Ο κρυφός αγώνας εξουσίας που συντηρεί την βάναυση πολιτοφυλακή της Ρωσίας
Στις αρχές Μαΐου, οι εντάσεις μεταξύ του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας και της Wagner, της ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας που πρόσκειται στον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, βγήκαν στο φως της δημοσιότητας. Επί μήνες, οι στρατιώτες της Wagner έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιορκία της Μπαχμούτ στην ανατολική Ουκρανία από την Ρωσία, με τεράστιο ανθρώπινο κόστος. Τώρα, ο Yevgeny Prigozhin, ο μαχητικός ηγέτης της Wagner, έφτασε στα όριά του. Σε ένα ανατριχιαστικό βίντεο που έδωσε στην δημοσιότητα, στέκεται περιτριγυρισμένος από τα πτώματα των στρατιωτών της Wagner στη Μπαχμούτ, εκτοξεύοντας βρισιές κατά του Σεργκέι Σοιγκού, του Ρώσου υπουργού Άμυνας, καθώς και κατά του επικεφαλής του γενικού επιτελείου και του επικεφαλής των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία. Ο Prigozhin απείλησε να αποσύρει τις δυνάμεις του από τη Μπαχμούτ αν δεν τους δοθούν αμέσως περισσότερα πυρομαχικά.
Για πολλούς παρατηρητές, μια μεγάλη ρωγμή φαινόταν να αναδύεται μεταξύ της Wagner και του Κρεμλίνου. Άλλοι υπέθεσαν ότι οι ημέρες του Prigozhin ίσως να είναι μετρημένες, τώρα που είχε φαινομενικά κάνει εχθρούς ολόκληρη την ρωσική στρατιωτική ηγεσία [2]. Αλλά δύο ημέρες αργότερα, ο Prigozhin ανακάλεσε την απειλή του να αποσύρει την Wagner από την Μπαχμούτ και προσπάθησε να παρουσιάσει την κατάσταση ως να έχει επιλυθεί επιτυχώς υπέρ του. Και στην συνέχεια, σε ένα νέο βίντεο, επιτίμησε κάποιον ανώνυμο «ευτυχισμένο παππού» που «νομίζει ότι είναι καλός», σηκώνοντας πολλά φρύδια στη Μόσχα σχετικά με το ποιον στόχευε. Τελικά, το μελόδραμα έμοιαζε με μια απελπισμένη προσπάθεια του Prigozhin για να σώσει την φήμη της Wagner ως της μόνης ρωσικής μονάδας που είναι ικανή για επιθετικές επιχειρήσεις, παρά τις καταστροφικές απώλειές της στη Μπαχμούτ.
Από αυτήν την άποψη, ωστόσο, λείπει ο λόγος για τον οποίο ο Πούτιν ανέχτηκε τα καμώματα του Prigozhin και το πού πραγματικά εντάσσεται η Wagner στην στρατιωτική ιεραρχία και την ιεραρχία των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσίας. Στην πραγματικότητα, η άνοδος της Wagner στο προσκήνιο είναι μόνο η πιο πρόσφατη εξέλιξη σε μια μακρά ιστορία της ρωσικής και σοβιετικής εξάρτησης από άτυπες δυνάμεις, η οποία ξεκινά από την εποχή του Στάλιν. Επιπλέον, η ομάδα έχει σημαντική κληρονομιά στην Ουκρανία, αφού εμφανίστηκε για πρώτη φορά εκεί κατά την διάρκεια του προηγούμενου πολέμου της Ρωσίας στη Ντονμπάς, πριν από οκτώ χρόνια. Για τον Πούτιν, η Wagner έχει επίσης γίνει ένα κρίσιμο μέσο για να χαλιναγωγήσει τον στρατό, τον οποίο θεωρεί εδώ και καιρό ως δυνητική απειλή για την εξουσία του. Σε αντίθεση με τις Δυτικές υποθέσεις, ο υψηλού προφίλ ρόλος της Wagner στον πόλεμο έχει να κάνει τόσο με την δυναμική της εξουσίας στη Μόσχα όσο και με όσα συμβαίνουν στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία.
Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝ
Για να κατανοήσουμε την σχετική δύναμη του Prigozhin και της Wagner στην Ρωσία, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε το πώς βλέπουν την εταιρεία τουλάχιστον τέσσερα διαφορετικά τμήματα του ρωσικού κράτους: η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών, γνωστή ως GRU˙ ο στρατός γενικώς˙ η κρατική υπηρεσία ασφαλείας, γνωστή ως FSB˙ και ο ίδιος ο Πούτιν.
