Γράφει ο Ζαχαρίας Λουδάρος
H παγκόσμια επιτυχία που γνωρίζει η ομώνυμη κινηματογραφική ταινία δεν είναι ασφαλώς προϊόν της τύχης. Επιβεβαιώνει πως τίποτα δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της. Εν προκειμένω πως οι “κάτω” καθώς πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο θέλουν να φάνε ζωντανούς τους “πάνω” – για να το πω με όρους της Χιλιάνικης Εξέγερσης – οι οποίοι γίνονται ολοένα και λιγότεροι, κάνοντας τον κόσμο να μοιάζει όλο και περισσότερο με φαραωνική πυραμίδα.
Οι “κάτω” πεινάνε παντού. Από τη Χιλή μέχρι το Χονγκ Κονγκ. Από την Ελλάδα μέχρι την Τουρκία. Πεινάνε για ψωμί, για ελευθερία, για πολιτισμό, για αξιοπρέπεια, για συμπόνια, για λίγη προσοχή. Πεινάνε για νόημα όσο βουλιάζουν σε έναν ανόητο κόσμο. Και όσο πεινάνε νιώθουν αόρατοι και το μόνο που μπορεί να τους κάνει να νιώσουν ζωντανοί είναι η άγρια χαρά ενός δαιμονικού ξεσπάσματος. Συνήθως αυτές οι τελετουργίες είναι αιματηρές. Είτε σε ατομικό επίπεδο, όπως στην ταινία του Χοακίν Φίνιξ, είτε σε συλλογικό επίπεδο πολέμων, πάσης φύσεως και μορφής.
Η υπεσχημένη ελευθερία της εξατομίκευσης μεταμορφώνεται σε αποκτήνωση και το “αμερικάνικο όνειρο” σε εφιάλτη, μέσα σε μια παγκόσμια Βαβέλ που κανένας δεν κατανοεί κανέναν. Η συστημική πολιτική δεν μπορεί πλέον να παίξει τον ρόλο της στον σχεδιασμό ενός βιώσιμου μέλλοντος. Η Ευρώπη είναι το παράδειγμα αυτής της ανημποριάς. Οι ήσυχες μέρες του “αυτόματου πιλότου” έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί και ο Joker ακόμη κι όταν σκοτώνει μοιάζει πιο ανθρώπινος από τους αλγόριθμους και τους δείκτες.
Το κενό που αφήνει η συστημική πολιτική καταλαμβάνεται από τον αυταρχικό λαϊκισμό που υπόσχεται εκ νέου τον καταναλωτικό παράδεισο αλλά με την προϋπόθεση να “τελειώσουμε τους άλλους”. Η παλιά συνταγή του “αποδιοπομπαίου τράγου” σε νέα επεισόδια, προκειμένου η πυραμίδα να παραμείνει ανέγγιχτη και να συνεχίσει να ψηλώνει.
Μένει να αποδειχθεί αν ο πλανώμενος Joker λειτουργήσει αφυπνιστικά, αν σταματήσουμε την αυτοκαταστροφή πλανώντες και πλανώμενοι, αν υπάρχει “Έξοδος” από τη φαραωνική Βαβέλ. Στην πραγματικότητα, να αποδείξουν οι δυτικές κοινωνίες, κατά βάση αλλά όχι αποκλειστικά, πως έχουν τα διανοητικά και ψυχικά αποθέματα για να ορίσουν ένα μέλλον στοιχειωδώς βιώσιμο για τους ανθρώπους και τον πλανήτη ή αν θα αναλωθούμε σε μια βίαιη “αποκάλυψη” που θα επαληθεύσει όλες τις κινηματογραφικές και λογοτεχνικές δυστοπίες. Αυτή η πρό(σ)κληση είναι προσωπική και ο καθένας οφείλει να απαντήσει με συνείδηση. Η οποία παραμένει το ύψιστο διακύβευμα των καιρών.
