Την ανάγκη κατασκευής υποδομών και χρήσης τεχνολογικών εργαλείων για την προστασία των χερσαίων συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αποτροπή αφίξεων μεταναστών, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι εκπρόσωποι της Αυστρίας, Βουλγαρίας, Δανίας, Ελλάδας, Εσθονίας, Κροατίας, Κύπρου, Λετονίας, Λιθουανίας, Μάλτας, Ουγγαρίας, Πολωνίας, Ρουμανίας, Σλοβακίας, της Τσεχίας, που συναντήθηκαν στις 23-24 Φεβρουαρίου 2023 στην 2η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τη Διαχείριση των Συνόρων στην Αθήνα.
Κοινή δήλωση της Διάσκεψης για τη Διαχείριση των Συνόρων
Εμείς, οι εκπρόσωποι της Αυστρίας, Βουλγαρίας, Δανίας, Ελλάδας, Εσθονίας, Κροατίας, Κύπρου, Λετονίας, Λιθουανίας, Μάλτας, Ουγγαρίας, Πολωνίας, Ρουμανίας, Σλοβακίας, της Τσεχίας, συναντηθήκαμε στις 23-24 Φεβρουαρίου 2023 με την ευκαιρία της 2ης Ευρωπαϊκής Διάσκεψης για τη Διαχείριση των Συνόρων στην Αθήνα και μετά από ευρείες συζητήσεις σχετικά με τις δυνατότητες, τα εργαλεία και τα μέτρα για την κλιμάκωση των προσπαθειών μας για την αντιμετώπιση των τρεχουσών προκλήσεων στον τομέα της παράνομης μετανάστευσης και την πρόληψη μελλοντικών κρίσεων, καταλήξαμε από κοινού στα εξής:
1. Υπενθυμίζουμε τις θέσεις που υιοθετήθηκαν στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης την οποία υπογράψαμε αρκετά κράτη μέλη στις 21 Ιανουαρίου 2022 στο Βίλνιους σχετικά με την προστασία των εξωτερικών συνόρων, την εργαλειοποίηση της παράνομης μετανάστευσης, τη στήριξη των κρατών μελών πρώτης γραμμής, την ασφάλεια και την ακεραιότητα του χώρου Σένγκεν και τις εξωτερικές δράσεις για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της παράνομης και δευτερογενούς μετανάστευση συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ικανοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων στις σχετικές τρίτες χώρες κατά μήκος των κύριων μεταναστευτικών οδών.
2. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 9ης Φεβρουαρίου 2023, υπογραμμίζουμε τη σημασία του αποτελεσματικού ελέγχου των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Αυτό απαιτεί νομικά, χρηματοδοτικά, επιχειρησιακά και τεχνικά μέτρα, καθώς και μια συνολική προσέγγιση. Στην περίπτωση της Κύπρου, θα πρέπει να παρέχεται και να εφαρμόζονται κατάλληλη βοήθεια και μέτρα στην Πράσινη Γραμμή, η οποία αν και δεν αποτελεί εξωτερικό σύνορο, είναι το κύριο σημείο εισόδου παράτυπων μεταναστών στις περιοχές που βρίσκονται υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της Κυβέρνησης. Χαιρετίζουμε την πρόοδο που έχει σημειωθεί στους σχετικούς νομοθετικούς φακέλους. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την αντιμετώπιση των κενών στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο της ΕΕ. Εν προκειμένω, ζητούμε την ταχεία έγκριση των τροποποιήσεων του Κώδικα Συνόρων Σένγκεν, καθώς και την ολοκλήρωση των εργασιών επί των σχετικών νομοθετικών προτάσεων με στόχο την ταχεία διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του χώρου Σένγκεν, καθώς και την πρόοδο, ιδίως όσον αφορά την αντιμετώπιση της εργαλειοποίησης των μεταναστών για πολιτικούς σκοπούς και τα μέτρα κατά των φορέων εκμετάλλευσης μεταφορών που συμμετέχουν ή διευκολύνουν τη λαθραία διακίνηση μεταναστών και την εμπορία ανθρώπων.
3. Ο αποτελεσματικότερος συνοριακός έλεγχος συνεπάγεται την ανάγκη ενίσχυσης των επιχειρησιακών δυνατοτήτων, όπου είναι δυνατόν με τις γειτονικές χώρες, καθώς και των υποδομών (συμπεριλαμβανομένων των κινητών και σταθερών) των μέσων επιτήρησης (συμπεριλαμβανομένης της προσυνοριακής εναέριας επιτήρησης) και του εξοπλισμού. Η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω μέσω κοινών ελάχιστων προτύπων για την επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων. Καθώς αποτελεί κοινή ευθύνη, αυτό απαιτεί σημαντική χρηματοδότηση από την ΕΕ και πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού των σχετικών οργανισμών της ΕΕ.
