Ο κόσμος είναι μάρτυρας ενός ανησυχητικού ξεσπάσματος καιρικών καταστροφών -γιγαντιαίες πυρκαγιές, θανατηφόρα κύματα καύσωνα, ισχυροί τυφώνες και πλημμύρες του αιώνα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή είναι μόνο η αρχή του ζοφερού κόστους που θα απαιτήσει η κλιματική αλλαγή τα επόμενα χρόνια. Σήμερα, το κεντρικό ερώτημα είναι εάν τα πολιτικά μας συστήματα μπορούν να καλύψουν τις γεωφυσικές πραγματικότητες που απειλούν την ζωή και τα μέσα διαβίωσής μας. Καθώς οι παγκόσμιοι ηγέτες αγωνίζονται να σχεδιάσουν και να υιοθετήσουν πολιτικές που μπορούν να επιβραδύνουν τον ρυθμό της υπερθέρμανσης και να μετριάσουν τις συνέπειές της, η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στην Γλασκώβη της Σκωτίας, αυτόν τον Νοέμβριο θα είναι μια σημαντική δοκιμασία.
Πώς αξιολογούμε την επιτυχία των προηγούμενων πολιτικών για το κλίμα; Ο καλύτερος δείκτης είναι η ένταση του άνθρακα (carbon intensity), ο οποίος είναι ένα μέτρο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα διαιρούμενο με το παγκόσμιο πραγματικό ΑΕΠ. Το Γράφημα 1 εμφανίζει τα επίπεδα έντασης άνθρακα μεταξύ 1990 και 2019. Υπάρχουν μικρές διακυμάνσεις στις ετήσιες αλλαγές, αλλά η τάση είναι βασικά μια ευθεία γραμμή που παρουσιάζει μείωση 1,8 % ετησίως.
Γιατί είναι αυτό σημαντικό; Ο κεντρικός στόχος των κλιματικών πολιτικών είναι η κάμψη της καμπύλης εκπομπών προς τα κάτω. Ωστόσο, ακόμη και με όλες τις διεθνείς συμφωνίες των τελευταίων τριών δεκαετιών -την Σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή το 1992, το Πρωτόκολλο του Κιότο το 1997, την συμφωνία της Κοπεγχάγης το 2009, και την συμφωνία του Παρισιού το 2015, μαζί με 25 συνέδρια των μερών- κατά την ίδια περίοδο ο ρυθμός απο-ανθρακοποίησης (decarbonization) παρέμεινε αμετάβλητος.
Γράφημα 1. Τάση της απο-ανθρακοποίησης, 1990–2019
————————————————————–
Γιατί υπήρξε τόσο μικρή πρόοδος; Κατ’ αρχάς, η τιμή των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε ολόκληρο τον κόσμο είναι ουσιαστικά μηδενική, επομένως δεν υπάρχει πραγματικό κίνητρο στην αγορά για την απο-ανθρακοποίηση. Δεύτερον, οι οικονομίες μας υποφέρουν από ανεπαρκείς επενδύσεις σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα λόγω μη ευθυγραμμισμένων κινήτρων για καινοτομίες. Τέλος, ολόκληρη η δομή της διεθνούς πολιτικής παρεμποδίζεται από το σύνδρομο του τζαμπατζή. Χώρες βασίζονται σε άλλες για να δράσουν, μια τάση που υπονομεύει την ισχύ των κλιματικών συμφωνιών. Δεδομένων αυτών των τριών προβλημάτων, δεν μπορεί να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο κόσμος έχει κάνει τόσο λίγα βήματα στην επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.
Η κλιματική πολιτική σήμερα πρέπει να αντιμετωπίσει όλες αυτές τις αποτυχίες. Μια επιτυχημένη στρατηγική πρέπει να περιλαμβάνει τρία αμοιβαίως ενισχυτικά στοιχεία: καθολική τιμολόγηση άνθρακα, ισχυρή κυβερνητική υποστήριξη για τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, και μια νέα αρχιτεκτονική για διεθνείς κλιματικές συμφωνίες. Κάθε πυλώνας είναι απαραίτητος αν πρόκειται ο κόσμος να έχει την ευκαιρία να επιτύχει τους κλιματικούς του στόχους.