Η GRU διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην προέλευση της Wagner, και οι λόγοι βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό στις ταραχώδεις μεταρρυθμίσεις που πέρασε η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Υπό τον προκάτοχο του Shoigu, τον Anatoly Serdyukov, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Άμυνας από το 2007 έως το 2012, το υπουργείο είχε προσπαθήσει να μειώσει τον ρόλο της GRU εντός του στρατού. Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ωστόσο, ο Shoigu άλλαξε πορεία και διέθεσε νέους πόρους στην GRU. Ως αποτέλεσμα, η υπηρεσία ενισχύθηκε με νέο προσωπικό, πολλοί από τους οποίους προσλήφθηκαν από τις Spetsnaz -τις ειδικές στρατιωτικές δυνάμεις που παραδοσιακά εποπτεύονταν από την GRU. Για τους στρατηγούς που διοικούσαν την υπηρεσία, η προσέλκυση περισσότερων Spetsnaz είχε νόημα: ο ρωσικός στρατός είχε μέχρι τότε εμπλακεί σε μεγάλο βαθμό στην σύγκρουση στην Συρία, καθώς και στην Κριμαία [3] και την ανατολική Ουκρανία, και η GRU μετατόπιζε την εστίασή της σε αυτό που αποκαλούσε «ενεργή κατασκοπεία» -διεξαγωγή ένοπλων επιχειρήσεων αντί για απλή καλλιέργεια πηγών όπως στην παραδοσιακή κατασκοπεία. Στα χρόνια που ακολούθησαν, αυτή η νοοτροπία των Spetsnaz αναπτύχθηκε στο εσωτερικό της υπηρεσίας και ο στρατηγός Vladimir Alexeev, ο οποίος ήταν επικεφαλής των Spetsnaz, προήχθη σε πρώτο αναπληρωτή αρχηγό της GRU.
Εν μέσω αυτής της μετατόπισης των προτεραιοτήτων της GRU, η ύπαρξη της Wagner αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης. Το 2015, ο ανεξάρτητος ειδησεογραφικός ιστότοπος Fontanka.ru, με έδρα την Αγία Πετρούπολη, ανέφερε ότι μέλη της ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας δραστηριοποιούνταν στην ανατολική Ουκρανία. Η Fontanka ήταν επίσης η πρώτη που ανέφερε ότι ο Prigozhin ήταν ένας από τους κορυφαίους υποστηρικτές της Wagner και ότι ο Dmitry Utkin, ο οποίος είχε υπηρετήσει ως διοικητής της Spetsnatz, ήταν υπεύθυνος για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Wagner. Στην πραγματικότητα, αν και ήταν άγνωστο εκείνη την εποχή, ένα νέο τμήμα είχε δημιουργηθεί εντός της GRU για να επιβλέπει τις δραστηριότητες των ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης της Wagner. Λίγους μήνες αφότου αναφέρθηκε για πρώτη φορά η ύπαρξη της Wagner, ένας αξιωματούχος της GRU μάς επιβεβαίωσε την ύπαρξη αυτού του νέου τμήματος, το οποίο στελεχωνόταν, όπως ήταν αναμενόμενο, από βετεράνους της Spetsnaz. Για την GRU, η Wagner παρείχε μια βολική δυνατότητα άρνησης των επιχειρήσεών της, σε μια εποχή που η Ρωσία αποκήρυττε δημοσίως την άμεση εμπλοκή της στην ανατολική Ουκρανία.
Επιφανειακά, η χρήση ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών ταιριάζει σε ένα νέο πρότυπο πολέμου του 21ου αιώνα. Στρατιωτικοί εργολάβοι είχαν χρησιμοποιηθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Ιράκ, για παράδειγμα, και η Wagner είχε κάποιες ομοιότητες με την Blackwater, τον αμερικανικό στρατιωτικό εργολάβο. Αλλά για την GRU, η Wagner ήταν επίσης η συνέχεια μιας πολύ παλαιότερης παράδοσης που ανάγεται στην σοβιετική εποχή, όταν το Κρεμλίνο χρησιμοποιούσε δυνάμεις πληρεξουσίων για να παρεμβαίνει σε συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο. «Είναι ακριβώς όπως όταν είχαμε τον στρατό μας μεταμφιεσμένο στην Ισπανία κατά την διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου», μας είπε ένας αξιωματούχος της GRU το 2017, όταν τον ρωτήσαμε γιατί η υπηρεσία χρειαζόταν μια ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία όπως η Wagner.
