέλεσαν, στο να αποδεσμευτεί πολύ ενωρίς από τις κομματικές αλυσίδες.
Ενώ η πρωτοποριακή εγκαθίδρυση του ακομμάτιστου «κράτους δικαίου» που συνοδεύτηκε από προοδευτική κοινωνική πολιτική ιδίως κατά την δεκαετία του 1910, όσο αυστηρά και αν αποτιμηθούν, συνέδραμαν την κοινωνική συνοχή και την στρατιωτική θωράκιση της χώρας με τις συνεπαγόμενες επωφελείς εθνικές και διεθνοπολιτικές προεκτάσεις. Απόρροια των οποίων υπήρξε η εγγραφή σοβαρών παρακαταθηκών απο την Ελλάδα, στην προσπάθεια αναβάθμισης του διεθνοπολιτικού της status.
Από την άλλη ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποτέλεσε έναν από τους ολίγους Έλληνες πολιτικούς που δεν φοβήθηκαν το πολιτικό κόστος, που συνεπήγετο η χαλιναγώγηση των ακόρεστων παθών των λαϊκών μαζών. Όταν παρίστατο ανάγκη πρόταξε σθεναρά την αντίθεσή του στα φαινόμενα του εκμαυλισμού και της φαυλοκρατίας καταβάλλοντας ασφαλώς και το απαιτούμενο κόστος, που προσήγγισε μέχρι και αυτήν την φυσική του εξόντωση.
Μια δολοφονική απόπειρα άλλωστε στον σταθμό της Λυών στο Παρίσι στις 30 Ιουλίου του 1920 – δυο μέρες μετά, από την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, με την οποία υλοποιούνταν το όραμα της Μεγάλης Ελλάδος !!! – καθώς και η δολοφονική απόπειρα το βράδυ της 6ης Ιουνίου του 1933 στην Λεωφόρο Κηφισίας, όταν επέστρεφε από το σπίτι της πολυαγαπημένης του Πηνελόπης Δέλτα, συνιστούν την άδικη αμοιβή απέναντι στον Εθνάρχη.
Με την προσπάθεια ηθικής εξόντωσης να έχει προηγηθεί στην δημιουργία αναθέματος στις 13 Δεκεμβρίου του 1916 στο Πεδίον του Άρεως. Χυδαία συμπεριφορά που υποδαύλιζαν τα επικρατούντα εκείνη την εποχή στον ελληνικό λαό διχαστικά σύνδρομα. Για την οποία κλαίγοντας ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς έγραψε: «Μεγάλος είσαι και αν το πιστέψεις πως ο λαός σου, βάγια θα στρώνει για να διαβαίνεις, παιδί που θά’ σαι. Μεγάλος είσαι και θα πεθάνεις και θα σου φτύνουν την τρανοσύνη και ο τιποτένιος και ο πεχλιβάνης».
Αν μισήθηκε και δίχασε ίσως μερικές φορές ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πολύ περισσότερο, όπως προαναφέραμε, λατρεύτηκε και από-θεώθηκε όσο κανείς άλλος πολιτικός. Χαρακτηριστικά εδώ είναι τα λόγια του θαυμαστή του Ηλία Τσιριμώκου «Σε αντίθεσιν με τον Bismarkπου μεγάλυνε την Γερμανίαν, αλλά σμίκρυνε τους Γερμανούς, αυτός μεγάλυνε και την Ελλάδα και τους Ελληνες». Δεν είχε ελαττώματα ο εθνάρχης θα αντιτείνει ο ακριβοδίκαιος ιστορικός; Βεβαίως και είχε. Με την φιλαυτία, τον ανεκδιήγητο εγωκεντρισμό και τον απολυταρχικό τρόπο διοίκησης του κόμματός του να δεσπόζουν. Δεν είναι ικανές όμως τούτες οι ανθρώπινες αδυναμίες, που αδιαμφισβήτητα σκίασαν το μεγαλείο του, να κηλιδώσουν συνολικά την απαστράπτουσα πολιτική του φυσιογνωμία.
Παμμέγιστος υπήρξε ο Ελευθέριος Βενιζέλος και γερά θεμελιωμένος ο θρύλος του. Μιας και ο έπαινος του «Δήμου» δεν στοιχειοθετείται στις λεπτομερείς παραλείψεις – που πολλές φορές είναι επώδυνες για τους επιγόνους της ιστορίας και τους κομπάρσους της – αλλά στα έργα τα σοβαρά και τα μεγάλα που «εκτρέπουν» τον ρούν των ανθρώπινων κοινωνιών . . .
Το παρόν κείμενο είναι απόσπασμα από το κυκλοφορούν βιβλίο μου από τις εκδόσεις “ΤΑΛΩΣ Φ.” (Έκδοση με την ευγενική χορηγία της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. Κεντρικής Ένωσης Δήμων & Κοινοτήτων Ελλάδος) “ΟΙ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ”.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος είναι M.Sc. Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
