Αν ο Τραμπ αποχωρήσει, η Συμμαχία πιθανότατα θα καταρρεύσει
Από τους Hans Binnendijk, R. D. Hooker, Jr. και Alexander Vershbow
Τον περασμένο μήνα, το ΝΑΤΟ, η πιο επιτυχημένη στρατιωτική συμμαχία στον κόσμο, γιόρτασε την 75η επέτειό του. Ορισμένοι φοβούνται ότι ίσως ήταν η τελευταία του επέτειος με τις Ηνωμένες Πολιτείες να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εξακολουθεί να θεωρεί τη συμμαχία παρωχημένη. Αν επανεκλεγεί, λέει ότι θα ενθαρρύνει τους Ρώσους ηγέτες να κάνουν “ό,τι διάολο θέλουν” στα κράτη μέλη που δεν πληρώνουν αυτό που θεωρεί αρκετό για την άμυνα. Μια δεύτερη προεδρία Τραμπ θα μπορούσε να έχει τρομερές συνέπειες για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Οι υπερασπιστές του Τραμπ υποστηρίζουν ότι μπλοφάρει για να πιέσει την Ευρώπη να δαπανήσει περισσότερα για την άμυνα. Αλλά πρώην αξιωματούχοι των Ηνωμένων Πολιτειών που συνεργάστηκαν στενά με τον Τραμπ για το ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια της θητείας του, συμπεριλαμβανομένου ενός από εμάς (ο Hooker), είναι πεπεισμένοι ότι θα αποχωρήσει από τη συμμαχία αν επανεκλεγεί. Ο Τραμπ δυσανασχετεί πάρα πολύ με τους πιο μετριοπαθείς συμβούλους που τον κράτησαν υπό έλεγχο κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του. Αν φτάσει στον Λευκό Οίκο το 2025, τα κιγκλιδώματα θα έχουν φύγει.
Το αμερικανικό Κογκρέσο ανησυχεί επίσης. Πρόσφατα θέσπισε νομοθεσία που απαγορεύει σε έναν πρόεδρο να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, εκτός αν το εγκρίνει το Κογκρέσο, είτε με ψήφο των δύο τρίτων στη Γερουσία είτε με πράξη και των δύο σωμάτων του Κογκρέσου. Αλλά ο Τραμπ θα μπορούσε να παρακάμψει τη σχετική απαγόρευση. Έχει ήδη εκφράσει αμφιβολίες σχετικά με την προθυμία του να τιμήσει τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ. Με την παρακράτηση χρηματοδότησης, την ανάκληση αμερικανικών στρατευμάτων και διοικητών από την Ευρώπη και την παρεμπόδιση σημαντικών αποφάσεων στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (το κορυφαίο συμβουλευτικό όργανο του ΝΑΤΟ), ο Τραμπ θα μπορούσε να αποδυναμώσει δραματικά τη συμμαχία χωρίς να την εγκαταλείψει επίσημα. Ακόμη και αν δεν αποσύρει εντελώς την αμερικανική υποστήριξη, η τρέχουσα θέση του Τραμπ για το ΝΑΤΟ και η αδιαφορία του για την υποστήριξη της Ουκρανίας, αν υιοθετηθεί ως εθνική πολιτική, θα κλονίσει την ευρωπαϊκή εμπιστοσύνη στην αμερικανική ηγεσία και στρατιωτική αποφασιστικότητα.
Εγκαταλελειμμένη Ευρώπη
Εάν ο Τραμπ επανεκλεγεί και ακολουθήσει τα αντι-ΝΑΤΟικά του ένστικτα, η πρώτη απώλεια θα είναι η Ουκρανία. Ο Τραμπ έχει αντιταχθεί σε πρόσθετη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο και συνεχίζει να κολακεύει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ προσπαθεί ήδη να διασφαλίσει τη βοήθεια προς την Ουκρανία από τον Τραμπ, συντονίζοντάς την υπό την αιγίδα της Συμμαχίας και όχι της ομάδας επαφής για την άμυνα της Ουκρανίας υπό την αμερικανική ηγεσία. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποδυναμώσουν ή τερματίσουν την αμυντική τους δέσμευση προς την Ευρώπη υπό τον Τραμπ, οι ευρωπαϊκές χώρες θα αισθάνονται πιο ευάλωτες και μπορεί να γίνουν όλο και πιο απρόθυμες να στείλουν στην Ουκρανία τις δικές τους ζωτικές στρατιωτικές προμήθειες. Με δραματικές περικοπές βοήθειας, το Κίεβο θα μπορούσε να αναγκαστεί να διαπραγματευτεί μια δυσμενή συμφωνία με τη Μόσχα, η οποία θα άφηνε την Ουκρανία ένα κράτος-παρεκβάτη στρατιωτικά και οικονομικά ευάλωτο στη Ρωσία. Σε περίπτωση που η άμυνα της Ουκρανίας καταρρεύσει εντελώς, η βάναυση καταστολή και ο αναγκαστικός εκρωσισμός περιμένουν περίπου 38 εκατομμύρια ανθρώπους.