Αν και η σοβιετική κυβέρνηση δεν επιβεβαίωσε ποτέ επίσημα την παρέμβασή της, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι ο Στάλιν έστειλε στρατιωτικούς συμβούλους για να υποστηρίξουν τις δημοκρατικές δυνάμεις στην Ισπανία την δεκαετία του 1930. Σε όλους τους σοβιετικούς στρατιώτες που πήγαν δόθηκαν ψεύτικα ισπανικά ονόματα. (Ένας από αυτούς τους συμβούλους ήταν ο θρυλικός σοβιετικός αξιωματικός, Haji Mamsurov, ο οποίος ήταν γνωστός στην Ισπανία ως συνταγματάρχης Xanti και ο οποίος μπορεί να ήταν ένα από τα πιθανά πρότυπα για τον χαρακτήρα του Robert Jordan στο μυθιστόρημα του Ernest Hemingway με τίτλο For Whom the Bell Tolls). Το 2015, μια ισπανική πόλη κοντά στη Μαδρίτη αποκάλυψε ένα μνημείο για τον συνταγματάρχη Xanti σε μια τελετή στην οποία συμμετείχαν οι απόγονοι του Mamsurov και Ρώσοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι.
Σοβιετικοί και Ρώσοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι θεωρούσαν επί μακρόν τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο ως «καλό πόλεμο»: οι Σοβιετικοί στρατιώτες είχαν βρεθεί στην σωστή πλευρά και οι μάχες ήταν αναμφισβήτητα αντιφασιστικές, αφού οι Ρεπουμπλικάνοι πολεμούσαν τις Εθνικιστικές δυνάμεις του στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο, ο οποίος ήταν σύμμαχος τόσο του Μουσολίνι όσο και του Χίτλερ. Στην επίσημη ρωσική ιστοριογραφία, η σοβιετική επέμβαση στην Ισπανία θεωρείται ως ο άμεσος πρόδρομος του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου -του μνημειώδους αγώνα της Ρωσίας κατά της ναζιστικής Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Για την GRU, η ρωσική εμπειρία στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο έγινε μια βολική δικαιολογία για τον εναγκαλισμό των δυνάμεων της Wagner στην Ουκρανία, όπου το Κρεμλίνο επέμενε ότι πολεμούσε και πάλι φασίστες. Και η Wagner είχε ακόμη και τον δικό της συνταγματάρχη Xanti: όπως και ο διάσημος σοβιετικός αξιωματικός, ο Dimitry Utkin χρησιμοποιούσε ένα πολεμικό ψευδώνυμο -Wagner- και τα κατορθώματά του περιλάμβαναν την διεύθυνση ρωσικών μισθοφόρων, στην περίπτωσή του στην Συρία.
ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥΣ
Ένα πολύ πιο περίπλοκο ερώτημα, ωστόσο, είναι η έκταση της υποστήριξης της Wagner εντός του στρατού και της FSB. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από την εμφάνισή της το 2015, και ιδίως από την έναρξη του σημερινού πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο χαρακτήρας των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Wagner έχει εξελιχθεί σημαντικά. Ξεκίνησε ως μια μυστικοπαθής, αμφισβητήσιμη μισθοφορική δύναμη πληρεξουσίων, και σταδιακά εξελίχθηκε σε μια μεγάλη στρατιωτική μονάδα με επιχειρήσεις σε πολλές χώρες, με το δικό της πυροβολικό και αεροπορία, και τέλος, με τεράστιες διαφημιστικές πινακίδες στρατολόγησης στους δρόμους των ρωσικών πόλεων, δική της κινηματογραφική παραγωγή που εξυμνεί τα κατορθώματά της, και έναν μεγάλο γυαλιστερό πύργο στην Αγία Πετρούπολη για την εταιρική της έδρα. Έγινε επίσης γνωστή ως η πιο βίαιη δύναμη του ρωσικού στρατού, καυχώμενη ανοιχτά ότι σκότωνε «προδότες» με τον πιο φρικτό τρόπο.
Καθώς ο Prigozhin γίνεται όλο και πιο τολμηρός στην κριτική που ασκεί στην στρατιωτική ηγεσία, πολλοί παρατηρητές έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται για πόσο καιρό μπορεί να την γλιτώνει. Προς το παρόν, η GRU έχει διατηρήσει την υποστήριξή της προς την Wagner, σύμφωνα με αξιωματούχους με τους οποίους μιλήσαμε στις δυνάμεις Spetsnaz της υπηρεσίας. Η GRU φαίνεται να πιστεύει ότι η Wagner παραμένει χρήσιμη.
