Η Ουκρανία φαίνεται πως κάθεται πάνω σε τεράστιους όγκους ορυκτών που είναι απαραίτητα για την ενεργειακή μετάβαση, με την αξία τους να υπολογίζεται έως και στα 11,5 τρισ. δολάρια.
Άλλη μια εβδομάδα, άλλο ένα κύμα καταθλιπτικών ειδήσεων από την Ουκρανία.
Καθώς το Κίεβο εξαπολύει την αντεπίθεσή του, χτυπώντας στόχους όπως η γέφυρα του Κερτς, η Ρωσία βομβάρδισε πόλεις-λιμάνια της Ουκρανίας, προειδοποιώντας ότι θα αντιμετωπίσει τα πλοία με σιτηρά ως στρατιωτικούς στόχους.
Φίλοι μου που εργάζονται με τις ουκρανικές δυνάμεις σε μέρη όπως η Ζαπορίζια είναι τώρα προετοιμασμένοι για μακρές, άσχημες μάχες καθώς το Κίεβο προσπαθεί να ανακαταλάβει ανατολικές περιοχές όπως το Ντονμπάς. Το ίδιο και οι δυτικοί σύμμαχοι, αν κρίνουμε από το κλίμα που επικρατούσε στο Φόρουμ για την Ασφάλεια στο Ασπεν την περασμένη εβδομάδα, το οποίο περιελάμβανε μια βιντεοσκοπημένη ομιλία από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Αυτό προφανώς έχει μεγάλες συνέπειες για τη γεωπολιτική. Αλλά αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι αυτές οι μάχες έχουν τεράστια σημασία και για την πράσινη τεχνολογία. Η Ουκρανία κάθεται πάνω σε τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων. Όμως βρίσκεται επίσης πάνω σε ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα κρίσιμων ορυκτών στην Ευρώπη, τα οποία είναι απαραίτητα για τα ηλεκτρικά οχήματα και άλλες εφαρμογές καθαρής ενέργειας.
Η χώρα διαθέτει περίπου 500.000 τόνους λιθίου, όπως δήλωσαν πέρυσι ερευνητές της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας. Το σύνολο αυτό ξεπερνά την Πορτογαλία ως το μεγαλύτερο απόθεμα λιθίου στην Ευρώπη. Όμως προς το παρόν, καθόλου από το λίθιο της Ουκρανίας δεν εξορύσσεται, δήλωσαν οι ερευνητές.
Γενικότερα, το περιοδικό Foreign Policy ανέφερε πέρυσι, επικαλούμενο έγγραφα της ουκρανικής κυβέρνησης και ξένους αναλυτές, ότι η χώρα διαθέτει «εμπορικά σημαντικά κοιτάσματα με 117 από τα 120 πιο χρησιμοποιούμενα βιομηχανικά ορυκτά σε περισσότερα από 8.700 καταγεγραμμένα κοιτάσματα». Η συνολική αξία αυτών των κοιτασμάτων -συμπεριλαμβανομένων του τιτανίου, του σιδήρου, του νέον, του νικελίου και του λιθίου- εκτιμήθηκε ότι μπορεί να φτάσει τα 11,5 τρισ. δολάρια. Υπάρχουν επίσης αποθέματα άλλων ορυκτών που θεωρούνται κρίσιμα από τον ΙΕΑ, όπως το βηρύλλιο, το νιόβιο, το ταντάλιο, το τιτάνιο και το κοβάλτιο, μαζί με μη κρίσιμα στοιχεία όπως το ουράνιο και ο αστρίτης -για να αναφέρουμε μόνο μερικά.
Πριν από την εισβολή της Μόσχας, η Ουκρανία εκπόνησε σχέδια για την ανάπτυξη αυτών των πόρων προσφέροντας σε εξωτερικούς επενδυτές φορολογικές ελαφρύνσεις και επενδυτικά δικαιώματα. Δυστυχώς, τα σχέδια αυτά δεν προχώρησαν πολύ.
«Είναι ένα απίστευτα σημαντικό ζήτημα σχετικά με τον πόλεμο, που ο κόσμος δεν καταλαβαίνει», μου είπε πρόσφατα ένας ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ. Και αυτό που το καθιστά διπλά κρίσιμο είναι ότι οι δυτικοί σύμμαχοι αναζητούν εναγωνίως τρόπους για να σπάσουν την εξάρτησή τους από τις κινεζικές αλυσίδες εφοδιασμού αυτών των ορυκτών.