Οι καταστροφικές συνέπειες θα ξεκινούσαν μόνο από εκεί. Ένα αποπληθωρισμένο ΝΑΤΟ θα δυσκολευόταν να δημιουργήσει μια αποτελεσματική συμβατική αποτροπή ενάντια στην περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα. Η Ρωσία βρίσκεται πλέον σε πολεμική κατάσταση, δαπανώντας το 6% του ΑΕΠ της για την άμυνα, και ο αυταρχικός ηγέτης της είναι προσηλωμένος σε μια υπερεθνικιστική αποστολή να εδραιώσει την κυριαρχία του σε αυτό που αποκαλεί “ρωσικό κόσμο”, έναν απροσδιόριστο γεωγραφικό χώρο που εκτείνεται πολύ πέρα από τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα της χώρας του. Η Μόσχα θα μπορούσε να ανασυγκροτήσει τις ένοπλες δυνάμεις της σχετικά γρήγορα. Αφού υποτάξει ολόκληρη την Ουκρανία, ο Πούτιν θα επικεντρωθεί πιθανότατα στις χώρες της Βαλτικής -μέλη του ΝΑΤΟ που καλύπτονται από την ομπρέλα ασφαλείας της Συμμαχίας, αλλά που ο Πούτιν διεκδικεί ως ιστορικά ρωσικά εδάφη. Εάν η συμβατική αποτροπή του ΝΑΤΟ αποδυναμωθεί από την απόσυρση της αμερικανικής υποστήριξης, η Ρωσία θα μπει στον πειρασμό να δράσει με περισσότερο θράσος.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ ξοδεύουν τώρα συλλογικά το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα, αλλά ελλείψει αμερικανικής υποστήριξης, οι ευρωπαϊκοί στρατοί δεν είναι ακόμη επαρκώς προετοιμασμένοι, εξοπλισμένοι και ικανοί να πολεμήσουν εναντίον ενός αντιπάλου μεγάλης δύναμης. Η Ευρώπη παραμένει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε διάφορους σημαντικούς τομείς. Από μόνη της, δεν διαθέτει πολλά από τα βασικά εργαλεία που είναι απαραίτητα για την επιτυχή άμυνα, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων αερομεταφοράς, του ανεφοδιασμού αέρος-αέρος, της αεράμυνας μεγάλου ύψους, των διαστημικών μέσων και των επιχειρησιακών πληροφοριών – όλα αυτά παρέχονται κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χωρίς την αμερικανική βοήθεια, το ΝΑΤΟ θα έχανε μεγάλο μέρος του στρατιωτικού του πλεονεκτήματος έναντι της Ρωσίας. Η αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης παραμένει εξαιρετικά κατακερματισμένη και η ανάπτυξη των απαραίτητων αμυντικών ικανοτήτων για να αντισταθμίσει την απώλεια της αμερικανικής υποστήριξης θα μπορούσε να διαρκέσει το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας.
Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκαταλείψουν το ΝΑΤΟ, η διάβρωση της πυρηνικής αποτροπής θα επιδείνωνε σοβαρά το πρόβλημα συμβατικής αποτροπής της Ευρώπης. Τα πυρηνικά όπλα στηρίζουν τη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών να υπερασπιστούν τους συμμάχους τους και οι πυρηνικές τους ικανότητες αποτελούν το θεμέλιο της αποτρεπτικής ικανότητας του ΝΑΤΟ. Σε περίπτωση που ο Τραμπ κλείσει την αμερικανική πυρηνική ομπρέλα, η Ευρώπη θα πρέπει να βασίζεται σε λιγότερες από 600 βρετανικές και γαλλικές στρατηγικές πυρηνικές κεφαλές, ένα κλάσμα της συνολικής δύναμης της Ρωσίας με πάνω από 5.000 στρατηγικές και τακτικές πυρηνικές κεφαλές. Δεδομένου ότι η Ευρώπη δεν διαθέτει τακτικά πυρηνικά όπλα, μπορεί να ελπίζει ότι θα αποτρέψει μια ρωσική τακτική πυρηνική επίθεση μόνο με την απειλή κλιμάκωσης σε στρατηγικό επίπεδο, μια κίνηση που η Μόσχα μπορεί να μην θεωρήσει αξιόπιστη. Σε μια προσπάθεια να τρομάξει τους Ευρωπαίους από το να υποστηρίξουν την Ουκρανία, η Ρωσία έχει πολλές φορές αφήσει να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα. Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχουν επεκτείνει την πυρηνική τους αποτροπή για να προστατεύσουν τους συμμάχους τους. Εάν η Ουάσινγκτον αφήσει την Ευρώπη να τα βγάλει πέρα μόνη της, η Μόσχα μπορεί να υπολογίσει ότι θα μπορούσε να καταφύγει με επιτυχία σε πυρηνικό εκβιασμό για να καταλάβει το έδαφος των κρατών μελών του ΝΑΤΟ.
