Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Η αίσθηση της ελευθερίας, απελευθερώνει όλα τα αισθήματα του ανθρώπου και έτσι η επέλευση του καλοκαιριού, στην απελευθερωμένη πια Αθήνα του 1946, εξωθεί όλους τους ερωτευμένους να βγαίνουν στα δροσερά μέρη της πόλης με το ταίρι τους και να απολαμβάνουν τον ερωτά τους. Όλα τα πάρκα στις αθηναϊκές γειτονιές είναι διάστικτα από ερωτευμένα ζευγαράκια, που ρουφούν ακόρεστα τις ομορφιές της φύσης στην αιώνια πόλη.
Σε κάθε γειτονιά, σε κάθε προάστιο όλα τα παρκάκια είναι γεμάτα από τα διψασμένα ερωτευμένα νιάτα. Σε πρώτη ζήτηση τα απόμακρα με φυλλωσιές στέκια, μακριά από τα αδιάκριτα και αδηφάγα μάτια του πλήθους και σε δεύτερη ζήτηση τα πιο κεντρικά σημεία, όπου η βάσανος της παρουσίας άλλων αποτρέπει τις απελευθερωμένες ερωτικές συμπεριφορές των νεαρών.
Το ηλεκτροφωτισμένο και πάντοτε επιβλητικό Πεδίο του Άρεως, είναι από τα πιο επίζηλα στέκια των ερωτευμένων, γιατί η φυσική ομορφιά και δροσιά του προσελκύει τα ερωτευμένα νιάτα. Αλλά και ο πιο απομακρυσμένος λόφος του Φιλοπάππου, έχει και αυτός την τιμητική του. Διαθέτει ρομαντικά απόμακρα σημεία, που τον καθιστούν πόλο έλξης για τα ερωτευμένα ζευγάρια.
Αλλά τα τέλη του Απρίλη του ‘46, συνοδεύονται από έναν οργασμό γάμων στην Αθήνα, που δεν έχει προηγούμενο ! Οι αιτήσεις άδειας γάμου στην Μητρόπολη Αθηνών, ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Και οι ιερείς στις εκκλησίες της πόλης, δίνουν αγώνα δρόμου για να προλάβουν όλα τα μυστήρια.
Βλέπετε υπήρχε η εδραιωμένη λαϊκή δοξασία, να μην πραγματοποιούνται γάμοι τον Μάιο και οι Αθηναίες και οι Αθηναίοι ήταν απαρασάλευτα προσηλωμένοι στο έθιμο. Μια παράδοση που θα την τιμήσουν και τα λεγόμενα «μικτά ζευγάρια» από Ελληνίδες και Άγγλους που παντρεύονται. Από τους χίλιους έτσι γάμους που λαμβάνουν χώρα τον Απρίλη του 1946, το 10% αυτών των «μικτών», θα τηρήσει το έθιμο της μη διεξαγωγής του μυστηρίου τον Μάιο.
Αλλά ας έλθουμε και στην πολιτική ζωή του τόπου, που βρίσκει και αυτή κάποτε τον ρυθμό της. Αφότου παρήλθαν 10 ολόκληρα χρόνια από το 1936, τον Μάιο του 1946 για πρώτη φορά συνήλθε η Βουλή των Ελλήνων, κάτι που προσέλαβε εορταστικό χαρακτήρα και χαιρετίστηκε από όλους τους Έλληνες.
Ο αντιβασιλέας Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός απηύθυνε τον καθιερωμένο λόγο του θρόνου και εξήγγειλε ότι το δημοψήφισμα για την επάνοδο του Βασιλέως Γεωργίου του Β΄, θα διεξήγετο την 11η Σεπτεμβρίου του 1946. Το γεγονός αυτό λειτούργησε διχαστικά στον λαό των Αθηνών. Οι μέν βασιλόφρονες το υποδέχτηκαν ευχάριστα, οι δε αντιβασιλικοί με καχυποψία, αναλογιζόμενοι την δράση που θα έπρεπε να αναλάβουν, για να αποτρέψουν την επάνοδο του βασιλέως Γεωργίου.
