Γράφει ο Δημήτρης Κατσαρός
Σε κάποιες εφημερίδες έγινε πρωτοσέλιδο, χωρίς ωστόσο να αναδειχθεί η πραγματική σημασία της έκφρασης του πρωθυπουργού στις επίσημες δηλώσεις που έκανε μαζί με την καγκελάριο Μέρκελ, της οποίας μέχρι σήμερα το πρωί ήταν φιλοξενούμενος. Αλλού μάλιστα αγνοήθηκε επειδή θύμιζε την ρητορική των πρώην κυβερνήσεων και των πολιτικών δυνάμεων που σήμερα αποτελούν την αντιπολίτευση.
Η αλήθεια πάντως είναι ότι παρόλο που ξέρουμε ότι το φιλικό κλίμα της συνάντησης είναι σε μεγάλο βαθμό μέρος ενός πρωτοκόλλου που ούτως ή άλλως θα τηρούταν, ο Τσίπρας έβαλε μέσα στη συνάντηση και Siemens και πολιτική διαπραγμάτευση και γερμανικές διαπραγματεύσεις. Διαμήνυσε μάλιστα ότι «μπορεί να μην συμφωνούμε με στοιχεία των ευρωπαϊκών συνθηκών, όμως τηρούμε τους κανόνες». Στις κοινές ανακοινώσεις του με την καγκελάριο δεν δίστασε ούτε να σχολιάσει σύντομα την «προβληματική ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική» κάνοντας λόγω για τις ευρωπαϊκές δομές που παράγουν την ανισότητα στη ρίζα τους.
Και ξαφνικά μας αφήνει με το στόμα ανοιχτό, όταν δηλώνει πως «Έχουμε και εμείς ευθύνες» για την ελληνική κρίση και πως δεν μπορούμε οι έλληνες να αναζητούμε διαρκώς το φταίξιμο στους ξένους. Πρόκειται ακριβώς για τη ρητορική που χρησιμοποιήθηκε από τις δυνάμεις που αυτοαναφέρονται ως «φιλοευρωπαϊκές» στην Ελλάδα, την πηγή της πολιτικής αφήγησης της κρίσης αλλά και τη σημερινή κριτική σε ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ. Όμως δεν είναι έτσι.
Οι παραπάνω εκφράσεις όντως συμπυκνώνουν το πολιτικό αφήγημα που πρωταγωνίστησε από το 2008 και που βασίστηκε στην αντίληψη πως τόσα χρόνια «ζούσαμε καλύτερα από τις δυνατότητές μας». Προφανώς το ζητούμενο δεν είναι αν αυτό ισχύει ή όχι, αλλά το γεγονός ότι επιλέχθηκε ως κεντρικό αφήγημα για να αποτελέσει το ιδεολογικό άλλοθι των πολιτικών που ακολούθησαν. Πιο συγκεκριμένα, αυτός που έζησε κάπως καλά τα προηγούμενα χρόνια είναι βέβαια ο μικρομεσαίος. Αυτό το αφήγημα δεν περιλαμβάνει ούτε τους πολύ φτωχούς, αλλά ούτε και τους πολύ πλούσιους. Και φυσικά η συνέπεια των πολιτικών του μνημονίου ήταν η εξαφάνιση της μεσαίας τάξης. Το αφήγημα εξυπηρέτησε πλήρως την πολιτική στόχευση των ντόπιων κυβερνήσεων.
Αυτό που έκανε ο πρωθυπουργός στις ανακοινώσεις του με τη Μέρκελ είναι κάτι παραπάνω από μια απλή τρίπλα. Χρησιμοποίησε ακριβώς τα ίδια λόγια που μπορεί να ακούγαμε από ένα στέλεχος του Ποταμιού ή του ΠΑΣΟΚ και στην πορεία έσπευσε να συγκεκριμενοποιήσει «τις δικές μας ευθύνες»:
Αναφέρθηκε στην αναποτελεσματικότητα του κράτους, τη διαφθορά (με συνεργαζόμενους παράγοντες του εσωτερικού και του εξωτερικού) και κυρίως τους ολιγάρχες. Ο πρωθυπουργός επιχείρησε να αντιστρέψει εντελώς το αφήγημα της ελληνικής κρίσης και να το τοποθετήσει εκ νέου εκεί που θέλει οι πολιτική του να στοχεύσει. Δηλαδή στις σάπιες δομές του πελατειακού κράτους με έμφαση σε εκείνους που έχουν επωφεληθεί περισσότερο από οποιονδήποτε και όχι στις δύο παραπάνω πιστωτικές κάρτες ή το ενοικιαζόμενο διαμέρισμα ενός μικρομεσαίου. Μάλιστα σε εκείνο το σημείο του λόγου του, προκειμένου να γίνει σαφέστερος ήταν που ζήτησε και τη συνδρομή των γερμανικών αρχών για την υπόθεση της Siemens.
Εξαιρετική πολιτική τακτική που φαίνεται πως σύντομα θα κυριαρχήσει, στην προσπάθεια της κυβέρνησης να στηρίξει τις μεταρρυθμίσεις που θέλει να κάνει. Αυτό που μένει ακόμη να μας πείσει είναι πως το «πλεονέκτημα» έναντι των προηγούμενων, που έγκειται στην απουσία δεσμεύσεων της κυβέρνησης με ντόπια και ξένα συμφέροντα, θα αποδειχθεί κάτι παραπάνω από επικοινωνιακό μήνυμα.