Η ΟΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΒΑΘΜΟΥΣ
Ο διεθνώς συμφωνημένος στόχος για το κλίμα είναι να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως στους δύο βαθμούς Κελσίου. Βλέποντας προς τα εμπρός, τι είναι απαραίτητο για την επίτευξη αυτού του στόχου; Εξετάστε τρία σενάρια. Η πρώτη γραμμή στο Γράφημα 2 δεν προϋποθέτει καμία αλλαγή στην πολιτική για το κλίμα. Με τις τρέχουσες (μινιμαλιστικές) πολιτικές σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, οι εκπομπές ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα (διοξείδιο του άνθρακα συν άλλα αέρια που προκαλούν φαινόμενα θέρμανσης) αναμένεται να αυξηθούν κατά περίπου 1 % ετησίως κατά τις επόμενες πέντε δεκαετίες –μια τάση προς τα πάνω, όχι προς τα κάτω.
Το επόμενο σενάριο, που φαίνεται στο κάτω μέρος του Γραφήματος 2, είναι αυτό στο οποίο ο κόσμος επιτυγχάνει τον στόχο των δύο βαθμών. Για να παραμείνουν σε αυτόν τον δρόμο, οι εκπομπές πρέπει να μειωθούν απότομα και άμεσα. Ενώ οι τρέχουσες πολιτικές θα οδηγήσουν σε αύξηση των εκπομπών σχεδόν 25% μεταξύ 2015 και 2030, η οδός των δύο βαθμών απαιτεί μείωση 30% έως το 2030 και φτάνει τις μηδενικές εκπομπές λίγο μετά τα μέσα του αιώνα.
Γράφημα 2. Τρία σενάρια για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
———————————————————-
Τέλος, δείτε την πορεία των εκπομπών βάσει της συμφωνίας του Παρισιού, που φαίνεται στη μεσαία γραμμή στο Γράφημα 2. Οι εκτιμήσεις εκπομπών έως το 2030 αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές εθνικές δεσμεύσεις, ενώ αυτές μετά το 2030 είναι προβλέψεις που υποθέτουν ότι οι χώρες συνεχίζουν να εμβαθύνουν τις δεσμεύσεις τους με τον ίδιο ρυθμό όπως και κατά την περίοδο μεταξύ 2015 και 2030. Η τροχιά των εκπομπών βάσει της συμφωνίας του Παρισιού είναι ουσιαστικά σταθερή, αυξάνεται κατά 3 % από το 2015 έως το 2030 και στην συνέχεια μειώνεται ελαφρώς μετά από εκεί. Φυσικά, αυτές οι προβλέψεις υποθέτουν ότι οι δεσμεύσεις του Παρισιού έχουν πράγματι εκπληρωθεί.
Το κύριο ζήτημα είναι ότι η επίτευξη του στόχου των δύο βαθμών δεν μπορεί να συμβεί χωρίς άμεση και απότομη πτώση των εκπομπών. Ακόμη και αν όλες οι χώρες επιτύχουν τους στόχους τους σύμφωνα με την συμφωνία του Παρισιού, αυτό θα μειώσει τις εκπομπές μόνο κατά ένα κλάσμα της αναγκαίας ποσότητας.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ορισμένες χώρες έχουν ξεπεράσει το Παρίσι στις εσωτερικές τους δεσμεύσεις. Πολλές στοχεύουν σε μηδενικές καθαρές εκπομπές μέχρι τα μέσα του αιώνα ή λίγο αργότερα. Πρόκειται για χαλαρές δεσμεύσεις, ωστόσο, που στερούνται δεσμευτικής διεθνούς συμφωνίας και πραγματικών μηχανισμών πολιτικής που θα είναι απαραίτητοι για την εφαρμογή τους. Η διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, για παράδειγμα, έχει υποσχεθεί βαθιές μειώσεις των εκπομπών, αλλά δεν έχει εφαρμόσει πολιτικές για την εκπλήρωση αυτών των υποσχέσεων -ούτε τιμολόγηση άνθρακα, ούτε σημαντική αύξηση της έρευνας στον τομέα της ενέργειας, και ούτε προτάσεις για αναδιάρθρωση των διεθνών συμφωνιών.
Υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ φιλοδοξιών και πολιτικών. Οικονομικές μελέτες δείχνουν ότι υπάρχουν τρία βήματα που μπορούν να κάνουν οι χώρες για να γεφυρώσουν το χάσμα: τιμολόγηση των εκπομπών άνθρακα, προώθηση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα, και βελτίωση της αρχιτεκτονικής των διεθνών συμφωνιών για το κλίμα.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ
Το πιο σημαντικό βήμα για την επίτευξη των κλιματικών στόχων είναι να τεθεί μια αγοραία τιμή στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου, όπως το μεθάνιο. Πιο περιληπτικά, αυτό αναφέρεται συνήθως ως μια τιμή στον άνθρακα. Η θεμελιώδης οικονομική λογική είναι ότι η αύξηση της τιμής ενός αγαθού μειώνει την κατανάλωση -είτε αυτό είναι το τσιγάρο, η βενζίνη, το αλκοόλ, είτε οι εκπομπές ρύπων. Μια υψηλή τιμή άνθρακα είναι απαραίτητη εάν θέλουμε να αλλάξουμε την συμπεριφορά χιλιάδων τοπικών και εθνικών κυβερνήσεων, εκατομμυρίων εταιρειών, και δισεκατομμυρίων καταναλωτών.
Η ισχύς των τιμών του άνθρακα μπορεί να εξηγηθεί με το παράδειγμα της χρήσης άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Όταν καίγεται, ένας τόνος γαιάνθρακα εκπέμπει κοντά στους τρεις τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Εάν η κυβέρνηση επιβάλει 50 δολάρια ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται, αυτό θα προσθέσει περίπου 140 δολάρια ανά τόνο στην τιμή του γαιάνθρακα. Αυτό θα υπερδιπλασιάσει το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα. Οι παραγωγοί θα είχαν ένα ισχυρό κίνητρο για μετάβαση από τον γαιάνθρακα προς όφελος καυσίμων χαμηλών εκπομπών άνθρακα (όπως το φυσικό αέριο) ή τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (όπως αιολική, ηλιακή, και πυρηνική ενέργεια).
Άλλοι τομείς θα αισθανθούν μικρότερο αντίκτυπο. Μια τιμή 50 δολαρίων στον άνθρακα θα προσθέσει 230 δολάρια ετησίως στο κόστος οδήγησης αυτοκινήτου με βενζίνη, αλλά μόνο 1 δολάριο στο ετήσιο κόστος των τραπεζικών υπηρεσιών του μέσου νοικοκυριού. Σε ολόκληρη την οικονομία, οι τιμές του άνθρακα κλίνουν το πεδίο του ανταγωνισμού ενάντια στις εκπομπές. Όσο υψηλότερη είναι η τιμή, τόσο πιο απότομη είναι η κλίση.
Ένα δεύτερο σημείο, το οποίο είναι λιγότερο προφανές, είναι ότι η τιμή του άνθρακα πρέπει να είναι ίση μεταξύ χωρών και κλάδων. Δεν έχει νόημα ορισμένοι τομείς, όπως τα καύσιμα κινητήρων, να έχουν αστρονομικές τιμές άνθρακα, ενώ άλλοι τομείς, όπως η ηλεκτρική ενέργεια ή η παραγωγή αλουμινίου, να έχουν χαμηλές. Η εναρμόνιση των τιμών επιτρέπει στον κόσμο να επιτύχει τους κλιματικούς του στόχους με το λιγότερο κόστος. Υπολογισμοί υποδηλώνουν ότι η επιφόρτιση των μειώσεων μόνο στις μισές από όλες τις χώρες ή στους μισούς όλους τους τομείς τουλάχιστον θα διπλασιάσει αυτό το κόστος.
Πόσο υψηλή είναι απαραίτητο να είναι η τιμή του άνθρακα; Οι εκτιμήσεις για το «κοινωνικό κόστος του άνθρακα» -που υπολογίζει την παγκόσμια οικονομική ζημιά ανά τόνο εκπομπών- θα πρότειναν μια τιμή περίπου 50 δολάρια ανά τόνο το 2021, αυξανόμενη στα 85 δολάρια ανά τόνο το 2050.
