Πώς μπορεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν να αντέξει οικονομικά το κόστος –άμεσο και έμμεσο– μιας νέας πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία; Εύκολα – αφού προετοιμάζεται εδώ και χρόνια. Τα αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας ανέρχονται σήμερα στο ποσό-ρεκόρ των 640 δισ. δολαρίων. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος, το ποσό αυτό ισούται με τα έσοδα 17 μηνών από τις εξαγωγές της Ρωσίας. Και συνεχίζει να διογκώνεται, χάρη στην άνοδο των τιμών του πετρελαίου.
Η Ρωσία εξάγει περίπου 5 εκατ. βαρέλια αργού και 2,5 εκατ. βαρέλια αποσταγμάτων πετρελαίου ημερησίως, σύμφωνα με την Cowen & Co., που αντιστοιχούν περίπου στο 10% του εμπορίου πετρελαίου παγκοσμίως. Με το Brent να κινείται σε ιστορικά υψηλά 7 και πλέον ετών στα 91 δολάρια το βαρέλι, τα έσοδα υπερβαίνουν τα 600 εκατ. δολάρια ημερησίως.
Εάν προστεθούν και τα 23 δισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου που εξάγει η Ρωσία ημερησίως (εκ των οποίων περίπου 2 δισ. κυβικά πόδια διέρχονται από την Ουκρανία), σύμφωνα με τις τρέχουσες ευρωπαϊκές τιμές, τα έσοδα της Ρωσίας εκτινάσσονται κατά επιπλέον 400 εκατ. δολάρια.
Στο μεταξύ, δεν είναι εύστοχο να αναφερόμαστε σε “πετροδόλαρα” όταν μιλάμε για τα έσοδα της Ρωσίας από ορυκτά καύσιμα, καθώς ο Πούτιν εργάζεται σκληρά για την “απο-δολαριοποίηση” της ρωσικής οικονομίας. Το 2013 η Ρωσία εισέπραττε σε δολάριο για το 95% των εξαγωγών της προς τις Βραζιλία, Ινδία, Νότια Αφρική και Κίνα. Μετά από μια δεκαετία “απο-δολαριοποίησης”, η Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσο εκτιμά πώς σήμερα μόλις το 10% αυτών των εμπορικών συναλλαγών γίνεται σε δολάριο.
Επιπλέον, ο Πούτιν δημιούργησε νέα συστήματα επεξεργασίας πληρωμών προς αναπλήρωση της Swift (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), από την οποία ο Μπάιντεν απείλησε να κόψει τη Ρωσία. Μετά τις αμερικανικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Μόσχα το 2015, η Ρωσία λάνσαρε την πλατφόρμα πληρωμών Mir, η οποία σήμερα συνδέεται ακόμη και με το Apple Pay.
Ο Ρώσος πρόεδρος έχει αντικαταστήσει το δολάριο με τον χρυσό. Από το ιστορικό χαμηλό του 1995 με τα αποθέματα χρυσού να ανέρχονται σε 2 δισ. δολάρια, η Ρωσία πλέον έχει συσσωρεύσει χρυσό αξίας 130 δισ. δολαρίων. Ποσό που ισοδυναμεί με περίπου 72 εκατ. χρυσά νομίσματα 1 ουγγιάς ή 4,5 εκατ. χρυσές λίρες. Μόνο οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Ιταλία κατέχουν περισσότερο χρυσό.
Η Ρωσία εξορύσσει μεγάλες ποσότητες χρυσού, πλατίνας και παλλάδιου, ωστόσο μέρος των αποθεματικών της μπορεί να προέρχεται και από φίλες-χώρες, όπως η Βενεζουέλα, η οποία το 2019 φέρεται να φόρτωσε 20 τόνους χρυσού σε ένα ρωσικό Boeing 777, στο πλαίσιο της ρευστοποίησης περίπου 300 τόνων του πολύτιμου μετάλλου από τα “θησαυροφυλάκια” του Καράκας.
(Ο Πούτιν δεν είναι ο μόνος χρυσοθήρας – οι κεντρικές τράπεζες έχουν προσθέσει 4.500 τόνους χρυσού στα αποθεματικά τους την τελευταία 10ετία).
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο καθηγητή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, Steve Hanke, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας έχει διαχειριστεί με μεγάλη επιδεξιότητα το ρούβλι: από το 2016 η ισοτιμία του παραμείνει ως επί το πλείστον σταθερή στο 0,013 ανά δολάριο, αν και υποχώρησε κατά περίπου 8% τους τελευταίους μήνες που η Μόσχα ενίσχυσε τη στρατιωτική της παρουσία κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία.
Προφανώς, ο Πούτιν έχει επενδύσει κεφάλαια στον στρατό του. Οι ετήσιες αμυντικές δαπάνες της Ρωσίας εκτοξεύτηκαν στα 90 δισ. δολάρια το 2013 –τη χρονιά πριν από την εισβολή στην Κριμαία– ενώ το 2020 ανήλθαν σε 60 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η διαφορά που προκύπτει από τη σύγκριση με τις στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ (780 δισ. δολάρια το 2020) και της Κίνας (250 δισ. δολάρια το 2020) είναι χαώδης. Ωστόσο, η Μόσχα δαπανά μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ της στην άμυνα (4%). Ο Πούτιν θα μπορούσε να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες εάν το ήθελε – σύμφωνα με τα στοιχεία της BNP Paribas, το δημόσιο χρέος της Ρωσίας ανέρχεται στο 18% του ΑΕΠ, ενώ το συνολικό εξωτερικό της χρέος δεν υπερβαίνει το 30% του ΑΕΠ. Το χρέος της Ουκρανίας ανέρχεται στο 80% του ΑΕΠ της, ενώ των ΗΠΑ ξεπερνά το 100% του ΑΕΠ.
