Ο κόσμος μετά την COVID-19 θα μπορούσε να είναι το ίδιο καλός ή και καλύτερος από τον προηγούμενο.
Επιτέλους, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να εισέρχονται στην φάση της ανάκαμψης από την πανδημία COVID-19 και τις οικονομικές της επιπτώσεις. Η εθνική προσπάθεια εμβολιασμού μειώνει ήδη σημαντικά την θνησιμότητα. Η διοίκηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε ένα σαρωτικό νομοσχέδιο για τις υποδομές που θα ακολουθήσει το πακέτο αναζωογόνησης [της οικονομίας] ύψους 1,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία μαζί πιθανότατα να βελτιώσουν πολλούς οικονομικούς δείκτες, από το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν έως την παιδική φτώχεια. Και η Κίνα είναι ακόμη πιο μπροστά: αυτή η χώρα είχε ελέγξει σε μεγάλο βαθμό την εξάπλωση των ιών μέχρι τον Μάρτιο του 2020 και η παραγωγή της ανέκαμψε κατά το τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους.
Οι πράσινοι βλαστοί στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου αποτελούν σημάδι ότι ο κόσμος στο σύνολό του ίσως να είναι έτοιμος για μια ισχυρή ανάκαμψη από την βαθύτερη εν καιρώ ειρήνης ύφεση μετά τη Μεγάλη Ύφεση. Υπάρχουν πολλές εξελίξεις που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν αυτήν την πορεία -μεταξύ αυτών, νέες παραλλαγές του ιού ανθεκτικές στα εμβόλια ή ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος. Ωστόσο, πολλοί δείκτες υποδηλώνουν ότι μια δεκαετία που ξεκίνησε με τραγωδία θα μπορούσε πολύ πιθανώς να καταλήξει με πολύ πιο χαρούμενες νότες.
ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΑΝΑΒΙΩΝΟΥΝ
Η παγκόσμια πανδημία δεν έχει τελειώσει -πράγματι, ο ημερήσιος αριθμός νέων κρουσμάτων που αναφέρονται παγκοσμίως εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερος από όσο ήταν στο μεγαλύτερο μέρος του περασμένου έτους, και η πραγματική επιβάρυνση της ασθένειας πιθανότατα ξεπερνά κατά πολύ τον αριθμό των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων. Τούτου λεχθέντος, η διάθεση εμβολίων στοχεύει να είναι η ταχύτερη από ποτέ άλλοτε, και η επιτυχία της θα οδηγήσει γρήγορα στην παγκόσμια ανάκαμψη της οικονομίας παράλληλα με την υγεία.
Η ταχεία αύξηση της παραγωγής αναμένεται να ελαφρύνει τα σημερινά ηθικά και ιατρικά νοσηρά κενά στην κάλυψη εμβολίων σε όλες τις χώρες. Ο χρόνος μεταξύ των πρώτων εμβολιασμών COVID-19 στο Ηνωμένο Βασίλειο και των πρώτων εμβολιασμών στην Γκάνα και την Ακτή του Ελεφαντοστού ήταν 11 εβδομάδες (το άνοιγμα για το εμβόλιο για την πνευμονία ήταν 15 χρόνια). Η COVID-19 Vaccine Global Access (COVAX), ένας οργανισμός διανομής εμβολίων που υποστηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από Δυτικούς δωρητές, έδωσε αυτά τα εμβόλια και προβλέπεται να προσφέρει 1,8 δισεκατομμύρια περισσότερες δόσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες φέτος. Ο παραγωγός του ρωσικού εμβολίου Sputnik V έχει