Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
α. Οι ελληνικές κυβερνήσεις της εποχής
Την πρωθυπουργία της πρώτης κατοχικής κυβέρνησης ανέλαβε ο στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου από τις 30 Απριλίου 1941 έως τις 2 Δεκεμβρίου 1942. Τον διαδέχθηκε ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος από τις 2 Δεκεμβρίου 1942 έως 7 Απριλίου 1943 και ακολούθησε ο Ιωάννης Ράλλης από τις 7 Απριλίου 1943 έως τις 12 Δεκεμβρίου 1944.Οι κατοχικές κυβερνήσεις όμως δεν είχαν το ηθικό κύρος να ασκήσουν σαν κυβερνήσεις του κατακτητή εξουσία σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Σε κάθε γωνία της ελληνικής γης όπου ανεπτύσσετο σοβαρή αντίσταση, η ισχύς των κατοχικών κυβερνήσεων ήταν ανενεργή. Και από τον Δεκέμβριο του 1942 η ανάπτυξη ένοπλης αντίστασης κατά των Γερμανών ήταν παντού και αύξανε ραγδαία. Σε όποια γεωγραφικά τμήματα της χώρας απελευθερώνονταν η εξουσία ασκείτο από τους ηγέτες της ένοπλης λαϊκής αντίστασης.
Σ΄ αυτό το πλαίσιο στις 18 Μαρτίου του 1944 έλαβε χώρα η σύσταση της λεγόμενης «κυβέρνησης του βουνού», των ελευθέρων Ελλήνων όπως απεκαλείτο. Η κυβέρνηση αυτή ονομάστηκε Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (Π.Ε.Ε.Α.) και αντλούσε τη δύναμή της από την μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ.) και από το στρατιωτικό σκέλος του ΕΑΜ, τον ελληνικό λαϊκό απελευθερωτικό στρατό (Ε.Λ.Α.Σ.). Πρόεδρος της κυβέρνησης του βουνού ανέλαβε ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στην Νομική Σχολή Αθηνών Αλέξανδρος Σβώλος και βασικοί υπουργοί της ήταν προβεβλημένα μέλη της ελληνικής κοινωνίας, από το φάσμα των γραμμάτων. Αναφέρουμε ενδεικτικά τους καθηγητές Άγγελο Αγγελόπουλο, Πέτρο Κόκκαλη, τα πολιτικά στελέχη Ευριπίδη Μπακιρτζή, Γεώργιο Σιάντο κ.α. Συνεπώς την περίοδο που η χώρα υφίσταται την κατοχή των δυνάμεων του άξονα, συλειτουργούν παράλληλα τρεις διαφορετικές ελληνικές κυβερνήσεις.
Η φιλική προς τον κατακτητή κατοχική κυβέρνηση εσωτερικού, η συσταθείσα από παραδοσιακές πολιτικές μας δυνάμεις μαζί με ορισμένους συνεργάτες του Ιωάννη Μεταξά και τον βασιλιά Γεώργιο κυβέρνηση εξωτερικού και η συγκροτούμενη από αντιστασιακές δυνάμεις κυβέρνηση του βουνού Π.Ε.Ε.Α. Είναι εμφανές ότι στον μακρύ δρόμο προς την εθνική απελευθέρωση, οι πολιτικές μας δυνάμεις δεν ήσαν ενωμένες. Με τον κίνδυνο πια της έκσπασης εμφυλίου πολέμου ορατό.
β. Η ανάπτυξη των αντιστασιακών μας οργανώσεων
Η επιβολή της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα βρήκε τις πολιτικές μας δυνάμεις κατακερματισμένες και χωρίς καμιά πρωτοβουλία ανάπτυξης αντίστασης. Τόσο το κόμμα των Φιλελευθέρων, όσο και το Λαϊκό Κόμμα, καθώς και οι συνεργάτες του Ιωάννη Μεταξά, παρέμειναν αδρανείς και διέφυγαν στο εξωτερικό συστήνοντας την κυβέρνηση του Καΐρου. Στη φωτογραφία ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών Αλέξανδρος Σβώλος, που ηγήθηκε της Πανελλήνιας Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (Π.Ε.Ε.Α), της περίφημης εν άλλοις κυβέρνησης των «Ελευθέρων Ελλήνων» του βουνού, όπως απεκαλείτο.
Συνεχίζεται…
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων.