Πως εξελίσσονταν όμως και τα οικονομικά της χώρας, σε αυτό το πρώτο στάδιο της ανοικοδόμησής της; Η εθνική οικονομία ήταν σε δεινή κατάσταση και η πληροφορία από τον αθηναϊκό τύπο, ότι η Αμερική θα δανειοδοτήσει την Ελλάδα με 200.000.000 δολάρια προξενούσε ευφορία στον αθηναϊκό λαό. Όμως και η εξωτερική μας πολιτική κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο υπουργός εξωτερικών Σοφοκλής Βενιζέλος αναχωρεί για τις ΗΠΑ, ηγούμενος της εθνικής αντιπροσωπείας, που θα συμμετείχε στην σύνοδο του Κοινωνικού και Οικονομικού Συμβουλίου του ΟΗΕ. Παράλληλα όμως και άλλοι έλληνες κορυφαίοι πολιτικοί ευρίσκοντο στο Λονδίνο και αλλού, προσπαθώντας να πάρουν οικονομικές και πολιτικές στηρίξεις, για την καθημαγμένη από τον πόλεμο χώρα. Από τα εκκρεμούντα εθνικά μας θέματα η ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων και η επίλυση του Βορειοηπειρωτικού. Οι κορυφαίοι γεωπολιτικοί παίκτες της Ευρώπης, είναι διστακτικοί στην ικανοποίηση των εθνικών μας στόχων, κάτι που τεντώνει τα ηθικά ανακλαστικά του ελληνικού λαού, που τόσα πολλά πρόσφερε στην αποτίναξη του ναζιστικού ζυγού από την Ευρώπη.
Η Ελλάδα, τηρουμένων των αναλογιών, είχε προσφέρει στην υπόθεση της απελευθέρωσης τον υψηλότερο φόρο αίματος και εδικαιούτο να αξιώνει με την σπουδαία συμβολή της, την εθνική της αποκατάσταση.
Μια άλλη όμως φλύκταινα που ταλανίζει την εθνική μας οικονομία, είναι η ακόρεστη δίψα των Ελλήνων, για αγορά χρυσών λιρών ! Η δίψα του κόσμου για λίρες δεν έχει προηγούμενο, προξενώντας σημαντικές παρενέργειες στην επιδιωκόμενη σταθεροποίηση της δραχμής.
Αυτή η στρέβλωση πιέζει την Τράπεζα της Ελλάδος, να διαθέσει από τα λίγα ρευστοδιαθέσιμα που διατηρεί, προκειμένου να αγοράσει λίρες και να ικανοποιήσει την ακόρεστη ζήτηση του κοινού. Επαΐοντες οικονομολόγοι και οικονομικοί αναλυτές προσπαθούν ματαίως με μακροσκελείς αρθρογραφίες τους στις εφημερίδες, να εμπεδώσουν την πίστη του κόσμου στην δραχμή. Πάραυτα όλος ο κόσμος προσκυνάει στη λίρα, που την αναγάγει στο κεντρικό μέσο των οικονομικών συναλλαγών.
Οι μικρές αγγελίες έτσι των εφημερίδων είναι διάστικτες από αγγελίες για αγοραπωλησίες λιρών. Ενοικιάσεις διαμερισμάτων, αλλά και αγοραπωλησίες οικοπέδων, διαφημίζονται μανιωδώς με λίρες. Την δίψα άλλωστε των Αθηναίων για την χρυσοφιλία, αποτυπώνουν και ορισμένες χαρακτηριστικές αγγελίες για ενοικιάσεις παραθεριστικών οικιών, με την ευκαιρία της έλευσης του καλοκαιριού.
Ένα τεσσάρι έτσι στην Κηφισιά, ενοικιάζονταν προς 35 λίρες για την καλοκαιρινή περίοδο, ενώ ένα δυάρι προς 12-18 λίρες. Όμως έρχεται και ένα ευχάριστο από το φάσμα της εθνικής μας οικονομίας, που αναπτερώνει το ηθικό των Αθηναίων. Τηλεγράφημα έτσι από το Λονδίνο, αναφέρει πως οι Άγγλοι αποφάσισαν την κατάργηση του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου στην χώρα. Πρόκειται για μια καθοριστική απόφαση που θα βοηθήσει την ταλαίπωρη εθνική μας οικονομία να ανασάνει. Όμως πέρα από το ευχάριστο μέτρο η εθνική μας οικονομία εξακολουθεί να έχει τα κακά της χάλια.
Ο μέσος άνθρωπος που δεν γνωρίζει και δεν ασχολείται με τα οικονομικά, το αντιλαμβάνεται από το βαλάντιό του που είναι πάντα ελλειμματικό ! Ωστόσο η τράπεζα της Ελλάδος, πραγματώνει μια μεταρρυθμιστική κίνηση. Ανοίγει τις πύλες του Νομισματοκοπείου στον Χολαργό και το επανδρώνει με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα της εποχής, διότι εφεξής σ’ αυτό θα τυπώνονται τα τόσο αναγκαία νέα χαρτονομίσματα.
