Απόδοση από άρθρο του Michael Oppenheimer, καθηγητή Γεωεπιστημών και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον
Στα τέλη του Αυγούστου του 2020, πάνω από 600 πυρκαγιές ρήμαξαν την Καλιφόρνια και σκότωσαν επτά άτομα. Την ίδια ώρα, με διαφορά δύο ημερών, δύο τροπικοί κυκλώνες χτύπησαν τον Κόλπο των Ηνωμένων Πολιτειών: πρώτη η τροπική καταιγίδα Marco και μετά ο τυφώνας Laura, ο οποίος σκότωσε 26 άτομα στις ΗΠΑ και έγινε η πιο ισχυρή καταιγίδα που έχει χτυπήσει τη Λουϊζιάνα. Τέτοια ακραία γεγονότα σηματοδοτούν μια ανησυχητική τάση. Τις επόμενες δεκαετίες, όσο οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να ανεβαίνουν, οι φαινομενικά μεμονωμένες κλιματικές καταστροφές θα αρχίσουν να συμπίπτουν η μια με την άλλη, με τις επιπτώσεις τους να είναι κάτι παραπάνω από αθροιστικές. Οι επιστήμονες αναμένουν να δουν έντονους τροπικούς κυκλώνες και περισσότερα κύματα καύσωνα. Κάθε καταστροφή θα μπορούσε να επιδεινώνει τις ζημιές της επόμενης, δίνοντας όλο και λιγότερο χρόνο στους ανθρώπους για να συνέλθουν από αυτή.
Πολλοί παρατηρητές ορίζουν το μέγεθος της κλιματικής αλλαγής σύμφωνα με τη συχνότητα ή τη σφοδρότητα των ακραίων φαινομένων. Βλέπουν κάθε κρίσιμη κατάσταση (τυφώνα στο Τέξας ή πυρκαγιά στην Καλιφόρνια) σαν να είναι κάτι ξεχωριστό από τις άλλες. Αλλά σκεφτείτε πόσο διαφορετικά νιώθει κάποιος την πρώτη μέρα του καύσωνα σε σχέση με την τέταρτη. Οι αντοχές αρχίζουν να πέφτουν. Το να βλέπουμε τα φαινόμενα του καιρού σαν ανεξάρτητα περιστατικά, είναι σαν να προσπαθούμε να καταλάβουμε μια ταινία παρακολουθώντας μεμονωμένα στιγμιότυπα, σημαντικά σημεία για την πλοκή μεν, αλλά δεν είναι ολόκληρη η ιστορία. Για την ακρίβεια, αν δούμε την κλιματική αλλαγή σαν ένα άθροισμα ξεχωριστών γεγονότων, τότε υποτιμούμε την απειλή, καθώς τέτοια φαινόμενα δεν συμβαίνουν μεμονωμένα. Οι έρευνες δείχνουν πως τα χαρακτηριστικά του κλίματος αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους· αλληλεπιδράσεις που οξύνουν τις επιπτώσεις στους ανθρώπους και το οικοσύστημα.
Δύο από τις αλληλεπιδράσεις είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές. Στην πρώτη, όσο τα ακραία φαινόμενα γίνονται πιο έντονα και πιο συχνά, θα εμφανίζονται πιο κοντά χρονικά, αλλά και τοπικά, κάνοντας τις επιπτώσεις ακόμα πιο σφοδρές. Από μόνο του, ένα ακραίο φαινόμενο -όπως ένας τυφώνας ή μια πυρκαγιά- μπορούν να ρημάξουν μεγάλο εύρος περιοχών. Αλλά, οι κλιματικές καταστροφές που διαδέχονται η μια την άλλη λειτουργούν αθροιστικά. Ο δεύτερος τύπος αλληλεπίδρασης είναι μακροπρόθεσμος. Συμβαίνει όταν ένας από του μηχανισμούς του πλανήτη για να ελέγχει το κλίμα -συστήματα όπως οι άνεμοι, οι ωκεανοί, η γη ή ο πάγος- είναι σε ανεξέλεγκτη κατάσταση, τότε ξεκινά μια αλυσιδωτή αντίδραση που επηρεάζει και τους άλλους μηχανισμούς.