Αλλά η υποστήριξη του οργανισμού δεν δίνει μεγάλη σιγουριά στον Prigozhin. Κατά την διάρκεια της θητείας του Πούτιν, υπήρξαν αξιοσημείωτες περιπτώσεις κατά τις οποίες η υποστήριξη της GRU δεν μέτρησε πολύ. Στα πρώτα χρόνια αυτού του αιώνα, για παράδειγμα, η GRU και οι δυνάμεις της Spetsnaz επέβλεπαν ένα στρατιωτικό τάγμα μεσολάβησης στην Τσετσενία που ονομαζόταν Vostok, το οποίο διοικείτο από τον Ruslan Yamadayev, έναν ισχυρό Τσετσένο πολέμαρχο. Το Vostok ήταν μια αποτελεσματική δύναμη και ο Yamadaev ήταν πιστός στην GRU. Αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να τον προστατεύσει όταν η φυλή του ήρθε σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Ραμζάν Καντίροφ, τον πρόεδρο της Τσετσενίας. Τον Σεπτέμβριο του 2008, ο Yamadaev δολοφονήθηκε από πυροβολισμούς από αυτοκίνητο ενώ καθόταν στη Mercedes του σε ένα φανάρι, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από τον Λευκό Οίκο στη Μόσχα (την έδρα της ρωσικής κυβέρνησης). Πολλοί πιστεύουν ότι την δολοφονία διέταξε ο Καντίροφ.
Προς το παρόν, ο Prigozhin διατηρεί επίσης κάποια υποστήριξη εντός του στρατού, παρά την καυστική κριτική που ασκεί στο υπουργείο Άμυνας. Από τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν η Ρωσία έχασε πολλά εδάφη από την επίθεση της Ουκρανίας στα βορειοανατολικά, ο Prigozhin επιτίθεται ανοιχτά στην στρατιωτική αλυσίδα διοίκησης της Ρωσίας. Παρ’ όλα αυτά, τα αυστηρά ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων voenkors –των Ρώσων πολεμικών δημοσιογράφων που είναι ενσωματωμένοι στον στρατό- έχουν λάβει εντολή να βοηθήσουν στην προώθηση της Wagner και των δραστηριοτήτων της στην Ουκρανία. Ως αποτέλεσμα, οι φιλοκρεμλινικές εφημερίδες συνέχισαν να δημοσιεύουν συνεντεύξεις με αξιωματικούς της Wagner που εξυμνούν το μαχητικό πνεύμα της ομάδας.
Ακόμα και τώρα, η κάλυψη υπέρ της Wagner από τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης δεν έχει υποχωρήσει. Επιπλέον, ο ίδιος ο στρατός φαίνεται να συνεχίζει να υποστηρίζει την Wagner. Σύμφωνα με τον Prigozhin, μετά την κυκλοφορία του βίντεο της Μπαχμούτ, η στρατιωτική ηγεσία ανέθεσε στον στρατηγό Sergey Surovikin, τον πρώην επικεφαλής των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία και ακόμη έναν από τους πιο σεβαστούς στρατηγούς της Ρωσίας, να επιβλέπει την παροχή πυρομαχικών και πόρων στην Wagner.
Για τον Prigozhin, ένα πλεονέκτημα είναι ότι, εκτός από αυτόν τον ίδιο, η Wagner παρέμεινε απρόσωπη και η στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας δεν την βλέπει ως ανταγωνισμό. Παρόλο που ο Prigozhin προβάλλει αδιάκοπα τους μαχητές του ως την πιο ικανή μαχητική δύναμη στην ρωσική πλευρά, έχει επίσης καταβάλει ιδιαίτερη προσπάθεια να διατηρήσει την ανωνυμία των αξιωματικών και των διοικητών πεδίου του. Κανένα από τα ονόματά τους, ακόμη και του Utkin, δεν είναι γνωστό στους απλούς Ρώσους, και όταν οι στρατιώτες και οι αξιωματικοί της Wagner δίνουν συνεντεύξεις στους voenkors, παραμένουν ανώνυμοι. Η ανοχή της στρατιωτικής ηγεσίας στην Wagner είναι σημαντική, αλλά μπορεί να αποσυρθεί την στιγμή που ο στρατός ή το Κρεμλίνο θα το κρίνει σκόπιμο. Οι Ρώσοι στρατηγοί δεν φημίζονται για την αφοσίωσή τους στους συμπολεμιστές τους.