συμφωνίες για εγκατάσταση παραγωγής στην Ευρώπη και την Ινδία και μπορεί να παρέχει τουλάχιστον 300 εκατομμύρια δόσεις τους επόμενους 12 μήνες. Το Serum Institute της Ινδίας θα μπορεί να παράγει 100 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου Oxford-AstraZeneca ανά μήνα. Η Ινδία θα κατασκευάσει επίσης ένα δισεκατομμύριο δόσεις του εμβολίου Johnson & Johnson στο πλαίσιο συμφωνίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Κίνα ενδέχεται να μπορέσει να δημιουργήσει περίπου πέντε δισεκατομμύρια δόσεις από τα τρία εμβόλιά της φέτος -αρκετά για τον εμβολιασμό 2,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Το Παγκόσμιο Κέντρο Καινοτομίας Υγείας του Πανεπιστημίου Duke εκτιμά ότι θα παραχθούν αρκετά εμβόλια το 2021 για να καλύψουν το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Καθώς τα ποσοστά μόλυνσης μειώνονται, η ανάκαμψη των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου θα συμβάλει στην ανάπτυξη αλλού. Το παγκόσμιο εμπόριο και η βιομηχανική παραγωγή άρχισαν να αναβιώνουν το περασμένο καλοκαίρι. Το παγκόσμιο εμπόριο μειώθηκε λιγότερο από όσο υπήρχε φόβος κατά την διάρκεια της πανδημίας: έως το τρίτο τρίμηνο του περασμένου έτους, ήταν μόλις περίπου 6% κάτω από το επίπεδο του προηγούμενου έτους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου παρακολουθεί κορυφαίους δείκτες όγκου συναλλαγών που έδειξαν πλήρη ανάκαμψη έως το τέλος του 2020. Ομοίως, οι ροές εμβασμάτων το 2020 μειώθηκαν πλησιέστερα στο 7% από το 20% που φοβόταν η Παγκόσμια Τράπεζα νωρίτερα, και αυτές, επίσης, μπορεί να ανακάμψουν το 2021. Συνολικά, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προβλέπει ότι η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 5,5% το 2021 (περισσότερο από το να αντισταθμίσει την συρρίκνωση 3,5% εκατό το 2020) και κατά 4,2% το 2022.
Οι πλούσιες χώρες δεν είναι οι μόνες που θα επωφεληθούν από αυτήν την ανάκαμψη. Για δύο δεκαετίες, τα εισοδήματα των χωρών συγκλίνουν παγκοσμίως, με τα φτωχότερα έθνη να αρχίζουν να κλείνουν το χάσμα έναντι των πλουσιότερων. Ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, Angus Deaton, ανέφερε τον Ιανουάριο ότι οι περισσότερες φτωχές χώρες έχουν δει σχετιζόμενες με την πανδημία οικονομικές συστολές μικρότερες από εκείνες των πλούσιων χωρών, έτσι ώστε η κρίση έχει ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό την παγκόσμια τάση, και το ΔΝΤ προβλέπει ότι αυτό θα συνεχίσει να ισχύει σ τα επόμενα δύο χρόνια. Επιπλέον, οι αγορές εργασίας ανακάμπτουν. Κατά το δεύτερο τρίμηνο του περασμένου έτους, σύμφωνα με την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, ο κόσμος έχασε το 18,2% των πριν από την COVID-19 ωρών εργασίας, λόγω κλεισιμάτων και περιορισμών που σχετίζονται με την πανδημία. Μέχρι το τέταρτο τρίμηνο, η απώλεια ήταν 4,6%. Η αισιόδοξη πρόβλεψη είναι ότι οι απώλειες στην απασχόληση θα μειωθούν στο 1,3% το 2021.
