Από τον Θόδωρο Τσίκα*
Προσφάτως, οι κυβερνήσεις Γερμανίας και Γαλλίας εξέφρασαν επισήμως την πρόθεση τους να παρουσιάσουν κοινή πρόταση στην Κομισιόν για θέσπιση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενός κοινού φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω μιας «ενισχυμένης συνεργασίας» με συμμετοχή τουλάχιστον 9 χωρών-μελών. Τις τελευταίες μέρες δήλωσαν ήδη τη συμμετοχή τους 11 χώρες-μέλη της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να αρχίσει η εφαρμογή του.
Το θέμα είναι εξαιρετικά σημαντικό για όλη την Ευρώπη, αλλά ιδιαιτέρως για την χώρα μας. Η Ελλάδα περνάει μια βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση. Λόγω των δημοσιονομικών προβλημάτων της, πολλοί άνθρωποι βρίσκονται σε πολύ δυσχερή θέση, η ύφεση βαθαίνει και η ανεργία αυξάνεται. Την ίδια στιγμή, εξαιτίας της έλλειψης οικονομικής ρευστότητας, δεν υπάρχουν επενδύσεις, ενώ έχουν μειωθεί δραστικά οι κοινωνικές παροχές, κάτι που πλήττει τους πιο αδύναμους, οι οποίοι δεν έχουν επαρκές δίχτυ κοινωνικής προστασίας.
Η επιβολή ενός φόρου σε όλες τις συναλλαγές χρηματοπιστωτικών προϊόντων, κάθε φορά δηλαδή που αγοράζονται ή πωλούνται ομόλογα, μετοχές και παράγωγα, είναι δυνατόν να αποφέρει ένα σημαντικό ποσό, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την κάλυψη κοινωνικών αναγκών. Έχει υπολογιστεί ότι, αν εφαρμοστεί μια φορολογία, μόλις του 0,05% επί της τιμής αυτών των χρηματοοικονομικών προϊόντων στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα μπορούσαν να συλλέγονται κάθε χρόνο 200 δισεκατομμύρια ευρώ. Ακόμα πιο σημαντική θα ήταν η υλοποίηση μιας τέτοιας φορολογίας, όχι μόνο σε ευρωπαϊκό αλλά και, σε διεθνές επίπεδο. Μια ανεπαίσθητη επιβάρυνση για τους διακινητές αυτών των προϊόντων με τα τεράστια κέρδη, αλλά μια σημαντική ενίσχυση για τις κοινωνίες που δοκιμάζονται από την οικονομική κρίση!
Η εφαρμογή αυτού του φόρου μπορεί να αποθαρρύνει την ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία, που αποτέλεσε μία από τις κύριες αιτίες της σημερινής παγκόσμιας κρίσης. Έτσι, και οι υπεύθυνοι για την σημερινή κατάσταση θα πληρώσουν για τα προβλήματα που προκάλεσαν. Θα ενισχύσει, επίσης, την προσπάθεια για μείωση της οικονομικής αστάθειας και για διοχέτευση οικονομικών πόρων από τον «φουσκωμένο» χρηματοπιστωτικό τομέα στην πραγματική οικονομία. Θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προς μια ουσιαστική λογοδοσία για τις αποτυχίες ως προς την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω της οικονομικής πολιτικής. Θα υποχρεώσει σε διεθνή συνεργασία, ώστε να αξιοποιηθεί το μέγιστο των διαθέσιμων πόρων για την εμπέδωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Διότι το κεντρικό πρόβλημα σήμερα είναι η έλλειψη χρημάτων που διατίθενται για δημόσιες επενδύσεις, οι οποίες είναι αναγκαίες για τη δημιουργία συνθηκών ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Φυσικά, αυτός ο φόρος δεν αρκεί από μόνος του. Πρέπει να αποτελέσει μέρος ενός συντονισμένου και συνεκτικού ευρωπαϊκού οικονομικού προγράμματος, που θα περιλαμβάνει τα ευρω-ομόλογα, μια στρατηγική για την απασχόληση, καθώς και τον έλεγχο και την ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών και των οργανισμών αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των χωρών.
Σήμερα, είμαστε όλοι πιο ώριμοι να προχωρήσουμε, έστω και με καθυστέρηση, στα αναγκαία βήματα…
* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, στέλεχος του ΠΑΣΟΚ