Εξίσου σημαντική για την Wagner είναι η στάση της FSB, της κύριας υπηρεσίας πληροφοριών της Ρωσίας. Μετά τις αρχικές παλινωδίες της FSB στην αρχή του πολέμου, η υπηρεσία βρήκε πρόσφατα τον βηματισμό της και την επιρροή της στο ρωσικό κατεστημένο. Στην ίδια την Ρωσία, η FSB γίνεται όλο και πιο επιθετική στην καταστολή κάθε ενδείξεως διαφωνίας. Αλλά είναι επίσης πολύ δραστήρια στην Ουκρανία, ιδίως το τμήμα στρατιωτικής αντικατασκοπείας της, το οποίο παρέχει εποπτεία του στρατού και έχει αναλάβει να καταστείλει κάθε μορφή αντίστασης στα κατεχόμενα από την Ρωσία εδάφη. Η Wagner, ως στρατιωτική μονάδα, εμπίπτει στην αρμοδιότητα αυτού του κλάδου της FSB, και τούτο δεν προσφέρει ιδιαίτερη άνεση στον Prigozhin.
Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΟΧΘΗΡΙΑΣ
Ωστόσο, ο σημαντικότερος παράγοντας για την συνέχιση του ρόλου του Prigozhin στην Ουκρανία είναι ο ίδιος ο Πούτιν. Πράγματι, οι επανειλημμένες επιθέσεις του Prigozhin στους δύο κορυφαίους ηγέτες του στρατού φαίνονται τόσο παράταιρες που μόνο η προσωπική υποστήριξη του Πούτιν φαίνεται ικανή να εξηγήσει τον συνεχιζόμενο ρόλο του ηγέτη της Wagner στον πόλεμο. Αλλά γιατί ο Prigozhin είναι πολύτιμος για τον Πούτιν;
Η εξήγηση βρίσκεται στην περίπλοκη σχέση του Πούτιν με τον ρωσικό στρατό. Κατά τα πρώτα χρόνια της εξουσίας του, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του Πούτιν ήταν να κρατήσει τον στρατό υπό έλεγχο. Ως ένας από τους μεγαλύτερους στρατούς του κόσμου σε μια τεράστια χώρα όπου τα πάντα γίνονται εσωτερικά (in-house), ο στρατός έχει παράδοση να φροντίζει ώστε ο έξω κόσμος να γνωρίζει όσο το δυνατόν λιγότερα για τις δραστηριότητές του. Αυτό σημαίνει ότι οι συνήθεις μορφές κυβερνητικής και δημόσιας εποπτείας -είτε μέσω του Κοινοβουλίου, είτε μέσω της επιβολής του νόμου, είτε μέσω των μέσων ενημέρωσης- απλά δεν λαμβάνουν χώρα στην Ρωσία. Κατά την πρώτη δεκαετία της θητείας του, ο Πούτιν προσπάθησε να σφίξει την λαβή του στον στρατό διορίζοντας τον πρώην στρατηγό της KGB και έμπιστο φίλο του, Σεργκέι Ιβάνοφ, ως υπουργό Άμυνας. Αλλά ο Πούτιν αναγκάστηκε να τον αντικαταστήσει το 2007, όταν έγινε σαφές ότι οι προσπάθειες του Ιβάνοφ να δρομολογήσει μια ευρύτερη στρατιωτική μεταρρύθμιση είχαν αποτύχει. Αργότερα, με τον Σοϊγκού, έναν άλλο ξένο προς τον στρατό, ο Πούτιν προσπάθησε και πάλι να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή.
Αλλά τώρα, μετά από περισσότερο από έναν χρόνο πολέμου στην Ουκρανία, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι ο Πούτιν πέτυχε με τον Σόιγκου περισσότερα από όσα με τον Ιβάνοφ. Επιπλέον, ο Πούτιν καταλαβαίνει ότι σε καιρό πολέμου ο στρατός τείνει να αποκτά μεγαλύτερη δύναμη στο εσωτερικό του κράτους. Γνωρίζει ότι όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος τόσο περισσότερο θα αυξάνεται αυτή η δύναμη και τόσο πιο δύσκολο μπορεί να είναι για τον ίδιο να ασκήσει τον έλεγχο. Και δεδομένου ότι τείνει να βλέπει τον κόσμο με όρους απειλών, η σχετική ισχύς του στρατού είναι κάτι που τον ανησυχεί -κατά κάποιον τρόπο ακόμη περισσότερο από τις επιδόσεις του στρατού στο πεδίο της μάχης.
