Οι καρχαρίες-τίγρεις είναι αδίστακτοι και ατρόμητοι θηρευτές με μήκος που συχνά ξεπερνά τα πέντε μέτρα. Πρόσφατα, όμως, απέκτησαν έναν νέο ρόλο: αυτό του θαλάσσιου επιστήμονα.
Σε μια προσπάθεια να μετρήσουν την έκταση των «λιβαδιών» φανερόγαμων (seagrass) στις Μπαχάμες, ερευνητές προσάρμοσαν κάμερες και πομπούς στα ραχιαία πτερύγια καρχαριών τίγρεων, ώστε να καταγράψουν υλικό από τον πυθμένα του ωκεανού.
Τα δεδομένα που συνέλεξαν αποκάλυψαν αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν ως το μεγαλύτερο γνωστό οικοσύστημα φανερόγαμων στον κόσμο, έκτασης 92.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο βυθό της Καραϊβικής. Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Nature Communications».
«Το εύρημα αυτό δείχνει πόσο απέχουμε από την ανακάλυψη των ωκεανών, όχι μόνο τα βάθη τους, αλλά ακόμη και τις ρηχές περιοχές τους», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της έκθεσης, Κάρλος Ντουάρτε και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας King Abdullah της Σαουδικής Αραβίας.
Check our new paper, led by @DrAustinG from @beneaththewaves reporting the characterization of the largest seagrass ecosystem in the Ocean: The Bahamas Bank
Our finding was supported by Tigger Sharks who showed us the seagrass pic.twitter.com/1WD7qZ03F2
— Carlos Duarte (@carlosduartephd) November 1, 2022
Τα θαλάσσια λιβάδια δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς – οι εκτιμήσεις για τη συνολική τους έκταση κυμαίνονται από 160.000 τ.χ. έως 1,6 εκατ. τ.χ. Η χαρτογράφησή τους είναι εξαιρετικά δύσκολη καθώς εκτάσεις σε βαθιά ή θολά νερά δεν μπορούν πάντα να εντοπιστούν από αεροπλάνα ή δορυφόρους, ενώ οι μικρότερες, μπορεί να είναι αραιές ή να μπερδεύονται και με άλλα θαλάσσια φυτά, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αναγνώρισή τους.
Αυτό σημαίνει πως η ύπαρξή τους πρέπει να επιβεβαιωθεί με φυσική παρουσία επιστήμονα ή κάμερας. Ωστόσο, η αποστολή δυτών για την φωτογράφηση τεράστιων εκτάσεων στον πυθμένα του ωκεανού είναι δαπανηρή, δύσκολη από υλικοτεχνική άποψη και πολύ αργή.
Για αυτό και οι επιστήμονες αποφάσισαν να «επιστρατεύσουν» καρχαρίες-τίγρεις. Τα εξαιρετικά δραστήρια αυτά ζώα μπορούν να φτάσουν σε σημαντικά βάθη, έχουν μεγάλο εύρος δράσης και περνούν πολύ χρόνο σε αυτές τις περιοχές.
Μεταξύ 2016-2020, οι ερευνητές τοποθέτησαν κάμερες και πομπούς στα ραχιαία πτερύγια επτά καρχαριών τους οποίους έπιασαν χρησιμοποιώντας συρματόσχοινα με κυκλικό αγκίστρι. Πρόκειται για τον «ασφαλέστερο τρόπο αλίευσης καρχαριών» και δεν προκαλεί μακροχρόνιες ζημιές στα ζώα, δήλωσε ο Όλιβερ Σίπλεϊ, συν-συγγραφέας της μελέτης και ανώτερος ερευνητής στο Beneath the Waves, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που ασχολείται με τη θαλάσσια επιστήμη.
Οι ερευνητές τοποθέτησαν μια κάμερα και έναν περιστρεφόμενο μοχλό με χρονοδιακόπτη στον κάθε καρχαρία χρησιμοποιώντας βιοδιασπώμενα καλώδια. Μετά από περίπου έξι ώρες, ο μοχλός διαβρώθηκε στο θαλασσινό νερό και το πακέτο επέπλευσε στην επιφάνεια, όπου οι επιστήμονες μπόρεσαν να το παραλάβουν.
Η χρήση θαλάσσιων ζώων όπως αυτή ανοίγει «ένα παράθυρο στον θαλάσσιο κόσμο» και μπορεί να βοηθήσει να απαντηθούν ερωτήματα σχετικά με την κρίση του κλίματος και της βιοποικιλότητας, δήλωσε ο Ρίτσαρντ Άνσγουορθ, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Swansea και ιδρυτής της φιλανθρωπικής οργάνωσης Project Seagrass. Ο καθηγητής, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε ότι η χαρτογράφηση των φανερόγαμων είναι ζωτικής σημασίας.
«Αν δεν ξέρουμε πού βρίσκονται, δεν μπορούμε να τα προστατεύσουμε», δήλωσε.
Τα φανερόγαμα είναι σημαντικά εκκολαπτήρια και τόποι διατροφής για πολλά θαλάσσια είδη, υποστηρίζουν την εμπορική αλιεία και παρέχουν προστασία από την παράκτια διάβρωση. Αποτελούν επίσης σημαντική πηγή «μπλε άνθρακα», παγιδεύοντας και αποθηκεύοντας τεράστιες ποσότητες άνθρακα στον πυθμένα της θάλασσας, γεγονός που τα καθιστά ζωτικής σημασίας εργαλείο και για τον μετριασμό της κλιματικής κρίσης.
Ωστόσο, απειλούνται από διάφορους παράγοντες, όπως τα πλοία και η ναυτιλία, η παράκτια ανάπτυξη και τα όλο και πιο έντονα ακραία καιρικά φαινόμενα. Περίπου το 7% των θαλάσσιων φυτών εκτιμάται ότι χάνεται παγκοσμίως κάθε χρόνο. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει χάσει το 90% των θαλάσσιων λιβαδιών του τους τελευταίους αιώνες.
Τα οικοσυστήματα αυτά, είναι «ίσως ένας από τους καλύτερους συμμάχους και πλεονεκτήματα που έχουμε όσον αφορά τη φυσική προσπάθεια να μετριάσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής», τόνισε ο Σίπλεϊ.
Ο ερευνητής προβλέπει ότι θα υπάρξουν πολλά περισσότερα έργα που θα συνεργάζονται με θαλάσσια ζώα για τη χαρτογράφηση των ωκεάνιων οικοτόπων.
«Θα μας οδηγήσουν σε νέα μέρη που δεν γνωρίζαμε ότι υπάρχουν», κατέληξε ο Σίπλεϊ.