Για να επιστρέψουμε στο λίθιο: Η Κίνα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου στον κόσμο και έχει επίσης ξεκινήσει μια «επιχείρηση εξαγοράς» έργων λιθίου σε όλο τον κόσμο. Η Κίνα εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περίπου το 50% του συνόλου των μπαταριών που εγκαθίστανται σε ηλεκτρικά οχήματα παγκοσμίως -περισσότερο από ό,τι η Ευρώπη και οι ΗΠΑ μαζί, σύμφωνα με τη Morgan Stanley.
Ενώ οι δυτικές αυτοκινητοβιομηχανίες και επιχειρηματίες όπως ο Elon Musk προσπαθούν να αναπτύξουν εναλλακτικές πηγές λιθίου, αυτό είναι απίθανο να αποφέρει σύντομα κάποια αποτελέσματα -και όχι μόνο επειδή η λήψη αδειών για τις ακατάστατες εργασίες εξόρυξης και επεξεργασίας λιθίου είναι δύσκολη στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Εξ ου και η δελεαστική προοπτική της προσπάθειας ανάπτυξης κρίσιμων ορυκτών σε ένα μέρος όπως η Ουκρανία, η οποία θα αναζητήσει απεγνωσμένα νέες πηγές ανάπτυξης, αν (ή όταν) τελειώσει ο πόλεμος.
Δυστυχώς, οι ρωσικές αρχές έχουν επίσης πλήρη επίγνωση της γεωπολιτικής σημασίας αυτών των ορυκτών και πολλά αποθέματα βρίσκονται σε εδάφη που ελέγχονται από τη Ρωσία. Πράγματι, δυτικοί διπλωμάτες υποψιάζονται ότι η τοποθεσία αυτών των πλουτοπαραγωγικών πηγών ήταν ένας λόγος για τον οποίο το καθεστώς Πούτιν προσάρτησε τέσσερα εδάφη της ανατολικής Ουκρανίας πέρυσι.
Η μισθοφορική ομάδα Wagner είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη ως προς τις εμπορικές επιπτώσεις αυτών των ορυκτών, όπως μου είπαν. Το τιτάνιο, ειδικότερα, αποτελεί βασικό σημείο εστίασης. Αλλά κανείς δεν πρέπει να υποτιμά την αποφασιστικότητα των δυτικών ηγετών να σπάσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα -και την ικανότητα της αναζήτησης ορυκτών να προσφέρει εκπλήξεις. Σημειώστε, για παράδειγμα, τι μόλις συνέβη στη Νορβηγία: πριν από μερικές εβδομάδες ο αγγλονορβηγικός όμιλος Norge Mining ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε τεράστια αποθέματα φωσφορικών πετρωμάτων στο Ρόγκολαντ, τα οποία φαίνεται να ανέρχονται σε τουλάχιστον 70 δισ. τόνους, σχεδόν ίσα με τα μέχρι πρότινος γνωστά παγκόσμια αποθέματα φωσφορικών αλάτων.
Δεδομένου ότι το φωσφορικό άλας είναι ένα βασικό ορυκτό που χρησιμοποιείται σε μια σημαντική μορφή μπαταρίας ιόντων λιθίου, γνωστή ως LFP, η ανακάλυψη αυτή είναι «πολύ μεγάλη υπόθεση», δήλωσε ο Γκάβιν Χάρπερ, γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ. «Μέχρι να γίνει αυτή η ανακάλυψη, μόλις πέντε χώρες έλεγχαν το 85% των παγκόσμιων αποθεμάτων, με το 70% μόνο στο Μαρόκο», σημειώνει. «Η Κίνα είναι αυτή που εξορύσσει τα περισσότερα φωσφορικά πετρώματα, παράγοντας 85 εκατ. τόνους το 2021, με το Μαρόκο να ακολουθεί με 38 εκατ. τόνους».
Η Norge δεν αναμένει να πουλήσει φωσφορικό άλας από αυτό το απόθεμα μέχρι το 2028, λόγω της δύσκολης και χρονοβόρας διαδικασίας έγκρισης και επένδυσης στην Ευρώπη. Στις ΗΠΑ, το θέμα της έγκρισης είναι αναμφισβήτητα ακόμη χειρότερο (όπως σημειώσαμε πρόσφατα). Αλλά καθώς οι επιχειρηματίες αναζητούν άλλα κοιτάσματα στο δυτικό έδαφος, η Ουκρανία είναι πιθανό να φαίνεται όλο και πιο δελεαστική. Το οποίο, φυσικά, είναι ένας ακόμη λόγος για να ελπίζουμε ότι η δυτική συμμαχία μπορεί να βοηθήσει το Κίεβο να κερδίσει τον πόλεμο σύντομα.