Αυτοί οι νέοι κίνδυνοι για τον πλανήτη θα έπρεπε να θέτουν σε αμφισβήτηση τη συμβατική σκέψη που ακολουθούμε στη μάχη για την κλιματική αλλαγή. Στις ΗΠΑ και σε άλλες πλούσιες χώρες, οι προσπάθειες προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή έπαιζαν πάντα δεύτερο ρόλο σε σχέση με τις προσπάθειες για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Το που έχει δοθεί έμφαση, έχει μια λογική, καθώς το αν δεν περιοριστεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου, δεν θα είναι εφικτή η προσαρμογή του μεγαλύτερου μέρους της ανθρωπότητας στην κλιματική αλλαγή: οι χώρες θα υποστούν μεγάλες ζημιές και θα χαθούν ζωές. Ακόμα, προσαρμογή δεν είναι προτιμητέα γιατί δεν περιλαμβάνει μαγικές λύσεις. Οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν είναι πια κάτι μελλοντικό: συμβαίνουν τώρα.
Μία συγχρονικότητα κρίσιμων καταστάσεων
Τα ακραία φαινόμενα φέρνουν όλεθρο στην κοινωνία. Το 1953 μια ισχυρή καταιγίδα στη Βόρεια Θάλασσα σκότωσε πάνω από 2.000 άτομα στην Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2003 ένα καυτό κύμα καύσωνα σάρωσε στη δυτική Ευρώπη, συμβάλλοντας σε 35 με 70.000 θανάτους. Το 2012 η θύελλα Sandy χτύπησε τη βορειοανατολική ακτή των ΗΠΑ, προκαλώντας ζημιές 80 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα επεισόδια αυτά έφεραν κατακλυσμικές συνέπειες, αλλά λίγες κοινότητες αντιμετώπισαν κάτι τέτοιο πάνω από μια φορά. Φαινόμενα σαν αυτά εμφανιζόντουσαν κάποιες φορές τον χρόνο, αλλά σπάνια στο ίδιο μέρος. Η καταιγίδα στη Βόρεια Θάλασσα για παράδειγμα, ήταν φαινόμενο που εμφανίστηκε στην περιοχή μια φορά μέσα σε 100 χρόνια. Ο καύσωνας του 2003 ήταν μια φορά στα 500 χρόνια και η θύελλα Sandy, που πλημμύρισε την Νέα Υόρκη, μία στα 250.
Όμως, καταστροφές που εμφανιζόντουσαν με αυτή τη συχνότητα μετατράπηκαν σε ετήσιες πανωλεθρίες. Καθώς οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, οι πιθανότητες ότι γεγονότα σαν αυτά θα συμβούν σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή σε ένα χρόνο ανεβαίνουν συνεχώς, ειδικά στις παράκτιες περιοχές. Μέχρι το 2050, πολλές τέτοιες περιοχές στον κόσμο θα έρθουν αντιμέτωπες με πλημμύρες που ως τώρα βλέπαμε μια φορά στα 100 χρόνια.
Όταν τα ακραία φαινόμενα χτυπούν την ίδια περιοχή πιο συχνά, η συγχρονικότητα είναι πιο καταστροφική από αν αυτά χτύπαγαν διαδοχικά. Σκεφτείτε μια περίοδο υψηλών θερμοκρασιών σε μια περιοχή -πιθανότητα που τα κλιματικά μοντέλα βρίσκουν όλο και πιο πιθανή. Λίγες μέρες συνεχόμενης ζέστης είναι σχετικά εύκολο να τα χειριστούμε, αλλά, οι μια δυο βδομάδες όχι και τόσο. Και όσο συνεχίζει ο καύσωνας, το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας παλεύει για να παρέχει την ενέργεια που απαιτούν οι συσκευές κλιματισμού. Προκαλούνται μπλακάουτ. Χωρίς κλιματισμό, ο μηχανισμός που διαθέτει το ανθρώπινο σώμα για να αντιμετωπίζει τη ζέστη επίσης καταρρέει. Κάποιοι πεθαίνουν από θερμοπληξία ή αναπνευστικά προβλήματα. Αυτοί που δεν έχουν κλιματισμό (που αποτελούν και την πλειοψηφία) και αυτοί που μένουν σε πόλεις με παλαιά διαμερίσματα που δεν δροσίζουν εύκολα αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Όσο οι ζεστές μέρες πληθαίνουν, αυτά τα νοικοκυριά θα υποφέρουν χωρίς να βρίσκουν ανακούφιση, καθώς η θερμοκρασία σε τέτοια διαμερίσματα παραμένει μια δυο μέρες αφού έχει φύγει η εξωτερική.
