Γράφει ο Ηλίας Κάτρης
Τον περασμένο Μάιο είχα τη χαρά να είμαι προσκεκλημένος ως επισκέπτης σε διεθνές οικονομικό φοιτητικό φόρουμ στην Φρανκφούρτη, και με αφορμή ένα περιστατικό που έγινε εκεί αποφάσισα να γράψω αυτό το κείμενο. Στο φόρουμ ήταν καλεσμένοι ως ομιλητές διάφοροι πολιτικοί, τραπεζίτες και επιχειρηματίες από διάφορες χώρες, ανάμεσα τους και αμερικανοί επιτυχημένοι επιχειρηματίες στο χώρο της τεχνολογίας από τη Silicon Valley.
Μία από αυτούς δήλωσε ιδιαιτέρως προβληματισμένη για την ευρωπαϊκή και, κυρίως, για την γερμανική οικονομία και υποστήριξε ότι η Γερμανία τα επόμενα χρόνια πρόκειται να χάσει τη δυναμική της και ενδέχεται να μπει σε εσωστρέφια και κρίση, διότι όπως είπε «θα αποτύχετε επειδή δεν τολμάτε να πάρετε ρίσκα». Αυτή η δήλωση προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση ανάμεσα στους γερμανούς φοιτητές αλλά και στις πρώτες σειρές των θεατών, οπού μεταξύ άλλων καθόντουσαν Υπουργοί της Κυβέρνησης Μέρκελ.
Ομολογώ πως αυτή η παρατήρηση της Αμερικανίδας μου προκάλεσε αρκετή σκέψη όσον αφορά το μέλλον τόσο της Ευρωπαϊκής όσο και της Ελληνικής Οικονομίας και νομίζω πως σήμερα είναι πιο επίκαιρη και κατάλληλη από ποτέ.
Πράγματι, οι ευρωπαίοι επιχειρηματίες έχουν ξεχάσει να καινοτομούν και να παίρνουν μεγάλα ρίσκα, χωρίς τα οποία δεν θα μπορούν να έχουν και υψηλά κέρδη. Οι βόρειες χώρες όπως η Γερμανία έχουν την τάση να έχουν υψηλές καταθέσεις και υψηλή συμμετοχή σε προγράμματα ασφαλίσεων, όλα αυτά τα χρήματα δεν θέλουν να τα δώσουν σε μεγάλες και ενδεχομένως ριψοκίνδυνες επενδύσεις και προτιμούν ένα μίνιμουμ εγγυημένο εισόδημα για τα γεράματα, παρά το ρίσκο του επιχειρείν και της επένδυσης. Οι νέοι πολίτες αδυνατούν να βρουν κεφάλαια για να κάνουν τα όνειρα τους πράξη και αναγκάζονται να φύγουν για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, οπού η επιχειρηματική αποτυχία δεν είναι ρετσινιά, όπως στην Ευρώπη, αλλά κίνητρο για αυτοβελτίωση και το ρίσκο δεν είναι εμπόδιο αλλά κίνητρο.
Ας γυρίσουμε, όμως, στην ελληνική πραγματικότητα. Στην Ελλάδα έχουμε τη χαρά να έχουμε αποφοίτους πανεπιστημίων με πολλές γνώσεις και υψηλού επιπέδου μόρφωσης, ειδικά σε τομείς πληροφορικής και πολυτεχνικών σχολών, καθώς και μια χώρα η οποία κλιματικά και γεωγραφικά είναι αξιοζήλευτη σε όλη την Ευρώπη.