Η παγκόσμια οικονομία θα μπορούσε σύντομα να πάρει μια επιπλέον ώθηση από το ΔΝΤ. Ακριβώς όπως μια κεντρική τράπεζα μπορεί να τυπώσει το δικό της νόμισμα, το ΔΝΤ μπορεί να τυπώσει «ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα» (special drawing rights, SDR), τα οποία οι χώρες μπορούν να ανταλλάξουν με δολάρια, ευρώ και γιεν. Η διοίκηση του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αντιτάχθηκε σε πρόταση για μι κατανομή SDR αξίας 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2020, αλλά η Janet Yellen, επικεφαλής του Υπουργείου Οικονομικών υπό τον Μπάιντεν, έχει αντιστρέψει αυτή την θέση (και μπορεί να δεχτεί ένα ακόμη μεγαλύτερο πακέτο). Οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος θα λάβουν περίπου 165 δισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετη εξωτερική χρηματοδότηση από αυτήν την κατανομή -πιθανώς περισσότερο, εάν οι πλούσιες χώρες ανακατανείμουν ή δανείσουν μερικά από τα νέα τους SDR. Για παράδειγμα, το G-7 και η Κίνα θα μπορούσαν να απελευθερώσουν 37 δισεκατομμύρια δολάρια για να υποστηρίξουν τις φτωχότερες χώρες εάν ανακατανείμουν το 15% του μεριδίου τους.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΘΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΟΥΝ
Η αντίδραση στην COVID-19 έχει προωθήσει τεχνολογίες και καινοτομίες που θα μπορούσαν να στηρίξουν την αύξηση της παγκόσμιας ευημερίας και της παραγωγικότητας. Η τεχνολογία διαβιβαστών RNA (messenger RNA) πίσω από τα εμβόλια της Moderna και της Pfizer-BioNTech χρησιμοποιείται στην ανάπτυξη εμβολίων για την καταπολέμηση πολύ διαδεδομένων και θανατηφόρων παθογόνων όπως εκείνων που προκαλούν AIDS, φυματίωση και ελονοσία. Η δοκιμή πρώτης φάσης μιας τεχνολογίας εμβολίων κατά του AIDS που χρησιμοποίησε mRNA ανέφερε θετικά αποτελέσματα τον Φεβρουάριο. Τέτοιες ανοσοποιήσεις -μαζί με τις ικανότητες παραγωγής και διανομής εμβολίων που έχουν προκύψει για την αντιμετώπιση της πανδημίας- θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν μόνιμα το περιβάλλον υγείας σε πολλές από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου.
Μέχρι το τέλος του 2020, 166 χώρες είχαν εισαγάγει ή κλιμακώσει τις μεταφορές μετρητών ως απάντηση στην πανδημία. Αυτά τα προγράμματα προσέγγισαν 1,1 δισεκατομμύρια άτομα και όχι μόνο σε χώρες με υψηλό εισόδημα: το πρόγραμμα Ehsaas του Πακιστάν έφτασε στο 45% του πληθυσμού και το Πρόγραμμα Κοινωνικής Βελτίωσης των Φιλιππίνων έφτασε στο 78%. Όταν θα έχει περάσει η πανδημία, αυτοί οι μηχανισμοί μεταβίβασης μετρητών θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τους περίπλοκους, επιρρεπείς σε διαρροές προκάτοχους τους, ώστε να βελτιώσουν σημαντικά τις επιδράσεις των επιδοτήσεων και άλλων κοινωνικών παροχών για [να αντιμετωπίσουν] την φτώχεια.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, πολλοί εργοδότες έχουν προσφέρει στους υπαλλήλους τους την δυνατότητα να εργάζονται εξ αποστάσεως κατά την διάρκεια της πανδημίας. Στον βαθμό που η απομακρυσμένη εργασία γίνεται παγκόσμιο φαινόμενο, θα μπορούσε να ενθαρρύνει την ανάπτυξη του εμπορίου υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρηματικών υπηρεσιών, επειδή η εργασία από το σπίτι μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε κοντά στο γραφείο είτε σε όλο τον κόσμο. Και μια νέα γενιά παγκόσμιων επιχειρηματιών θα μπορούσε να αναδυθεί από την παρούσα κρίση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες τον περασμένο χρόνο, ένας συγκλονιστικός αριθμός επιχειρήσεων κατέρρευσε, αλλά η δημιουργία νέων επιχειρήσεων ήταν επίσης σημαντικά υψηλότερη από όσο στο προηγούμενο έτος. Ίσως ορισμένοι από αυτούς τους νέους επιχειρηματίες να επωφεληθούν από τις αυξανόμενες ευκαιρίες με το να παρέχουν υπηρεσίες από απόσταση.
