Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
Η ανερμάτιστη πολιτική συμπεριφορά του Κωνσταντίνου του Α΄ που επιχείρησε να ηγηθεί της εξωτερικής πολιτικής τη χώρας με τις αλλεπάλληλες παρεμβάσεις του και την εκφορά λόγου για τις επιλογές της στη διεθνή σκακιέρα που άρμοζε σε πρωθυπουργό, είχε ολέθριες και καταστροφικές συνέπειες για τον τόπο.
Μπορούν έτσι με βάση τα όσα έλαβαν χώρα την τραγική για την Ελλάδα περίοδο 1914-1917 του Διχασμού, να βγουν κάποια συμπεράσματα για τις παρενέργειες που μπορεί να έχει η εμπλοκή του βασιλιά ή του προέδρου της Δημοκρατίας – όπως θα λέγαμε με σημερινούς όρους – ο οποίος είχε από το Σύνταγμα ρυθμιστικό ρόλο και μόνο, στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Εμφανές λοιπόν είναι ότι όταν εμπλέκεται ο έτερος από τον πρωθυπουργό πόλος εξουσίας στην εξωτερική πολιτική, τότε αμέσως ερίζουν ο αρχηγός του κράτους και ο πρόεδρος της κυβερνήσεως, για το ποιος θα λαμβάνει τις αποφάσεις και η πρώτη παρενέργεια αυτής της σύγκρουσης εξουσιών, είναι η πολιτική αστάθεια.
Παρεπόμενο αυτού του φαινομένου είναι οι αλλεπάλληλες διαδοχές κυβερνήσεων, με τις επακόλουθες παραιτήσεις, με αποτέλεσμα η διακυβέρνηση της χώρας να είναι αλυσιτελής. Μια ακόμα παρενέργεια της εμπλοκής του αρχηγού του κράτους, βασιλέα ή προέδρου, είναι η ταύτισή του με κάποιον από τους υφιστάμενους πολιτικούς σχηματισμούς. Στην προκείμενη περίπτωση μας είχαμε την ταύτιση του Κωνσταντίνου του Α΄ με το κόμμα των Εθνικοφρόνων του Γούναρη. Με μια τέτοια επιλογή του ο αρχηγός του κράτους, χάνει το κύρος του στην αμερόληπτη άσκηση των ρυθμιστικών του καθηκόντων. Επομένως δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να λειτουργήσει σαν σύμβολο και εγγυητής της ενότητας του έθνους.
Και πολύ χειρότερη παρενέργεια της εμπλοκής του αρχηγού του κράτους, είτε βασιλέως, είτε προέδρου στα καθήκοντα της κυβερνήσεως, είναι να υπάρχει διγλωσσία στην επίσημη πολιτική της χώρας. Τότε το κράτος παραλύει και δεν μπορεί να λειτουργήσει παντελώς. Η τελευταία παρενέργεια μάλιστα όπως είδαμε υπό ορισμένες διεθνείς συνθήκες, μπορεί αναπόδραστα να οδηγήσει και σε εθνικές τραγωδίες. Και δυστυχώς αυτό το θλιβερό δίδαγμα, θα το ξαναδούμε παρακάτω, με την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Πρέπει τα κράτη για να λειτουργούν αποτελεσματικά και να παράγουν έργο προς όφελος της πατρίδας τους, σαν θεσμικές οντότητες, να έχουν εμπεδώσει την σαφή διάκριση των εξουσιών και των αρμοδιοτήτων του αρχηγού του κράτους και της κυβερνήσεως. Που για μεν τον πρόεδρο της Δημοκρατίας ή τον βασιλέα περιορίζονται σε ρυθμιστικό αποκλειστικώς ρόλο, για δε την κυβέρνηση την βαρύνουν με την πλήρη άσκηση της κυβερνητικής λειτουργίας. Όμως το ανεπιθύμητο αυτό φαινόμενο της εμπλοκής του αρχηγού του κράτους στα καθήκοντα της κυβερνήσεως και του πρωθυπουργού, δεν αποτέλεσε ίδιο γνώρισμα μόνο της ελληνικής πολιτικής ζωής.
Από τα τέλη του 19-ου αιώνα μέχρι και το πρώτο μισό του 20-ου, η εμπλοκή των αρχηγών κρατών είτε προέδρων είτε βασιλέων στις κυβερνητικές αρμοδιότητες με αποτέλεσμα την πρόκληση κυβερνητικών κρίσεων και πολιτικής αστάθειας, εμφανίζεται σε όλα τα κράτη της Ευρώπης, που έχουν υιοθετήσει το συγκεκριμένο σύστημα πολιτικής διακυβέρνησης. Εξαίρεση αποτέλεσαν οι χώρες της Αγγλίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου, με διαφορετικά βεβαίως πολιτικά ήθη και πολιτική κουλτούρα.
Στη φωτογραφία εξωφύλλου οι κορυφαίοι πόλοι της πολιτικής εξουσίας στην Ελλάδα στις αρχές του 20-ου αιώνα, Ελευθέριος Βενιζέλος και βασιλιάς Κωνσταντίνος. Λίγες θα είναι οι στιγμές της ομαλής τους συμπόρευσης. Η βαθιά διάστασή μεταξύ τους, θα οδηγήσει στον ολέθριο εθνικό διχασμό, τραγικό επακόλουθο ου οποίου θα είναι η Μικρασιατική τραγωδία! Συνεχίζεται…
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι υποψήφιος Βουλευτής της «Ένωσης Κεντρώων» στην Α΄ Αθηνών.