Αλλά επιστημονικά ευρήματα δείχνουν πως το πρόβλημα δεν σταματά εκεί: σε πολλές περιοχές, στο μέλλον, φαινόμενα υψηλής υγρασίας θα συνοδεύουν τη ζέστη από ότι τώρα. Αυτό σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία σε σχέση με την απλή ζέστη. Μετά από ένα σημείο, το σώμα δεν μπορεί να μεταβολίσει τη ζέστη μέσω του ιδρώτα. Όλο και πιο συχνά, σε όλο και μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, οι εξωτερικές δραστηριότητες θα απαιτούν μεγάλη προσπάθεια, αγροτικές και οικοδομικές εργασίες, ακόμα και ένας αγώνας ποδοσφαίρου θα είναι απειλητικές για τη ζωή.
Η καταστροφή που προκαλείται από τα ακραία φαινόμενα δεν είναι υποθετική, αυτό έδειξε και η εποχή των τυφώνων του 2017. Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς, ο τυφώνας Harvey χτύπησε τον Κόλπο των Ηνωμένων Πολιτειών έπνιξε τις περιοχές γύρω από το Χιούστον του Τέξας, με πάνω από ένα μέτρο βροχής και προκάλεσε ζημιές 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μερικές βδομάδες μετά ο τυφώνας Irma ισοπέδωσε μέρος από τις Υπήνεμες Νήσους στην Καραϊβική και πέρασε και από το Πουέρτο Ρίκο. Μετά και από αυτό ο τυφώνας Maria χτύπησε ευθέως το Πουέρτο Ρίκο, καταστρέφοντας υποδομές και προκαλώντας 3000 θανάτους. Κάθε ένας από αυτούς τους τυφώνες, σε κάποιο σημείο έφτασε την κατηγορία 4 ή 5, το πιο υψηλό επίπεδο.
Ακριβώς όπως και στα κύματα καύσωνα, οι συνεχόμενοι τυφώνες τέτοιου μεγέθους μπορούν να επιφέρουν δυστυχία. Σε αυτή την περίπτωση η σύνδεση δεν ήταν γεωγραφική ή χρονική. Ο τυφώνας Maria έφτασε στο Πουέρτο Ρίκο 26 μέρες μετά και ήταν περίπου 2000 μίλια μακριά από τον τυφώνα Harvey στο Τέξας. Αλλά τα δύο γεγονότα είχαν μια μακρινή σύνδεση. Η ζημιά στο Πουέρτο Ρίκο ήταν μεγαλύτερη καθώς τα ταμεία αντιμετώπισης κρίσεων των ΗΠΑ είχαν εξαντλήσει τους πόρους τους στους δύο προηγούμενους τυφώνες. Αυτό, μαζί με τα οικονομικά προβλήματα του νησιού, το γεγονός ότι δεν εκπροσωπείται επαρκώς στο Κογκρέσο και την εχθρικότητα της κυβέρνησης Τραμπ (κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη αν σκεφτούμε τον μεγάλο αριθμό ισπανόφωνων στο νησί) έδωσε το αποτέλεσμα της κακής διαχείρισης και χειροτέρεψε την καταστροφή.
Επίσης τα ακραία γεγονότα που συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο, μπορούν να λειτουργήσουν αθροιστικά. Σκεφτείτε τις ζημιές σε καλλιέργειες. Περίπου το 15% των σιτηρών δεν καταναλώνεται στη χώρα στην οποία παράγεται. Τις μεγαλύτερες εξαγωγές τις κάνουν χώρες όπως Αργεντινή, Αυστραλία, Ρωσία, Ουκρανία και ΗΠΑ, με τα προϊόντα τους να πηγαίνουν σε όλο τον κόσμο. Αυτό προκαλεί μια ασφάλεια στο θέμα της τροφής, γιατί μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες να έχουν ταυτόχρονα πρόβλημα στην παραγωγή. Αλλά η υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνει αυτές τις πιθανότητες, Το καλαμπόκι, η σόγια και άλλες σημαντικές καλλιέργειες πέφτουν απότομα όσο αυξάνουν οι θερμοκρασίες και δεν έχουν το νερό που χρειάζονται. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει μια αυξανόμενη πιθανότητα να μην παράγουν αρκετά, ταυτόχρονα, περιοχές που είναι αρκετά μακριά η μια από την άλλη. Αυτό θα μπορούσε να διαταράξει την παγκόσμια τροφική αλυσίδα και να οδηγήσει σε υποσιτισμό, και σε κάποια μέρη σε εκτεταμένη πείνα.
Διαβάστε το δεύτερο μέρος εδώ