Η πανδημία έχει επίσης κάνει τελείως ξεκάθαρο το πόσο και πόσες χώρες βασίζονται σε μετανάστες για να μαζέψουν και να συσκευάσουν καλλιέργειες, να παραδώσουν αγαθά, και να παρέχουν υγειονομική περίθαλψη. Μια νέα εκτίμηση του ρόλου τους μπορεί να αντιστρέψει την φθίνουσα παγκόσμια τάση στην αποδοχή των μεταναστών όπως ανέφερε η [εταιρεία δημοσκοπήσεων] Gallup πέρυσι, μετά την πρόσφατη δραματική βελτίωση στην στάση απέναντι στους μετανάστες στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τελικά, η COVID-19 μπορεί να βοηθήσει στο να δέσει μαζί τον πλανήτη, αποδεικνύοντας το αναπόφευκτο μιας κοινής μοίρας. Η πανδημία ξέσπασε στην Κίνα, εξαπλώθηκε μέσω άσχημα ιχνηλατημένων και ανεξέλεγκτων λοιμώξεων στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, και γέννησε παραλλαγές στη Νότια Αφρική, την Βραζιλία και το Ηνωμένο Βασίλειο: η εμπειρία του περασμένου έτους κατέστησε σαφές ότι η ευημερία όλων βασίζεται στις ικανότητες και τις απαντήσεις των άλλων. Ήδη, η πανδημία προκάλεσε παγκόσμια δράση για την δημόσια υγεία και την κλιματική αλλαγή. Ένα μεγάλο σύνολο προτάσεων μεταρρύθμισης υπόσχεται να ενδυναμώσει τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τους νομικά δεσμευτικούς Διεθνείς Κανονισμούς Υγείας που εποπτεύει, και ο αριθμός των δεσμεύσεων ανά χώρα για καθαρά μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι τα μέσα του αιώνα έχει αυξηθεί. Το 2019, οι δεσμεύσεις καθαρά μηδενικές [εκπομπές] κάλυψαν περίπου το 16% της παγκόσμιας οικονομίας˙ μέχρι τον Μάρτιο του 2021, ο αριθμός είχε φτάσει το 68%.
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΠΡΟΟΔΟ
Μια ισχυρή ανάκαμψη εξακολουθεί να απέχει πολύ από το να είναι σίγουρη. Νέες παραλλαγές της COVID-19 εξαπλώνονται και περισσότερες μπορεί να εμφανιστούν καθώς τα κράτη και οι χώρες ανοίγουν ξανά πριν τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία. Το ΔΝΤ προτείνει ότι 110 οικονομίες σε όλο τον κόσμο ενδέχεται να εξακολουθούν να έχουν κατά κεφαλήν εισόδημα χαμηλότερο το 2022 από όσο το 2019. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας αναφέρει ότι οι απώλειες εισοδήματος ήταν σχετικά μεγαλύτερες για τους νέους εργαζόμενους, τις γυναίκες, τους αυτοαπασχολούμενους, και τους χαμηλού και μεσαίου επιπέδου εξειδίκευσης εργαζομένους. Οι γυναίκες παγκοσμίως έχασαν κατά μέσο όρο 5,0% των ωρών εργασίας τους το 2020 σε σύγκριση με απώλεια 3,9% για τους άνδρες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι καθώς τα μέτρα δημόσιας υγείας, όπως το κλείσιμο των σχολείων και τα lockdown έγιναν πιο σοβαρά, οι γυναίκες είχαν όλο και περισσότερες πιθανότητες να χάσουν την δουλειά τους σε σύγκριση με τους άνδρες. Το κλείσιμο των σχολείων, ειδικότερα, είχε άνισες επιπτώσεις στις γυναίκες επιχειρηματίες: τον Ιούνιο του 2020, μια παγκόσμια έρευνα έδειξε ότι το 23% των γυναικών ιδιοκτητών επιχειρήσεων ξόδευαν έξι ή περισσότερες ώρες την ημέρα για εργασία φροντίδας σε σύγκριση με το 11% των ανδρών.
Πολλά από τα παιδιά του κόσμου πέρασαν μεγάλο μέρος του περασμένου έτους εκτός σχολείου, και η Παγκόσμια Τράπεζα υπολόγισε ότι δέκα εκατομμύρια παιδιά ενδέχεται να μην επιστρέψουν στην βασική εκπαίδευση αφότου ανοίξουν ξανά τα σχολεία. Ευτυχώς, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων θα ξαναφέρει τα παιδιά τους στην τάξη. Στη Νότια Αφρική, για παράδειγμα, ο μέσος όρος εβδομαδιαίας παρακολούθησης ανέκαμψε πλήρως στα επίπεδα πριν από το lockdown, από 37% τον Ιούλιο σε 98% μέχρι τον Νοέμβριο (αν και η ημερήσια παρακολούθηση ήταν χαμηλότερη από αυτό ακόμη). Και η προηγούμενη εμπειρία από το κλείσιμο των σχολείων λόγω του τυφώνα Κατρίνα, των κρουσμάτων αφθώδους πυρετού, και του SARS υποδηλώνει ότι ο μαθησιακός αντίκτυπος των απουσιών από το σχολείο εξαφανίζεται σε μεγάλο βαθμό με την πάροδο του χρόνου. Αλλά σε πολλές χώρες, ο εκτός σχολείου χρόνος ήταν πολύ μεγαλύτερος από αυτά τα προηγούμενα επεισόδια, και το βάρος της χαμένης μάθησης θα πέσει σκληρότερα στις ομάδες που βρίσκονται πολύ πιο πίσω: στις μειονότητες και τις φτωχές οικογένειες. Χωρίς ισχυρή υποστήριξη, ο χαμένος χρόνος στον χώρο εργασίας και στις αίθουσες διδασκαλίας θα μπορούσε να μετατραπεί σε μόνιμα υψηλότερη ανισότητα.