Ήδη τα παλιά χαρτονομίσματα έχουν σοβαρώς φθαρεί και καθίσταται πλέον προβληματική η διακίνησή τους στις καθημερινές συναλλαγές. Στα λεωφορεία δεσπόζουν καυγάδες και αντεγκλήσεις, διότι το κοινό θεωρεί ότι τα χαρτονομίσματά του είναι έγκυρα, ενώ οι εισπράκτορες τα θεωρούν άκυρα- άχρηστα. Ήταν επιβεβλημένο λοιπόν να δοθεί μια λύση στο μείζον πρόβλημα των συναλλαγών. Και η λύση δεν ήταν άλλη από την εκτύπωση νέων χαρτονομισμάτων.
Αλλά άλλο ένα πρόβλημα που ταλανίζει την κυβέρνηση, ήταν η ανασυγκρότηση του κρατικού μηχανισμού. Πλήθος έτσι αποφάσεων και μέτρων κυβερνητικών, ανακοινώνονται διαρκώς προς την κατεύθυνση αναβάθμισης των δημοσίων υπηρεσιών. Πάραυτα ο στόχος της ανασυγκρότησης των υπηρεσιών, ήταν δύσκολος.
Οι παρενέργειες της κατοχής, οι πολιτικές αντιπαραθέσεις και οι οξύτητες είχαν αφήσει βαριά το αποτύπωμά τους στον κρατικό μηχανισμό. Και αναπότρεπτα σ’ αυτό το κλίμα οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν έμπλεοι από ανησυχία, για το τι μέτρα και σταθμά θα εφαρμόζονταν στην διαχείρισή τους. Ένεκα της πολιτικής οξύτητας και των παθών, ο φόβος για συμπεριφορές πολιτικού ρεβανσισμού και αντεκδίκησης ήταν εμφανής -άλλωστε είχε συμβεί κατά καιρούς στο παρελθόν- και αυτό προξενούσε ηθική τρομοκρατία και παράλυση στους δημοσίους υπαλλήλους. Αρκετές φορές στο πρόσφατο μάλιστα παρελθόν και με κάθε πολιτική αλλαγή, οι δημόσιοι υπάλληλοι ήταν αυτοί που στοχοποιούνταν και πλήρωναν αδρά τα πολιτικά πάθη.
Αλλά ενώ η οικονομία και η ανασυγκρότηση των κρατικών υπηρεσιών ταλανίζουν την κυβέρνηση, οι θεριακλήδες Αθηναίοι του τσιγάρου, αγωνιούν για το τι μέλλει γενέσθαι με το αγαπημένο τους κάπνισμα. Σημαντική είναι η εξής ανακοίνωση της κυβέρνησης, πως η τιμή των τσιγάρων που διανέμονται με το Δελτίο, διαμορφώνεται στις 1.050 δρχ. Όμως όποια και αν ήταν η τιμή, τα τσιγάρα που διετίθεντο με το Δελτίο, ήταν ποιοτικώς απαράδεκτα. Χειρίστης ποιότητας, κάπως παρέπεμπαν σε κούφια ! Για αυτό και οι καπνιστές τα ονόμαζαν περιπαιχτικά «στούκας» ! Το γεγονός αυτό εξωθεί πολλούς Αθηναίους καπνιστές, να περιφρονούν τις ανυπόφορες ουρές στα περίπτερα για αγορά τσιγάρων με το κρατικό Δελτίο και να αποζητούν στην μαύρη αγορά, καλής ποιότητας τσιγάρα, για να ικανοποιήσουν το μεράκι τους. Διεφαίνετο εξάλλου από την ταχεία αναπτυσσόμενη παραγωγή καπνού, ότι σε λίγο καιρό το τυραννικό καθεστώς της αγοράς – διανομής καπνού με το Δελτίο, θα καταργούνταν. Και τις προσδοκίες αυτές των καπνιστών έρχονταν να τεκμηριώσουν ορισμένα δημοσιεύματα των αθηναϊκών εφημερίδων, ότι επέκειτο η κατάργηση της διανομής του καπνού, με το περίφημο Δελτίο.
Και να σε λίγο τα ευχάριστα για τους μερακλήδες του τσιγάρου. Οι ανασυγκροτούμενες – που λειτουργούσαν προπολεμικά – καπνοβιομηχανίες, βάζουν στις εφημερίδες τις πρώτες τους – εντυπωσιακές για την εποχή – διαφημίσεις. Η κυκλοφορία των αγαπημένων στο κοινό τσιγάρων από τις καπνοβιομηχανίες Μαργαρίτη και Καπερνάρου, άλλοτε εδραιωμένες μάρκες τσιγάρου είναι γεγονός, χαρίζοντας ευφορία στους καπνιστές. Έτσι εκινείτο το εκκρεμές της κοινωνικής και πολιτικής ζωής στην Αθήνα, με την έλευση του καλοκαιριού του 1946 !
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr
