Γράφει ο Γιώργος Αργυρόπουλος,
Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης
Αναμφισβήτητα, τα χαρακτηριστικά αυτά ενυπάρχουν στην ελλαδική αντίληψη των πραγμάτων –λέγοντας ελλαδική προσδιορίζουμε το χώρο που εκτυλίσσονται όλα αυτά γιατί αλίμονο αν πρόκειται περί ιδιώνυμου «χαρίσματος» του Έλληνα ανά την υφήλιο- και στο πως εμφανίζονται παντός καιρού. Η ερμηνεία που δίνεται στις λέξεις «φαυλοκρατία» και «ευνοιοκρατία» καθορίζει και τον τρόπο διάβρωσης του κοινωνικού ιστού μέσα από τη διείσδυσή τους στις ιεραρχικές δομές του κράτους.
Τι εννοούμε όμως με την έννοια «φαύλος»; Φαύλος είναι «αυτός που δεν έχει ήθος και αξιοπρέπεια, ο ανήθικος, ο αχρείος» μας πληροφορεί το λεξικό. Πολύ σκληρή έκφραση για να την εκτοξεύσεις εναντίον κάποιου φυσικού ή νομικού προσώπου, ατόμου ή ομάδας πιο απλά. Είναι μια εμφανώς αρνητικά φορτισμένη έννοια. Εύνοια είναι «η μεροληπτική προτίμηση, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για προστασία ή υποστήριξη κάποιου από κάποιον ή κάτι που διαθέτει ισχύ». Μπορεί να φαίνεται κοντά στην ευμένεια («καλή διάθεση απέναντι σε κάποιον ή κάτι») αλλά αποτελεί την μεροληπτική διάθεση χωρίς στοιχεία αντικειμενικότητας. Φαύλος και εύνοια πάνε μαζί, αποτελούν το όλον αυτού που ονομάζουμε πελατειακή σχέση ή εν γένει πελατειακό κράτος. Στοιχεία όπως η αξιοκρατία, η διαφάνεια, οι ίσες ευκαιρίες, η πλήρωση συγκεκριμένων προϋποθέσεων επιλογής δεν μπορούν να συμβιβαστούν σε ένα φαύλο σύστημα με πρωτεύουσα αρχή την εύνοια.
Δεν μας εκπλήσσει βέβαια. Οι πελατειακές εξυπηρετήσεις με την εύνοια υπέρ των φαύλων είναι σύμπτωμα της πολιτικής μας ζωής από την ανεξαρτησία της πατρίδας μας και εντεύθεν. Η παλαιά εύνοια του βασιλιά αντικαταστάθηκε από τους “δημοκρατικούς” διορισμούς ημετέρων προς επίτευξη εθνικών στόχων (sic). Δεν ανακάλυψε το χαλκό ο Σύριζα. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ήταν οι πρώτοι διδάξαντες ειδικά μετά τη μεταπολίτευση όπου εξαργυρώθηκαν αγώνες ακόμα και από την αντίσταση στην Κατοχή. Και κάτι ακόμα που δε λέγεται. Οι τοποθετήσεις ατόμων με προσόντα στον κρατικό μηχανισμό δεν ελέγχονται τυπικά. Αυτό γίνεται σε πρώτη φάση για να διαπιστωθεί ένα προσόν. Αυτό που ελέγχεται και αποτελεί «σκάνδαλο» είναι η οικογενειακή σχέση που υπάρχει μεταξύ του υποψήφιου προς διορισμό ατόμου και μέλους της Κυβέρνησης, υψηλού κομματικού στελέχους, βουλευτή κλπ. Δεν ενδιαφέρει αν υπάρχουν οι ικανότητες. Αυτές ευρίσκονται και σε δεκάδες νέους στις μέρες μας. Ούτε επίσης η εμπιστοσύνη και η πίστη στο όραμα ενός κόμματος σε κάνει άξιο για τη θέση αυτή. Το να υπηρετήσεις το κράτος, τη δημόσια διοίκηση πρέπει να αποτελεί όραμα, δίχως άλλο, κάθε Έλληνα πολίτη όταν η πατρίδα τον χρειάζεται. Η προσφορά στη χώρα από δημόσια θέση δεν μπορεί να συνδέεται με κομματικούς μηχανισμούς και πρόσωπα ακόμα και αν μιλάμε για συμβούλους Υπουργών. Άλλωστε η δομή της διοίκησης είναι γραφειοκρατική σε μεγάλο βαθμό και το να βοηθήσεις, προτείνοντας λύσεις και ιδέες, δε σε τοποθετεί αυτομάτως στον κομματικό μηχανισμό ούτε σε εντάσσει στη λογική της συμπλήρωσης κομματικών ενσήμων.
Ακόμα, με το νόμο 4079/12 (έκτο άρθρο) προστέθηκε η εξής διάταξη στον Κώδικα Νομοθεσία για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά Όργανα (π.δ. 63/2005): «Διορισμός δεν μπορεί επίσης να γίνει σε οποιαδήποτε από τις πιο πάνω θέσεις, αν στο πρόσωπο του υποψηφίου για διορισμό συντρέχει κώλυμα από εκείνα που προβλέπει ο νόμος για το διορισμό δημοσίου πολιτικού διοικητικού υπαλλήλου, καθώς και στην περίπτωση που ο υποψήφιος για διορισμό τυγχάνει σύζυγος ή συγγενής α΄ ή β΄ βαθμού μέλους της Κυβέρνησης ή υφυπουργού». Επομένως δεν είναι μόνο ανήθικες οι κομματικές τοποθετήσεις με υπόβαθρο την ενδογαμία μεταξύ στελεχών αλλά και παράνομες, όπως νόμος ορίζει. Οι κακές πρακτικές που οφείλονται σε κατάχρηση της εξουσίας διατελούντων υπουργών και κυβερνητικών παραγόντων οδηγούν σε απογοήτευση την ελληνική κοινωνία που θεωρεί ότι αποτελούν ανασχετικό παράγοντα για μια υγιή κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη που θα αλλάξει τη χώρα και θα τη βγάλει από το αδιέξοδο.
Χρειαζόμαστε μια δομική μεταβολή της πολιτικής κουλτούρας και αυτό είναι ένα ζήτημα κινήτρων και δυνατοτήτων που θα δοθούν σε ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας ώστε να ξεφύγουμε επιτέλους από τη σύζευξη «κόμμα – κράτος». Ο εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης δεν είναι ουτοπία. Θα προκύψει από την εφαρμογή των κανόνων, την αλλαγή της νοοτροπίας των κομματικών πραιτόρων και τη στελέχωση των διοικητικών δομών με αξιωματούχους με ουσιαστικά και τυπικά προσόντα δίχως κομματικές εξαρτήσεις και συσχετισμούς.