4. Από αυτήν την άποψη, καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαθέσει επαρκή οικονομική στήριξη στα κράτη μέλη πρώτης γραμμής στα εξωτερικά σύνορα, συμπεριλαμβανομένης της Πράσινης Γραμμής στην περίπτωση της Κύπρου που δεν αποτελεί εξωτερικό σύνορο, για όλους τους τύπους υποδομών προστασίας των συνόρων, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών φραγμών και άλλων σχετικών δαπανών υποδοχής, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες που εκφράζουν τα κράτη μέλη υπό το πρίσμα των συνοριακών τους ιδιαιτεροτήτων, καθώς και των γεωπολιτικών και γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων τους. Η στήριξη του Frontex θα πρέπει επίσης να αυξηθεί και να αναπτυχθεί πλήρως στα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο.
5. Στο πλαίσιο αυτό, καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενισχύσει οικονομικά τα κράτη μέλη που στηρίζουν διμερώς άλλα τα κράτη μέλη και τις χώρες εταίρους στις δραστηριότητες τους για τη διαχείριση των συνόρων ή των επιστροφών. Επιπλέον, η στήριξη προς τρίτες χώρες θα πρέπει να συνεχιστεί και να αναβαθμιστεί, ώστε να προβλεφθούν ολοκληρωμένες συνεργασίες, μεταξύ άλλων και στον τομέα της μετανάστευσης.
6. Επιμένουμε στη δέσμευσή μας να εργαστούμε για ένα κοινό και βιώσιμο σύστημα μετανάστευσης της ΕΕ και ένα νομικό πλαίσιο που θα βασίζεται στη σωστή ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των κρατών μελών, και την αντιμετώπιση των παράνομων μεταναστευτικών ροών καθώς και των δευτερογενών μετακινήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να διερευνηθεί η δυνατότητα και, όπου είναι σκόπιμο, να επιτραπούν νομικά, ρυθμίσεις για ασφαλείς τρίτες χώρες με τις σχετικές χώρες κατά μήκος των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και πέραν αυτών. Προκειμένου να εξευρεθούν λύσεις στις υφιστάμενες προκλήσεις, καλούμε επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει τις εργασίες με σκοπό την υπέρβαση των υφιστάμενων εμποδίων, και να διερευνήσει περισσότερες δυνατότητες για ταχείες διαδικασίες που θα ακολουθούνται από απορρίψεις σε περίπτωση αβάσιμων αιτήσεων ασύλου, καθώς και να χρησιμοποιήσει συλλογικά την έννοια των ασφαλών χωρών προέλευσης και των ασφαλών τρίτων χωρών.
7. Καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κινηθεί γρήγορα για την εφαρμογή των μέτρων στο πλαίσιο του ισχύοντος κεκτημένου της ΕΕ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 9ης Φεβρουαρίου 2023, συμπεριλαμβανομένων των πιλοτικών σχεδίων διαχείρισης των συνόρων, αξιοποιώντας επίσης τις υφιστάμενες βέλτιστες πρακτικές σε επίπεδο ΕΕ.
8. Χαιρετίζουμε την προσήλωση της σουηδικής Προεδρίας στην εξωτερική διάσταση του μεταναστευτικού ζητήματος, συμπεριλαμβανομένης μιας πιο συνεκτικής και στρατηγικά εστιασμένης προσέγγισης για την ενίσχυση της συνεργασίας για την επιστροφή από τρίτες χώρες και την αύξηση των επιχειρησιακών δράσεων (π.χ. κοινές επιχειρήσεις επιστροφής). Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ενεργήσει συλλογικά και συντονισμένα προκειμένου να διασφαλίσει την εφαρμογή των υφιστάμενων συμφωνιών και ρυθμίσεων σχετικά με τις επιστροφές και τις επανεισδοχές σε στενή συνεργασία με τον Συντονιστή Επιστροφών της ΕΕ και, αν χρειαστεί, να συνάψει νέες. Πρέπει να ευθυγραμμίσουμε τις πρωτοβουλίες μας προς την επίτευξη μεγαλύτερης δέσμευσης από τρίτες χώρες να αναλάβουν υποχρεώσεις επανεισδοχής και, ως εκ τούτου, να αυξήσουμε το ποσοστό επιστροφών, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης του άρθρου 25Α του κώδικα θεωρήσεων(Visa), του μηχανισμού αναστολής θεωρήσεων και άλλων μοχλεύσεων όλων των σχετικών πολιτικών, μέσων και εργαλείων της ΕΕ. Δεσμευόμαστε να ενισχύσουμε τις δραστηριότητες με σκοπό την εξεύρεση λύσεων για την παροχή διεθνούς προστασίας σε τρίτες χώρες. Επίσης, είναι σημαντικό να ενισχυθούν περαιτέρω οι στρατηγικές επικοινωνιακές ικανότητες για την πρόληψη της παραπληροφόρησης και να εξασφαλιστούν έγκαιρες εκστρατείες ευαισθητοποίησης που να απευθύνονται σε δυνητικούς παράτυπους μετανάστες.
9. Εν τω μεταξύ, δεσμευόμαστε να προσφέρουμε προστασία σε όσους έχουν ανάγκη. Από αυτήν την άποψη, θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε τον ουκρανικό λαό που διαφεύγει από τον βίαιο επιθετικό πόλεμο της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας.