Ως αποτέλεσμα, ο Πούτιν κατέφυγε σε όλο και πιο ανορθόδοξες μεθόδους για να χαλιναγωγήσει τους στρατηγούς. Ξεκινώντας από το φθινόπωρο του 2022, για παράδειγμα, ενθάρρυνε τους voenkors να δημοσιοποιούν τα προβλήματα στο στρατό. Αλλά ακόμη πιο σημαντικός υπήρξε ο ρόλος της Wagner ως αντίβαρο στον στρατό. Για τον Prigozhin, παρά τις εξαιρετικές απώλειες που υπέστησαν οι στρατιώτες του, πρόκειται για μια κατάσταση στην οποία όλοι κερδίζουν. Αναγνωρίζει ότι δεν θα αποτελέσει ποτέ πολιτική απειλή για τον Πούτιν, επειδή δεν έχει καμία άλλη υποστήριξη εντός της ρωσικής άρχουσας ελίτ, εκτός από την πατρωνία του ίδιου του Πούτιν. Και ο Πούτιν έχει φροντίσει να το διατηρήσει έτσι.
Με το ειδικό καθεστώς του –να τον διαχειρίζεται χαλαρά η GRU, να τον ανέχεται ο στρατός, και να προστατεύεται από τον Πούτιν – ο Prigozhin ελπίζει να διατηρήσει τη μοναδική του θέση στην ολοένα και πιο μεσαιωνική αυλή του Κρεμλίνου. Και σε αυτήν την κατάσταση, ακόμη και οι εξωφρενικές επιθέσεις του Prigozhin μπορεί να είναι μέρος του σχεδίου: όσο περισσότερο συμπεριφέρεται σαν κακός γελωτοποιός της αυλής, τόσο το καλύτερο. Αυτός είναι ένας γνωστός τύπος στην ρωσική ιστορία. Τον 18ο αιώνα, ο τσάρος Πέτρος ο Μέγας έκανε τον Αλεξάντερ Μενσίκοφ, την δική του εκδοχή γελωτοποιού της αυλής, τον πιο ισχυρό πρίγκιπα της χώρας για τον ίδιο περίπου λόγο: ο Μένσικοφ, με την ταπεινή καταγωγή του, δεν είχε καμία θέση στην ρωσική αριστοκρατία και ήταν βίαιος, αδίστακτος, και απόλυτα πιστός στον τσάρο, ο οποίος είχε την συνήθεια να τον χτυπάει με ένα ραβδί.
Ωστόσο, αυτό που προφανώς δεν καταλαβαίνει ο Prigozhin είναι ότι η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι η Ρωσία του Μεγάλου Πέτρου, όσο κι αν ο ίδιος και ο Πούτιν προσπάθησαν να την κάνουν έτσι. Πολλά τμήματα της ρωσικής κοινωνίας, ιδίως η γραφειοκρατία της χώρας, παρακολουθούν με τρόμο και αηδία τις περιπέτειες του αφεντικού της Wagner. Αυτήν την στιγμή, η Wagner καταναλώνει περισσότερα πυρομαχικά από οποιαδήποτε άλλη ρωσική μονάδα, γεγονός που μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο εφόσον η Wagner κάνει αυτό που υποσχέθηκε ο Prigozhin – προόδους στη Μπαχμούτ. Αν τα πράγματα πάνε στραβά στο πεδίο της μάχης, αυτή η τεράστια εκστρατεία μηνών -στην οποία η Wagner έχει θυσιάσει χιλιάδες ανθρώπινες ζωές και έχει καταστρέψει τεράστιες ποσότητες πολεμικού υλικού- θα μπορούσε να αρχίσει να μοιάζει με κολοσσιαία σπατάλη σπάνιων πόρων. Αλλά το αν ο Πούτιν θα θεωρούσε μια σοβαρή οπισθοχώρηση της Wagner ως κεφαλαιώδες αδίκημα είναι άλλο θέμα. Ο Ρώσος πρόεδρος έχει μακρύ ιστορικό αποτελεσματικής χρήσης αποτυχημένων γραφειοκρατών, πολιτικών, και άλλων πρωτοπαλίκαρων -ο πρώην πρόεδρος και πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ έρχεται στο μυαλό. Ο Prigozhin θα μπορούσε να είναι ο επόμενος.
