Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος
Ας μην υποκρινόμαστε, αυτό το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία έρχεται να αποκαλύψει την χαμηλή ποιότητα των διεθνών πολιτικών και την ερμαφρόδιτη φύση του διεθνούς συστήματος ασφαλείας. Και ενώ θέτει κρίσιμα ερωτήματα για τον ίδιο τον ρόλο του ΝΑΤΟ στις χώρες-μέλη του, καταδεικνύει εμφατικώς πως όταν ο λαός βγαίνει στους δρόμους, η ιστορία παύει να είναι δράμα με όρους σεναρίου. Γίνεται ίσως τραγωδία με διαστάσεις εμφυλίου, αλλά έτσι κτίζονται ισχυρές εθνικές πολιτικές κοινότητες και ταυτότητες.Την άλλη πιθανότητα δημιουργεί αποκλειστικά ο λαϊκός παράγοντας και στην Τουρκία χθες το βράδυ ήταν αυτός που λειτούργησε σαν πολιτικός καταλύτης στο στρατιωτικό πραξικόπημα, το οποίο όλοι οι διεθνείς παράγοντες ήταν έτοιμοι να νομιμοποιήσουν πολιτικώς, αν φυσικά πετύχαινε και δεν διατάρασσε αυτό που ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, βιάστηκε να δηλώσει σε συνέντευξη Τύπου με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ: «Ελπίζουμε πως θα υπάρξει ειρήνη, σταθερότητα και συνέχεια στην Τουρκία»! Με τον Λαβρόφ πιο προσεκτικό, αλλά εξίσου αποκαλυπτικό για τις προθέσεις τους, να καλεί «Να αποφευχθεί η αιματοχυσία στην Τουρκία και τα όποια πολιτικά ζητήματα υπάρχουν να διευθετηθούν εντός του πλαισίου του Συντάγματος της χώρας»! Και οι δυο, εκείνη την κρίσιμη στιγμή για την εξέλιξη του στρατιωτικού πραξικοπήματος, ενίσχυαν εμμέσως τους πραξικοπηματίες. Εμμέσως πλην σαφώς, όπως έπραξαν και σχεδόν όλοι οι αιφνιδιασμένοι παράγοντες της ΕΕ.
Μετά την αποτυχία των πραξικοπηματιών, όλα άλλαξαν. Όλοι θυμήθηκαν πως υπάρχει νόμιμη κυβέρνηση στην Τουρκία και σχεδόν όλοι έσπευσαν να στηρίξουν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο πριν από λίγη ώρα θεωρούσαν, μάλλον με ανακούφιση, «τελειωμένη περίπτωση», αν όχι φυγάδα! Μετά από αυτή την πράξη σοβαρής αποσταθεροποίησης και εμφυλίου στην Τουρκία, ο Ερντογάν πράγματι είναι μεσοπρόθεσμα μια «τελειωμένη περίπτωση» – και νοιώθω μεγάλη απαξία προς τους συναδέλφους μου ειδικούς σε θέματα διεθνούς πολιτικής και ασφάλειας, οι οποίοι εκτιμούν πως τώρα ο Ερντογάν θα είναι ισχυρότερος παρά ποτέ – αλλά παράλληλα ο τουρκικός στρατός αποδυναμώνεται σε κρίσιμο βαθμό ως πολιτικός παράγοντας, που διασφαλίζει την εθνική ενότητα και την ισχύ της Τουρκίας.
Για πρώτη φορά στην σύγχρονη πολιτική ιστορία της Τουρκίας, ο στρατός αντί για παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας, αποκτά αποσταθεροποιητικά σημαινόμενα. Και αυτό θα μπορούσε να βγει σε καλό για την ανάπτυξη της δημοκρατίας στην χώρα. Θα μπορούσε η επόμενη μέρα αυτού του σύντομου εμφυλίου πολέμου στην γείτονα να είναι μια καλή μέρα καί για την δημοκρατία καί για την ευημερία μακροπρόθεσμα. Αρκεί ο Ερντογάν να δείξει αρετή, τόλμη και ένα εντελώς διαφορετικό πολιτικό προφίλ από αυτό το αντιδραστικό και φοβικό που χαρακτήριζε την τελευταία του περίοδο στην ηγεσία της χώρας του.
Όσο για την Ελλάδα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις η αποτυχία του πραξικοπήματος στην Τουρκία είναι μια καλή είδηση… καλύτερη δεν γίνεται, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψιν πως αρχιπραξικοπηματίας ήταν ο άκρως αμφιλεγόμενος και αριβιστής αρχηγός της Στρατιάς του Αιγαίου. Χωρίς αυτό να υποβαθμίζει τις εκτιμήσεις μου για τις πιέσεις αναθεώρησης του καθεστώτος στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο – στις οποίες αναφέρθηκα στο προηγούμενο άρθρο μου «Γιατί μαλάκωσε ο σκληρός Ερντογάν…». Το ζήτημα παραμένει και προκαλείται από τις πολιτικές αντιφάσεις και τις διαφορετικές στρατηγικές που χαρακτηρίζουν την ίδια την εξέλιξη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, καθώς και την σχέση αυτών των δύο.
Θα κλείσω αυτό το σύντομο σημείωμα μεταφέροντας σε σένα, αναγνώστη μου, ένα αίσθημα «φόρου τιμής» προς εκείνους τους ώριμους τούρκους πολίτες και αστυνομικούς που αγωνίστηκαν με κίνδυνο της ζωής τους για να μην πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις ο εμφύλιος στην Τουρκία, που ξεκίνησε με την πραξικοπηματική δραστηριότητα μιας χούφτας επίορκων αξιωματικών, που καί σε αυτήν την περίπτωση φαινόταν αρχικά ικανή για να επαναλάβει ως φάρσα την ιστορία ηγεμονισμού του στρατιωτικού κατεστημένου στα πολιτικά πράγματα της γείτονος. Μόνον που αυτή τη φορά η «φάρσα» είχε πολύ μεγάλο κόστος σε αίμα στρατιωτικών, στρατιωτών και πολιτών. Παράλληλα, θέλω να επισημάνω την επικίνδυνη πλέον για την ασφάλεια στον κόσμο και την ειρήνη σε διεθνές επίπεδο, υποκρισία των μεγάλων και μικρότερων δυνάμεων που εμπλέκονται αντικειμενικά στην γεωπολιτική και γεωστρατηγική σκακιέρα μιας περιοχής στην οποία ιδιαίτερα κρίσιμη θέση κατέχει η Ελλάδα.
Η αποσταθεροποίηση της Τουρκίας – όπως έχω δείξει κατά το παρελθόν – και όχι άλλων περιοχών στην Ευρώπη, στην Ευρασία και στην Μέση Ανατολή, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο, όχι με άλλα μέσα, αλλά με εκείνα τα παραδοσιακά μιας σαρωτικής για την ανθρωπότητα, γενικευμένης εμπλοκής της παγκόσμιας στρατιωτικής μηχανής.
