Η χρηματοδότηση για τις «απώλειες και τις ζημιές» είναι θετική, αλλά προτεραιότητα είναι να σταματήσει η αιτία του κακού. Ο απολογισμός από τη Σύνοδο COP27.
Η σύνοδος COP27 για το κλίμα στο αιγυπτιακό θέρετρο του Σαρμ ελ Σέιχ εξαρχής αναμενόταν να είναι δύσκολη. Ο πόλεμος στην Ευρώπη, η εκτίναξη του πληθωρισμού, η ενεργειακή κρίση, η συσσώρευση χρέους, οι ελλείψεις τροφίμων και οι δύσκολες σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας δεν θα ευνοούσαν ποτέ την παγκόσμια συνεργασία για το δύσκολο έργο της μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου.
Ωστόσο, η διάρκειας δύο εβδομάδων COP που πραγματοποιήθηκε στην Αίγυπτο κατόρθωσε να πέσει χαμηλότερα ακόμη και από τις πενιχρές προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί γι’ αυτήν, στην πιο κρίσιμη δοκιμασία. Σε μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη σκιά των πλημμυρών στο Πακιστάν, τις οποίες το Ισλαμαμπάντ αποκάλεσε «το κλιματικό γεγονός του αιώνα», ήταν η στιγμή να σταλεί ένα ζωντανό πολιτικό μήνυμα ότι ο κόσμος είναι έτοιμος να πατάξει ταχύτερα τα ορυκτά καύσιμα που ανεβάζουν τις παγκόσμιες θερμοκρασίες.
Πολλά κράτη ήθελαν να βασιστούν σε μια συμφωνία που επιτεύχθηκε μετά από πολλές διαμάχες πριν από ένα χρόνο στην COP26 στη Γλασκώβη για τη σταδιακή μείωση της ανεξέλεγκτης χρήσης άνθρακα. Ωστόσο, μια πρόταση της οποίας ηγήθηκε η Ινδία, προκειμένου να συμφωνηθεί η μείωση της κατανάλωσης όλων των ορυκτών καυσίμων, όχι μόνο του άνθρακα, ναυάγησε μετά την αντίθεση παραγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου όπως η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία.
Τα κράτη αυτά αισθάνονται αναμφίβολα ενθαρρυμένα να αντισταθούν στη διεθνή πίεση για τη μείωση της παγκόσμιας χρήσης καυσίμων που στηρίζουν τις οικονομίες τους. Η απώλεια των προμηθειών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία οδήγησε μια σειρά δυτικών ηγετών να αναζητήσουν νέες ενεργειακές συμφωνίες με το Ριάντ.
Οι συνέπειες αυτών των γεωπολιτικών δεδομένων είναι ένας από τους λόγους που στην COP27 σημειώθηκε μια σημαντική πρόοδος, που δεν είχε καταφέρει να επιτευχθεί σε καμία σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα από το 1995. Η συμφωνία για τη δημιουργία ενός ταμείου ζημιών και απωλειών για να βοηθηθούν οι φτωχές χώρες που είναι πιο ευάλωτες στις αυξανόμενες καταστροφές που προκαλούνται από το κλίμα είχε καθυστερήσει πολύ.
Οι ζωές και τα μέσα διαβίωσης σε αυτά τα κράτη απειλούνται ήδη σε έναν κόσμο που θερμαίνεται σταθερά εξαιτίας των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται ιστορικά από τις πλούσιες χώρες. Υπάρχει σαφώς ηθικό επιχείρημα για να χαρακτηριστούν οι πληρωμές από το νέο ταμείο ως μια μορφή αποζημιώσεων, αλλά δεν έχει συμφωνηθεί κάτι τέτοιο. Τα πλούσια κράτη δεν θα υπέγραφαν ποτέ μια συμφωνία που θα ισοδυναμούσε με παραδοχή ευθύνης ή με ανοικτές αξιώσεις αποζημίωσης, και πολλά από αυτά θα αντιμετωπίσουν εσωτερικές διαμάχες μέχρι να υπάρξει συμφωνία για το νέο φορέα χρηματοδότησης.
Οι αποφάσεις σχετικά με το ποιος θα διαθέσει τα χρήματα για το ταμείο και ποιος θα τα λάβει αναβλήθηκαν για τις μελλοντικές COP, μετά από μια αποτυχημένη αλλά αναγκαία προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι χώρες όπως η Κίνα θα επωμιστούν το οικονομικό βάρος.
Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου παραδοσιακά αποφεύγει να αναλάβει τέτοιες ευθύνες στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα, όπου έχει ταξινομηθεί εδώ και καιρό μαζί με άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Όμως η ταχεία αύξηση του πλούτου της και το γεγονός ότι είναι μακράν ο μεγαλύτερος ρυπαίνων με άνθρακα παγκοσμίως σημαίνει ότι πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για ένα κλιματικό πρόβλημα που δεν μπορεί να διορθωθεί χωρίς αυτήν.
Το νέο ταμείο δεν ήταν το μοναδικό επίτευγμα της COP27. Οι χώρες συμφώνησαν επίσης να στηρίξουν τις μεταρρυθμίσεις στις πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες για την αύξηση της χρηματοδότησης του κλίματος και να καταστήσουν τους οργανισμούς αυτούς κατάλληλους για τον σκοπό τους σε έναν κόσμο που θερμαίνεται. Επιπλέον, οι πλούσιες χώρες δρομολόγησαν ένα σχέδιο για την παροχή 20 δισ. δολαρίων δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης για να βοηθήσουν την Ινδονησία να μειώσει τη μεγάλη εξάρτησή της από τον άνθρακα. Αυτό βασίζεται σε μια πρωτοβουλία 8,5 δισ. δολαρίων που ανακοινώθηκε πέρυσι στη Γλασκώβη, για να βοηθήσει τη Νότια Αφρική να απομακρυνθεί από τα πιο ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα.
Υπήρξε επίσης πρόοδος στα βήματα που δρομολογήθηκαν στη Γλασκώβη για να σταματήσει η απώλεια δασών, να επεκταθούν τα οχήματα μηδενικών εκπομπών ρύπων και να διασφαλιστεί ότι οι δεσμεύσεις μηδενικών εκπομπών ρύπων των επιχειρήσεων και των χρηματοπιστωτικών οργανισμών είναι ισχυρές.
Κάθε ένα από αυτά υπογραμμίζει το γεγονός ότι αυτές οι εκτεταμένες σύνοδοι κορυφής του ΟΗΕ μπορούν ακόμη να σημειώσουν πρόοδο σε ορισμένους τομείς. Όμως, όσον αφορά την κεντρική πρόκληση της μείωσης της χρήσης ορυκτών καυσίμων και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η COP27 άφησε ένα ανησυχητικό κενό, το οποίο οι μελλοντικές συναντήσεις θα πρέπει να προσπαθήσουν ακόμη περισσότερο να καλύψουν.