Ωστόσο, η τιμή αυτή είναι απίθανο να επιτύχει τον στόχο των δύο βαθμών ή τον στόχο των μηδενικών καθαρών εκπομπών έως το 2050. Για να γίνει ένα από τα δύο θα απαιτούνταν πολύ υψηλότερες τιμές. Εκτιμώ ότι αυτοί οι φιλόδοξοι στόχοι θα απαιτούσαν τιμές άνθρακα από 300 έως 500 δολάρια ανά τόνο το 2030, αυξανόμενες έως και στα 1.000 δολάρια ανά τόνο έως το 2050. Αλλά οι εκτιμήσεις από διαφορετικά μοντέλα ποικίλλουν σημαντικά επειδή οι τεχνολογίες που απαιτούνται για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών εξακολουθούν να είναι θεωρητικές.
Στην πραγματικότητα, οι τιμές επί των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τα καθεστώτα υπό τα οποία λειτουργούν είναι εντελώς ανεπαρκή. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 2019 η μέση παγκόσμια τιμή ήταν περίπου 2 δολάρια ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό δεν βρίσκεται καν στο ίδιο σύμπαν με εκείνο που είναι απαραίτητο. Οι χαμηλές τιμές άνθρακα είναι ένας λόγος για τον οποίο οι πολιτικές για το κλίμα ήταν τόσο αναποτελεσματικές.
Υπάρχουν δεκάδες σχέδια τιμολόγησης άνθρακα σε διάφορες περιοχές του κόσμου, το καθένα εκ των οποίων καθορίζει την δική του τιμή και ποικίλλει ως προς το μερίδιο των εκπομπών της περιοχής που καλύπτονται από το καθεστώς [τιμολόγησης]. Το ευρύτερο είναι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (European Union Emissions Trading System, ETS), το οποίο λειτουργεί ως πολυεθνικό σύστημα εμπορίας άνθρακα. Ακόμα και το ETS, όσο εντυπωσιακό κι αν είναι, έχει δύο ελαττώματα. Ένα πρόβλημα είναι ότι η τιμή είναι πολύ ασταθής: κυμάνθηκε από 4 έως 75 δολάρια ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα κατά την τελευταία δεκαετία. Το πιο σημαντικό, το ETS καλύπτει μόνο ένα κλάσμα της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης -λίγο λιγότερο από το μισό. Άλλα περιφερειακά καθεστώτα τιμολόγησης άνθρακα, όπως η επιβολή ανωτάτου ορίου και το σύστημα συναλλαγών της Καλιφόρνια, έχουν πολύ υψηλό ποσοστό κάλυψης αλλά πολύ χαμηλό φόρο. Ακόμα, άλλα συστήματα, όπως αυτά της Σουηδίας και της Ελβετίας, έχουν πολύ υψηλές τιμές αλλά πολύ χαμηλή κάλυψη.
Η αναγκαία πολιτική για την επίτευξη διεθνών στόχων για το κλίμα μοιάζει πολύ διαφορετική από κάθε καθεστώς [τιμολόγησης] που βρίσκεται σήμερα σε λειτουργία. Πρέπει να έχει την τιμή που έχει υιοθετήσει η Σουηδία ή η Ελβετία, και το ποσοστό κάλυψης της Καλιφόρνιας -κάτι σαν τιμή 100 δολαρίων ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα και σχεδόν 100% κάλυψη. Οι υψηλές και εναρμονισμένες τιμές άνθρακα είναι το κλειδί για την πολιτική για την κλιματική αλλαγή, αλλά αυτές οι τιμές που υπάρχουν σήμερα τείνουν να είναι χαμηλές και κατακερματισμένες.
ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να αυξήσουν την υποστήριξή τους για τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Ακριβώς όπως οι χώρες χρησιμοποίησαν εξαιρετικά κίνητρα για την ανάπτυξη εμβολίων της COVID-19 σε χρόνο ρεκόρ, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλη μας την εφευρετικότητα για να επιταχύνουμε την ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Ο λόγος για τον επείγοντα χαρακτήρα είναι ότι η μετάβαση σε μια παγκόσμια οικονομία χαμηλού ή μηδενικού άνθρακα θα απαιτήσει την αντικατάσταση μεγάλων τμημάτων της ενεργειακής μας υποδομής και/ή την ανάπτυξη ολοκαίνουργιων τεχνολογιών αφαίρεσης άνθρακα. Τα ορυκτά καύσιμα αντιπροσώπευαν το 84% της παγκόσμιας κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας το 2019. Με μια πρόχειρη εκτίμηση, θα χρειαστούν από 100 έως 300 τρισεκατομμύρια δολάρια νέου κεφαλαίου για να επιτευχθούν μηδενικές καθαρές εκπομπές κατά τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες. Και μεγάλο μέρος αυτού του νέου κεφαλαίου πρέπει να έρθει με τη μορφή τεχνολογιών που είναι σε μεγάλο βαθμό αναπόδεικτες ή ανώριμες σήμερα. Χρειάζεται επειγόντως έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) για να καταστεί αυτό δυνατό.
Γιατί είναι απαραίτητη η κρατική υποστήριξη; Από οικονομική άποψη, η Ε&Α πάσχει από μια σοβαρή παρενέργεια με τον ίδιο τρόπο όπως και η κλιματική αλλαγή. Οι δημόσιες αποδόσεις για την πράσινη καινοτομία είναι πολύ μεγαλύτερες από τις ιδιωτικές αποδόσεις. Πράγματι, υπάρχει μια διπλή παρενέργεια για την Ε&Α χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι πράσινοι εφευρέτες λαμβάνουν εξαρχής μόνο ένα μικρό μέρος των αποδόσεων των καινοτομιών τους, και στην συνέχεια οι χαμηλές τιμές των εκπομπών επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Η δέσμευση και η απομόνωση άνθρακα (carbon capture and sequestration, CCS) παρέχει ένα καλό παράδειγμα αυτής της διπλής παρενέργειας. Οι οικονομικές αποδόσεις από την έρευνα και την εμπορευματοποίηση της CCS διαχέονται σε άλλες εταιρείες και μελλοντικούς καταναλωτές. Αλλά ο δεσμευμένος άνθρακας δεν έχει αξία στις περισσότερες χώρες, επειδή οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι δραστικά υποτιμημένες, γεγονός που καθιστά τις επενδύσεις σε CCS εμπορικά μη βιώσιμες -και επομένως είναι εκτός συζήτησης στις αίθουσες συνεδριάσεων των εταιρειών.
Η ίδια λογική ισχύει για την προηγμένη πυρηνική ενέργεια, την πυρηνική σύντηξη, και την ανθούσα οικονομία του υδρογόνου: τίποτε από αυτά δεν έχει πλεονέκτημα έναντι των ορυκτών καυσίμων, εφόσον οι τιμές του άνθρακα παραμένουν χαμηλές. Το υδρογόνο δεν θα γίνει ποτέ ο ενεργειακός φορέας του μέλλοντος όταν οι τιμές του άνθρακα είναι στα 2 δολάρια ανά τόνο.
Πρέπει να τονιστεί ότι η πρωταρχική αξίωση είναι η υποστήριξη της Έρευνας και Ανάπτυξης, όχι της παραγωγής. Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα και πηγών ενέργειας είναι πολύ πιο σημαντική από την επιδότηση της τρέχουσας γενιάς εξοπλισμού χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε αυτοκίνητα, σπίτια, και βιομηχανία.
Ο ερευνητικός προϋπολογισμός της αμερικανικής κυβέρνησης αποκαλύπτει σήμερα άστοχες εθνικές προτεραιότητες. Το 2019, οι ομοσπονδιακές δαπάνες Ε&Α για στρατιωτικά συστήματα -όπως αεροσκάφη, drones, τεχνητή νοημοσύνη, ρομπότ, και πυρηνικά όπλα- ανήλθαν σε 60 δισεκατομμύρια δολάρια. Αντίθετα, η προηγμένη ενέργεια και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έλαβαν μόνο 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε κρατική χρηματοδότηση Ε&Α. Ενώ μπορεί να υπάρχει πολιτική λογική σε αυτήν την ανισότητα, δεν υπάρχει κοινωνική λογική για την ανισορροπία, δεδομένων των κλιματικών απειλών που αντιμετωπίζει ο κόσμος τα επόμενα χρόνια.