Όμως, έχουμε ένα άθλιο και αντιπαραγωγικό φορολογικό σύστημα και έναν Τειρεσία δαμόκλειο σπάθη για κάθε αποτυχημένη επιχειρηματική προσπάθεια, αφού οι αποτυχημένοι υπερχρεωμένοι επιχειρηματίες αναγράφονται εκεί και φέρουν την ρετσινιά της αποτυχίας. Πως μπορεί κανείς, όμως, να πετύχει αν δεν αποτύχει πρώτα, αν δεν πειραματιστεί και αν δεν λάβει εμπειρία από όλες αυτές τις προσπάθειες; Δυστυχώς, στην χώρα μας το να αποτύχει κανείς επιχειρηματικά δεν είναι κάτι το οποίο είναι η φυσιολογική προοικονομία μιας επιτυχίας, όπως πχ στις ΗΠΑ, αλλά είναι ρετσινιά και οδηγεί στον Τειρεσία, στον αποκλεισμό από το επιχειρηματικό περιβάλλον και σε κατασχέσεις και ποινές από τις τράπεζες, ακόμα και σε φυλάκιση. Οι Έλληνες φοβούνται να τολμήσουν και να πάρουν το ρίσκο της αποτυχίας και αφήνουν ανεκμετάλλευτα τα ταλέντα και τις κλίσεις τους ή μεταναστεύουν στο εξωτερικό, προκειμένου να αναπτύξουν εκεί τα επιχειρηματικά τους σχέδια.
Και τι κάνουν όσοι απόφοιτοι παραμένουν στη χώρα (ως επί το πλείστον); Σε ένα κλίμα αντιπαραγωγικότητας αναδιανέμουν την μιζέρια τους, δεν παίρνουν κανένα ρίσκο και επενδύουν στη «φούσκα της τυρόπιτας»: είναι κοινό μυστικό ότι τα τελευταία χρόνια οι πόλεις μας έχουν κατακλυστεί από νέους φούρνους, τυροπιτάδικα και καντίνες που σαν μανιτάρια φυτρώνουν σε κάθε γωνία στους δρόμους, ακόμα και δίπλα από ήδη υφιστάμενα παρόμοια μαγαζιά.
Νέοι έλληνες πληροφορικάριοι, μηχανικοί και επιστήμονες επενδύουν τις οικονομίες τους και στο δόγμα ότι «μια τυρόπιτα όλοι την τρώνε» αναλώνονται και σπαταλούν τα ταλέντα τους και ανοίγουν τέτοια μαγαζιά –τα οποία και λόγω του ανταγωνισμού πέφτουν έξω μετά από κάποιους μήνες- και καταλήγουν στα δελτία των 8 ή στις εκπομπές της πρωινής ζώνης να μιλούν για την κατάντια της Ελλάδας και οι τηλεθεατές καταλήγουν ομόφωνα ότι ο τόπος δεν έχει μέλλον και ότι οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων είναι αναπόφευκτο να μεταναστεύσουν. Δεν τολμούν ούτε να καινοτομήσουν ούτε να ασχοληθούν με το ταλέντο τους. Μιζέρια με μια δόση αποτυχίας.
Η Ελλάδα, όμως, μπορεί και θα πάει μπροστά. Όχι, με μηχανικούς στους φούρνους αλλά με πτυχιούχους έτοιμους να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους και οι νέοι θα μείνουν στη χώρα τους, μπροστάρηδες στην επιτυχία την οποία, λόγω των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της, η Ελλάδα είναι αναπόφευκτο να έχει.
Το κράτος θα ξαναδώσει κίνητρα για επενδύσεις θα απενοχοποιήσει έννοιες όπως επιχειρηματικότητα, δανεισμός και κέρδος και σε ένα κλίμα παραγωγικής ανασυγκρότησης η οικονομία θα απογειωθεί. Είναι, εξάλλου, μέρος της ελληνικής παράδοσης από τα αρχαία χρόνια να λαμβάνονται τα απαιτούμενα ρίσκα και όλα αυτά μπορούν να γίνουν αν αλλάξει η νοοτροπία και αν το κράτος αποφασίσει να στηρίξει τον κυριότερο μοχλό της ανάπτυξης για τις δυτικές οικονομίες, τις επενδύσεις και αν οι πολίτες-νέοι επιχειρηματίες γεμίσουν τις μηχανές τους με τα δύο αναγκαία καύσιμα για την επιτυχία, το ρίσκο και την καινοτομία. Ας ελπίσουμε ότι 6 χρόνια μνημονίων μας έκαναν πιο σοφούς και ότι τελικά κάτι θα αρχίσει να γυρίζει.
