Πέρα από τους πολίτες ανά τον κόσμο, ο κορωνοϊός έπληξε και την δημοκρατία, καθώς έδωσε βήμα σε ορισμένες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο για να μπορέσουν να ξεκλειδώσουν μεγαλύτερες εξουσίες προκειμένου να διαχειριστούν την πανδημία.
Αυτοί που εκμεταλλεύτηκαν πρώτοι την κρίση του κορωνοϊού για να πάρουν περισσότερη εξουσία στα χέρια τους είναι ο Ντουτέρτε και ο Ορμπάν, όμως δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις και υπάρχουν πολλοί ηγέτες που βρήκαν την υγειονομική κρίση ως δικαιολογία για τον περιορισμό των πολιτικών ελευθεριών ή για την υπονόμευση του κράτος δικαίου.
Τα αυταρχικά καθεστώτα στο Μπαγκλαντές, τη Λευκορωσία, την Καμπότζη, την Κίνα, την Αίγυπτο, το Ελ Σαλβαδόρ, τη Συρία, την Ταϊλάνδη, την Τουρκία, την Ουγκάντα, τη Βενεζουέλα και το Βιετνάμ έχουν όλες προχωρήσει σε συλλήψεις επικριτών, εργαζόμενων στον τομέα της υγείας, δημοσιογράφων και μελών της αντιπολίτευσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Οι δημοκρατίες που δέχονται επίθεση τον τελευταίο καιρό, εν τω μεταξύ, όπως η Βραζιλία, η Ινδία και η Πολωνία, έχουν δει τους λαϊκιστές ηγέτες ή τα κυβερνώντα κόμματα να καταλαμβάνουν την κρίση για να αφαιρέσουν τους ελέγχους για την εξουσία τους ή να αποδυναμώσουν την αντιπολίτευση.
Θα περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα, πιθανώς χρόνια, πριν κριθεί ο πλήρης αντίκτυπος της πανδημίας στη δημοκρατία σε όλο τον κόσμο. Η έκταση της ζημίας θα εξαρτηθεί από το πόσο διαρκεί η κρίση υγείας και πόσο σοβαρά βλάπτει τις οικονομίες και τις κοινωνίες.
Εξαρτάται επίσης από τον τρόπο με τον οποίο οι δημοκρατίες είναι αντίθετες με τις αυτοκρατορίες όσον αφορά τον περιορισμό της υγείας και των οικονομικών επιπτώσεων του ιού, από το ποιος κερδίζει τον αγώνα για εμβόλιο και, γενικότερα, από ποιος – η Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ή οι δημοκρατικές χώρες συλλογικά – είναι θεωρείται ως ο πιο γενναιόδωρος και αποτελεσματικός πάροχος παγκόσμιων δημόσιων αγαθών για την καταπολέμηση της πανδημίας.
Η σταδιακή αποσταθεροποίηση της δημοκρατίας μπορεί ακόμα να αντιστραφεί, αλλά θα απαιτήσει να κινητοποιηθούν οι κοινωνίες των πολιτών, να υπάρχει αποτελεσματική δημοκρατική διαχείριση της κρίσης στην υγεία και ανανέωση της αμερικανικής ηγεσίας στην παγκόσμια σκηνή. Η δημοκρατική κάμψη ήταν ιδιαίτερα απότομη τα τελευταία πέντε χρόνια (2015 έως 2019), η πρώτη πενταετής περίοδος από το 1975, στην οποία περισσότερες χώρες μετέβησαν στην αυταρχία παρά στη δημοκρατία – στην πραγματικότητα δύο φορές περισσότερες.
Εν ολίγοις, ο COVID-19 επιτέθηκε σε έναν κόσμο στον οποίο η δημοκρατία απειλείται ήδη. Οι προκύπτουσες κρίσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας επέτρεψαν σε ορισμένους ηγέτες (όπως ο Ερντογάν και ο Ορμπάν) να εδραιώσουν τις αυταρχικές εξουσίες που είχαν ήδη συσσωρεύσει και άλλες (όπως ο Πρωθυπουργός Narendra Modi και το κυβερνών κόμμα Bharatiya Janata στην Ινδία) να εντείνουν τις φιλελεύθερες εκστρατείες τους εναντίον των κριτικών, ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και κόμματα της αντιπολίτευσης. Με άλλα λόγια, η πανδημία ενίσχυσε ως επί το πλείστον τις υπάρχουσες αρνητικές δημοκρατικές τάσεις, παρέχοντας στις φιλελεύθερες κυβερνήσεις ένα κίνητρο και μια δικαιολογία για καταπιεστικές τακτικές.
Η προστασία των δικαιωμάτων, της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας των εκλογών κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας είναι τρομακτικό έργο, αλλά δεν είναι αδύνατο. Θα απαιτήσει από τους πολιτικούς, τους γραφειοκράτες και τα μέλη της κοινωνίας των πολιτών να περιορίσουν τη συμμετοχή τους, να τηρήσουν σωστές συμβουλές εμπειρογνωμόνων και να υποβάλουν όλα τα επείγοντα μέτρα σε αδιάφορη παρακολούθηση και επίβλεψη. Πριν από την πανδημία, οι λαοί που σκέφτονται τη δημοκρατία σε χώρες που είχαν γλιστρήσει προς την εκλογική αυτοκρατία έδειξαν ότι ήταν ακόμη δυνατό να γίνουν δημοκρατικές επιδρομές μέσω οργανωμένων πολιτικών εκστρατειών.
Η παγκόσμια δημοκρατική ανάκαμψη θα απαιτήσει πολλά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά πρώτα, η χώρα πρέπει να βάλει μία τάξη στα εσωτερικά της. Ευτυχώς, οι προμήθειες αναπνευστικών και προστατευτικών εργαλείων έχουν αυξηθεί γρήγορα. Ωστόσο, η εθνική ηγεσία, με πειθαρχία και στρατηγικό όραμα, εξακολουθεί να λείπει.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ όχι μόνο πρέπει να ενθαρρύνει τους πολίτες της να ενεργούν υπεύθυνα, αλλά και να ηγείται της διεθνούς προσπάθειας για τη διανομή προστατευτικού εξοπλισμού και –όταν καθίστανται διαθέσιμα– εμβόλια και φάρμακα. Στη συνέχεια, όταν ο coronavirus έχει κατακτηθεί, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να πάρουν και πάλι την θέση τους στο διεθνές σύστημα για την υπεράσπιση της ελευθερίας και κατά του αυταρχισμού, της διαφθοράς και του εκφοβισμού.
Foreign Affairs: Democracy Versus the Pandemic: The Coronavirus Is Emboldening Autocrats the World Over
Απόδοση: Γιάννης Κουτρουμπής
