Πώς έτρωγαν οι άνθρωποι στη Νεολιθική εποχή τα δημητριακά τους; Τι γεύση είχε το ψωμί στην εποχή του Χαλκού; Υπήρξε προϊστορικά αειφόρος αγροτική ανάπτυξη; Πώς γινόταν η άροση της γης; Πώς εξασφάλιζαν οι άρχοντες ότι ο λαός τους δεν θα πεινούσε;
Δυο προϊστορικοί οικισμοί της Ανατολίας, ο νεολιθικός Çatalhöyük και η πρωτεύουσα των Χετταίων, Hattuša, της Εποχής του Χαλκού, “μαρτυρούν” τις αγροτικές πρακτικές της 7ης χιλιετίας π.Χ. και του 16ου αιώνα π.Χ., αντίστοιχα.
Τα νεότερα αρχαιολογικά ευρήματα από τη μελέτη των δύο οικισμών θα παρουσιάσει, αύριο (19:30, Μουσείο Εκμαγείων της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ), η καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Amy Bogaard, εγκαινιάζοντας μία νέα συνεργασία του ιστορικού και φημισμένου αγγλικού Πανεπιστημίου, με τον Τομέα Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.
“Προϊστορικά ζιζάνια αποκαλύπτουν τα μυστικά της προϊστορικής καθημερινότητας”
Η διάλεξη της κ. Bogaard, με τίτλο “From Çatalhöyük to Hattuša: farming practice and plant use over the long term in ancient central Anatolia” στηρίζεται στη σύγχρονη έρευνα παραδοσιακών καλλιεργητικών συστημάτων, μέσα από τα οποία προσεγγίζονται τα αρχαιολογικά ευρήματα στους δύο οικισμούς.
Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, στηριζόμενη στα αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα από τα νεολιθικά σπίτια του Çatalhöyük της 7ης χιλιετίας π.Χ. και σε μια σφραγισμένη αποθήκη δημητριακών στην Hattuša του 16ου αιώνα π.Χ., επιχειρεί να διαπιστώσει διαφορές και ομοιότητες ανάμεσα στη γεωργική παραγωγή στα σπιτικά της νεολιθικής και στο κράτος των Χετταίων.
Μέσα από τη μελέτη των σπόρων των προϊστορικών ζιζανίων της καλλιέργειας, σε συνδυασμό με σύγχρονες έρευνες σε παραδοσιακά αγροτικά συστήματα διερευνά, διαχρονικά, όψεις της προϊστορικής αγροτικής παραγωγής στο οικιακό πλαίσιο της νεολιθικής και σε αυτό ενός οργανωμένου προϊστορικού κράτους της Εποχής του Χαλκού.
“Πιο εντατική παραγωγή στην εποχή του Χαλκού”
Μία γενική διαπίστωση, όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αν. καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Τάνια Βαλαμώτη, είναι ότι “την εποχή του Χαλκού στην Ανατολία έχουμε κράτη οργανωμένα, με έντονη ιεραρχία και κατ’ επέκταση πιο εντατική αγροτική παραγωγή, πιο μεγάλη έκταση χωραφιών, καθώς έπρεπε να τραφούν πολύ περισσότερα άτομα”.
Στον ανατολικό λόφο του Çatalhöyük (περίπου 7100-6000 π.Χ.) μπορεί να ανιχνευθεί η κατανάλωση των φυτών και οι αγροτικές πρακτικές για περίπου χίλια χρόνια κατοίκησης και να αξιολογηθεί η συμβολή των φυτών και η χρήση τους στη συνέχεια, αλλά και η αλλαγή στη ζωή των σπιτικών του οικισμού μέσα στο πέρασμα του χρόνου.
Τα αρχαιοβοτανικά δεδομένα από τη Hattuša παρέχουν στοιχεία για ένα εντελώς διαφορετικό σενάριο. Η καταστροφή από φωτιά μιας υπόγειας αποθηκευτικής εγκατάστασης, πιθανόν κατασκευασμένης τον 16ο αιώνα π.Χ., διατήρησε τόνους αποθηκευμένων δημητριακών (κριθαριού και ντυμένων σιτηρών) ερμητικά κλεισμένων στην αποθήκη, μαζί με πολλούς σπόρους ζιζανίων. Τα δεδομένα από τη Hattuša αντιστοιχούν σε πλεόνασμα που κινητοποιούνταν από το κράτος των Χετταίων.
