Του Νίκου Κατσουρίδη
Το ποιες είναι οι προθέσεις της κ. Ολγκίν, τι αναμένεται να εισηγηθεί στον Γ.Γ. του ΟΗΕ κ. Γκουτέρες είναι φυσιολογικά το ένα ερώτημα που απασχολεί τον κάθε ένα που νοιώθει και κατανοεί ότι είναι αναγκαίο να πορευθούμε προς λύση του Κυπριακού. Το άλλο ερώτημα, το οποίο γεννήθηκε μέσα από δηλώσεις και συνεντεύξεις του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι τι εννοούσε ο Πρόεδρος όταν δήλωνε ότι είναι έτοιμος να λάβει τολμηρές αποφάσεις. Δίπλα σε αυτό και το ερώτημα τι άραγε εννοούσε η κ. Ολγκίν όταν έλεγε ότι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης γνωρίζει τι πρέπει να γίνει για να σπάσει το αδιέξοδο. Το επόμενο ερώτημα είναι και το πιο ουσιαστικό, υπάρχει πιθανότητα να μετακινηθεί η Τουρκία από τη θέση ότι η διαδικασία εντός παραμέτρων του ΟΗΕ έχει πεθάνει; Άρα ξεχάστε το ένα κράτος, έστω ομόσπονδο κ.ο.κ.
Ας προσπαθήσουμε να θέσουμε κάποιες σκέψεις για τις πιθανές απαντήσεις με βάση την κοινή λογική:
Ερώτημα 1: Τι υπονοούσε η κ. Ολγκίν όταν έλεγε ότι γνωρίζει ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης τι πρέπει να γίνει για να ξεκλειδώσουν οι συνομιλίες; Ο ίδιος ο Πρόεδρος έχει απαντήσει ότι αφορά Μ.Ο.Ε (μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης) και διαδικαστικά θέματα. Για παράδειγμα ένα τέτοιο διαδικαστικό θέμα είναι ο ενταφιασμός του μέτρου της επιδιαιτησίας. Ένα άλλο πιθανό διαδικαστικό μέτρο είναι η ταυτόχρονη συζήτηση των θεμάτων – κλειδί που απομένουν.
Ερώτημα 2: Η κ. Ολκίν θα εισηγηθεί προς τον Γ.Γ. του ΟΗΕ μόνο μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και διαδικαστικά θέματα; Η δική μου άποψη, την οποία έχω διατυπώσει εδώ και ένα μήνα και πλέον, είναι πως όχι. Συνάγοντας από τις δηλώσεις, τις συνεντεύξεις και την ανοικτή επιστολή της προς τους Κυπρίους, η κ. Ολγκίν θα υπεισέλθει και σε θέματα ουσίας.
Ερώτημα 3: Στα θέματα ουσίας μπορεί να προβεί σε εισηγήσεις, που να είναι έξω από το «κουτί» όπως έχει συμβουλεύσει και έξω από προσεγγίσεις του παρελθόντος που δεν απέδωσαν; Μπορεί μεν, αλλά δεν μπορεί να είναι εκτός των αποφάσεων του ΟΗΕ και του πλαισίου του Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών.
Ερώτημα 4: Σε τι θα μπορούσε να επικεντρωθούν οι εισηγήσεις επί της ουσίας; Η λογική λέει στα κεφαλαιώδη θέματα – κλειδιά που έμειναν ανοικτά κατά τη διαδικασία στο Κραν Μοντανά. Εκεί έμειναν και άλλα ανοικτά θέματα, πέραν από τα κυρίαρχα φυσικά, αλλά αν υπάρξει πρόοδος και πολύ περισσότερο κατάληξη στα κυρίαρχα, τότε τα υπόλοιπα θα συμφωνηθούν πολύ ευκολότερα.