Ορισμένες καταστροφικές οικονομικές τάσεις θα μπορούσαν να κακοφορμίσουν μετά την κρίση του περασμένου έτους: οι εμπορικές συγκρούσεις γύρω από ιατρικά προϊόντα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε απαιτήσεις για αυτάρκεια που θα αυξήσουν τις τιμές, τους κινδύνους και την παγκόσμια ανισότητα στην πρόσβαση, για παράδειγμα. Ορισμένες φτωχές χώρες ανέλαβαν δυνητικά μη βιώσιμο χρέος για να χρηματοδοτήσουν τις αντιδράσεις τους στην πανδημία. Ενάμισης χρόνος ταξιδιών που δεν έγιναν θα κοστίσει στην καινοτομία, με το σιωπηλό βάρος δισεκατομμυρίων χαμένων συνδέσεων να επιβαρύνει την ανάκαμψη για τα επόμενα χρόνια. Και η πανδημία προκάλεσε την νοσηρή έννοια της «διπλωματίας εμβολίων»: τα σωτήρια φάρμακα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως μπιχλιμπίδι για να γίνονται χάρες.
Ωστόσο, πολλές από αυτές τις εξελίξεις μπορούν να αποφευχθούν ή να αντιστραφούν. Τα απαραίτητα μέτρα για τον έλεγχο της εξάπλωσης του ιού είναι πλέον οικουμενικά. Η παροχή βοήθειας σε εκείνες τις ομάδες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση από την πανδημία -και σε μειονεκτική θέση πριν από αυτήν- μπορεί να βοηθήσει στην εξασφάλιση μιας πιο ισότιμης ανάκαμψης. Και η COVID-19 ίσως να έχει υποστηρίξει την επιστροφή στην λογική στην χάραξη εθνικών και διεθνών πολιτικών: από την έξοδο ενός δυνητικά υπερμεταδοτικού προέδρου των ΗΠΑ, μέχρι τον θάνατο του λαϊκιστή αυταρχικού ηγέτη της Τανζανίας πιθανώς από μια μόλυνση που ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρχε καν στην χώρα του, και έως την καταρρέουσα δημοτικότητα του αυταρχικού της Βραζιλίας απέναντι στις μεταλλάξεις της COVID-19 που μαίνονται εκτός ελέγχου.
Πριν χτυπήσει η COVID-19, ο κόσμος προχωρούσε γρήγορα προς καλύτερη ποιότητα ζωής. Ένα μέτρο αυτής της προόδου είναι ότι το σεισμικό οικονομικό σοκ του περασμένου έτους είχε προβλεφθεί ότι θα αυξήσει την παγκόσμια ακραία φτώχεια κατά 60 εκατομμύρια άτομα -κάτι που θα την επαναφέρει στο επίπεδο του 2015 ή του 2016, μόλις πέντε χρόνια πριν. Το προσδόκιμο ζωής των ΗΠΑ μειώθηκε κατά ένα έτος στις αρχές του περασμένου έτους λόγω της COVID-19 : το παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά τον ίδιο βαθμό μεταξύ 2013 και 2018. Το 2021, εάν το επιλέξει, ο κόσμος μπορεί να βγει από το δυστυχίες του περασμένου έτους και να επιστρέψει στην πρόοδο του πρόσφατου παρελθόντος.
Πηγή: Foreign Affairs