Η ΛΕΣΧΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συμφωνίες-ορόσημα όπως το Πρωτόκολλο του Κιότο και η Συμφωνία του Παρισιού δεν κατάφεραν να επηρεάσουν τις τάσεις των εκπομπών; Ο λόγος είναι οι τζαμπατζήδες –κάποιες χώρες παραμελούν να παίξουν τον ρόλο τους, βάζοντας τα εθνικά τους συμφέροντα πάνω από τα παγκόσμια συμφέροντα. Μια χώρα που εμφανίζει αυτό το σύνδρομο μπορεί όχι μόνο να πει «Πρώτα η Αμερική» αλλά και «Μόνο η Αμερική». Οι εθνικιστικές πολιτικές που μεγιστοποιούν τα συμφέροντα ενός κράτους εις βάρος άλλων -οι πολιτικές που βλάπτουν τις άλλες χώρες (beggar-thy-neighbor policies)- είναι ένας κακός τρόπος επίλυσης των παγκόσμιων προβλημάτων. Οι μη συνεργατικές προσεγγίσεις σε διαφορετικά θέματα όπως οι δασμοί, η αλιεία στους ωκεανούς, ο πόλεμος, το διάστημα, και η κλιματική αλλαγή, οδηγούν σε αποτελέσματα που αφήνουν τα περισσότερα ή όλα τα έθνη σε χειρότερη κατάσταση. Το αποτέλεσμα της διάχυτης εκμετάλλευσης (free-riding) είναι ότι η διεθνής κλιματική πολιτική έχει φτάσει σε αδιέξοδο.
Το μοιραίο ελάττωμα στα 25 συνέδρια του ΟΗΕ που οδήγησαν στην Γλασκώβη είναι ότι ήταν ουσιαστικά εθελοντικά. Οι χώρες μπορεί να συμφωνήσουν να αναλάβουν δράση, αλλά δεν υπάρχουν επιπτώσεις εάν αποχωρήσουν από τις συμφωνίες ή παραλείψουν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέλειψαν το Πρωτόκολλο του Κιότο, δεν υπήρξαν κυρώσεις. Σε κάθε κλιματική συμφωνία μέχρι σήμερα, δεν έχουν επιβληθεί ποινές για μη συμμετοχή ή για αθέτηση υποσχέσεων. Οι εθελοντικές συνθήκες για την αλλαγή του κλίματος προκαλούν πολύ περιορισμένες μειώσεις εκπομπών -αυτό είναι το μάθημα τόσο της ιστορίας όσο και της οικονομικής θεωρίας, και επικυρώνεται από την τριών δεκαετιών τάση της απο-ανθρακοποίησης που φαίνεται στο Γράφημα 1.
Μια πρόταση για την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης στις κλιματικές συμφωνίες είναι αυτό που έχω αποκαλέσει μια «λέσχη για το κλίμα». Μελετητές που μελετούν αποτελεσματικές διεθνείς συμφωνίες διαπιστώνουν ότι περιλαμβάνουν μαστίγια καθώς και καρότα -δηλαδή, θέτουν ποινές για τους μη συμμετέχοντες και τους παραβάτες των κανόνων. Οι εμπορικές συνθήκες και το σύστημα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου αποτελούν την επιτομή μιας τέτοιας προσέγγισης. Απαιτούν από τις χώρες να αναλάβουν δαπανηρές δεσμεύσεις που εξυπηρετούν το συλλογικό συμφέρον, αλλά επίσης τιμωρούν τις χώρες που δεν τηρούν τις δεσμεύσεις τους.
Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα πρότυπο για μια αποτελεσματική κλιματική συμφωνία. Δείτε ένα παράδειγμα που έχουμε διαμορφώσει στο Yale και έχει μελετηθεί σε άλλα πανεπιστήμια. Ας υποθέσουμε ότι μια λέσχη για το κλίμα συμφωνεί να καθορίσει μια ελάχιστη τιμή-στόχο για τον άνθρακα. Σύμφωνα με τους κανόνες της λέσχης, οι χώρες θα πρέπει να επιβάλλουν μια ελάχιστη εγχώρια τιμή άνθρακα, ας πούμε 50 δολάρια ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα, που θα αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου. Ο μηχανισμός εφαρμογής μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την χώρα -μια κυβέρνηση θα μπορούσε, για παράδειγμα, να αποφασίσει να χρησιμοποιήσει ένα ανώτατο όριο και τις αγοραπωλησίες [υπερβαλλουσών ποσοτήτων], ή έναν φόρο άνθρακα -και κάθε χώρα θα διατηρούσε τα δικά της έσοδα.