Ερώτημα 5: Ποια είναι αυτά τα κυρίαρχα θέματα που απομένουν ανοικτά; Κατά τη γνώμη μου είναι δύο. Η διεθνής πτυχή του Κυπριακού, δηλαδή εγγυήσεις, στρατεύματα, ασφάλεια και ρύθμιση του θέματος των εποίκων και η αποτελεσματική συμμετοχή των τ/κ στη διακυβέρνηση. Το πρώτο δεν μπορεί να λυθεί παρά μόνο στο γράμμα και το πνεύμα των αποφάσεων του ΟΗΕ και των θέσεων του Γ.Γ. του Οργανισμού όπως διαπιστώθηκαν κατά τις συνομιλίες στον Κραν Μοντανά. Δηλαδή κατάργηση των εγγυήσεων, φυσικά περιλαμβανομένου του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης, ρύθμιση του θέματος των εποίκων, συμφωνία σε χρονοδιάγραμμα γρήγορης αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων και μηχανισμό επίλυσης των θεμάτων ασφαλείας και για τις δύο κοινότητες. Δεύτερο η αποτελεσματική συμμετοχή των τ/κ στη διακυβέρνηση, δηλαδή η έμπρακτη εφαρμογή της πολιτικής ισότητας επηρεάζει από τη μια τη διασφάλιση των τ/κ από την δυνατότητα η πλειοψηφία να αποφασίζει μόνη της για όλα και από την άλλη την εξασφάλιση της λειτουργικότητας του κράτους. Εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας διασφάλιση επαρκούς μηχανισμού επίλυσης διαφορών. Οι δύσκολες αποφάσεις, ενδεχομένως να αφορούν κατά κύριο λόγο τον τρόπο με τον οποίο θα ξεπεράσουμε τα προβλήματα της αποτελεσματικής συμμετοχής των τ/κ στη διακυβέρνηση χωρίς να προκαλείται δυσλειτουργία του κράτους και αδιέξοδα.
Ερώτημα 6: Είναι δυνατόν, υπάρχει πιθανότητα η Τουρκία να μετακινηθεί από τη θέση ότι δεν επανέρχεται σε συνομιλίες για λύση εντός παραμέτρων του ΟΗΕ; Αυτή τη στιγμή φαντάζει αδύνατον. Τίποτα όμως στη ζωή δεν είναι 100% σίγουρο. Αν η λύση διασφαλίζει δικά της ευρύτερα συμφέροντα σε προοπτική χρόνου, γιατί όχι; Άλλωστε η ακροβασία της Τουρκίας μεταξύ Δύσης και Ανατολής, στη παρούσα θερμή μετωπική σύγκρουση εφ’ όλης της ύλης μεταξύ τους, δεν είναι εγγυημένο ότι θα αποδώσει. Ποιος μπορεί να είναι σίγουρος για την εξέλιξη αυτής της σύγκρουσης και τη στάση των πρωταγωνιστών ΗΠΑ+ΝΑΤΟ και Ρωσία +Κίνα απέναντι σε οποιοδήποτε τρίτο κράτος; Ποιος μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια ποια θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων στην περιοχή μας αν κερδίσει τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές ο Ντόναλτ Τράμπ; Ένδειξη στο κατά πόσον η Τουρκία ενδέχεται να εισέλθει ή όχι εκ νέου στη διαδικασία θα δώσει η απόφαση Ερντογάν, ως προς ποιόν θα στηρίξει ως ηγέτη των τ/κ. Τον κ. Τατάρ ή τον κ. Ερχιουρμάν.
Το τελευταίο σημείο που θα εγείρω χωρίς να το σχολιάσω είναι το εξής:
Ερώτημα 7: Αν επανέλθει η Τουρκία στη διαδικασία τι θα επιδιώξει ως προς τη μορφή λύσης; Φρονώ ένα κράτος στο οποίο θα πλειοψηφούν τα συνομοσπονδιακά παρά τα ομοσπονδιακά στοιχεία. Βέβαια από το να επιδιώξει ως το να επιτύχει υπάρχει σοβαρή απόσταση. Η ε/κ πλευρά όμως οφείλει να προετοιμαστεί για ένα τέτοιο ενδεχόμενο έγκαιρα.