Το νέο χαρακτηριστικό -και η βασική διαφορά από τις υπάρχουσες συμφωνίες για το κλίμα- είναι μια ποινή για τους μη συμμετέχοντες και για τις χώρες που δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους. Στην ανάλυσή μας, αυτό λαμβάνει τη μορφή μιας ενιαίας αύξησης των δασμών. Μια τέτοια ποινή είναι απλή στην διαχείρισή της και χρησιμεύει ως ισχυρό κίνητρο. Το μοντέλο μας υποδηλώνει ότι μια τιμή άνθρακα 50 δολαρίων ανά τόνο συν μια ομοιόμορφη ποινή δασμού 3% ως 5% θα ήταν αρκετή για να προκαλέσει ισχυρή συμμετοχή σε μια λέσχη για το κλίμα. Άλλες προβολές έχουν επίσης διαπιστώσει ότι η λέσχη μπορεί να πετύχει να φέρει τις περισσότερες χώρες μέσα [στην λέσχη] εάν τα αρχικά μέλη της περιλαμβάνουν βασικούς παίκτες, συγκεκριμένα την Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΜΕΙΓΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Ο κόσμος έχει σημειώσει μικρή πρόοδο στην επιβράδυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ακόμα και με όλες τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, ο ρυθμός της παγκόσμιας απο-ανθρακοποίησης είναι αμετάβλητος. Εάν ελπίζουμε να επιτύχουμε τους κλιματικούς μας στόχους, πρέπει να επιβάλουμε μια ταχεία και απότομη πτώση των εκπομπών.
Μια αποτελεσματική πολιτική πρέπει να εισάγει υψηλές τιμές άνθρακα, εναρμονισμένες μεταξύ των χωρών και ανά κλάδο. Οι πραγματικές τιμές του άνθρακα είναι σχεδόν μηδενικές σήμερα˙ θα πρέπει να αυξηθούν αμέσως σε περίπου 50 δολάρια ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα και να αυξηθούν απότομα μετά από αυτό. Οι υψηλές τιμές εκπομπών θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος της υποεπένδυσης σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, αλλά οι κυβερνήσεις πρέπει να παράσχουν πρόσθετη υποστήριξη. Αυτή την στιγμή, οι χώρες παραμελούν σοβαρά την θεμελιώδη Έρευνα και Ανάπτυξη στην ενέργεια που θα καταστήσει δυνατή μια οικονομία χαμηλού ή μηδενικού άνθρακα. Τέλος, ο συντονισμός αποτελεσματικών διεθνών πολιτικών θα απαιτήσει ένα είδος δομής λέσχης -μια συμφωνία που χρησιμοποιεί τόσο καρότα όσο και μαστίγια για να ωθήσει τις χώρες να εφαρμόσουν κρίσιμες μεταρρυθμίσεις.
Οι υψηλές τιμές άνθρακα σε συνδυασμό με τις επενδύσεις σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την διεθνή συμμετοχή σε μια λέσχη για το κλίμα -αυτό είναι το μείγμα των πολιτικών που χρειαζόμαστε για να επιτύχουμε τους φιλόδοξους στόχους μας.
Σημείωση Συντάκτη: Αυτό το δοκίμιο βασίζεται σε μια κεντρική ομιλία, που προσφέρει μια οικονομική προοπτική σχετικά με τις τρέχουσες τάσεις του κλίματος και τις συστάσεις πολιτικής, που εκφωνήθηκε στους Υπουργούς Εξωτερικών και στους διοικητές κεντρικών τραπεζών του G-20 που συγκεντρώθηκαν στην Βενετία τον Ιούλιο του 2021.
Πηγή: Foreignaffairs.gr