Χωρίς την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ, η συνοχή και η ενότητα μεταξύ των μελών θα ήταν δύσκολο να διατηρηθεί. Συχνά απαιτείται μια ισχυρή αμερικανική φωνή για να οδηγηθούν τα ετερόκλητα κράτη μέλη σε συναίνεση. Από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, ένας Αμερικανός στρατηγός αξιωματικός ηγείται της δομής διοίκησης του οργανισμού, επιβλέποντας τις στρατιωτικές δραστηριότητες όλων των κρατών μελών του ΝΑΤΟ. Είναι αμφίβολο ότι οποιαδήποτε άλλη χώρα της Συμμαχίας θα μπορούσε να διαδραματίσει αυτόν τον ρόλο.
Το ΝΑΤΟ χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες θα χωλαίνει ίσως, αλλά είναι πιο πιθανό η Συμμαχία να καταρρεύσει εντελώς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι σε θέση να πάρει τη θέση του ΝΑΤΟ σύντομα, καθώς οι στρατιωτικές της δυνατότητες είναι περιορισμένες και περισσότερο ικανές για τη διαχείριση περιφερειακών κρίσεων παρά για τη διεξαγωγή μεγάλων πολέμων. Ακόμα και αν ένα υποτυπώδες ΝΑΤΟ επιβιώσει χωρίς ισχυρή αμερικανική εμπλοκή, οι προκλήσεις της διαιρεμένης ηγεσίας, των ανεπαρκών αποτρεπτικών δυνατοτήτων και ενός διεκδικητικού αντιπάλου θα αυξήσουν τον κίνδυνο πολέμου με τη Ρωσία, μια μεγάλη δύναμη αποφασισμένη να ανατρέψει τη φιλελεύθερη διεθνή τάξη.
Η αποτελεσματικότητα
Η ζημιά δεν θα περιοριζόταν στην Ευρώπη. Αν ο Τραμπ θέλει να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ προκειμένου να τιμωρήσει τους συμμάχους για τις ανεπαρκείς αμυντικές τους δαπάνες, γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες να διατηρήσουν τις δεσμεύσεις τους έναντι των Ασιατών συμμάχων τους, πολλοί από τους οποίους δαπανούν σήμερα ακόμη λιγότερα από τις χώρες του ΝΑΤΟ; Προς το παρόν, οι αμυντικοί δεσμοί μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους στην Ασία, όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, γίνονται όλο και ισχυρότεροι απέναντι στις κινεζικές προκλήσεις. Αλλά η έλλειψη εμπιστοσύνης στις αμερικανικές δεσμεύσεις μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει ορισμένες από αυτές τις χώρες στην αναζήτηση πυρηνικών όπλων για να αντισταθμίσουν τα πυρηνικά πλεονεκτήματα της Κίνας και της Βόρειας Κορέας, υπονομεύοντας την εύθραυστη σταθερότητα που επικρατεί στην περιοχή εδώ και δεκαετίες. Ο μαρασμός της παγκόσμιας ηγεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών θα είχε επίσης βαθύτατα αρνητικές συνέπειες στη Μέση Ανατολή, όπου οι αμερικανικές δυνάμεις και οι συνασπισμοί υπό την αμερικανική ηγεσία είναι απαραίτητοι για την αντιμετώπιση των τρομοκρατικών απειλών.
Η αμερικανική οικονομία θα μπορούσε επίσης να υποφέρει. Σε περίπτωση που η κατάρρευση της αποτροπής προκαλέσει έναν γενικό πόλεμο με τη Ρωσία ή την Κίνα, το οικονομικό κόστος θα ήταν συγκλονιστικό. Λίγοι μόνο μαχητές των Χούθι στην Υεμένη έχουν καταφέρει να διαταράξουν την παγκόσμια ναυτιλία μέσω των επιθέσεών τους στην Ερυθρά Θάλασσα. Φανταστείτε τις συνέπειες ενός πολέμου μεταξύ μεγάλων δυνάμεων. Επιπλέον, οι εμπορικοί δεσμοί συχνά ακολουθούν τους δεσμούς ασφάλειας. Πέρυσι, το αμφίδρομο διατλαντικό εμπόριο αγαθών ξεπέρασε τα 1,2 τρισεκατομμύρια δολάρια. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επενδύσει περίπου 4 τρισεκατομμύρια δολάρια στην ευρωπαϊκή βιομηχανία. Περίπου πέντε εκατομμύρια Αμερικανοί εργάζονται σε ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τεράστιο οικονομικό συμφέρον από τη διατήρηση μιας ειρηνικής Ευρώπης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ξαναβρεθεί εδώ. Πριν από τους δύο παγκόσμιους πολέμους, η Ουάσινγκτον επιδίωξε ουδετερότητα. Καμία από τις δύο προσπάθειες απομονωτισμού δεν απέδωσε και το μόνο που απέτρεψε τις Ηνωμένες Πολιτείες από το να μπορέσουν να βοηθήσουν στην αποτροπή των επιτιθέμενων σε αυτούς τους πολέμους. Τελικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρασύρθηκαν και στις δύο συγκρούσεις. Μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχοντας μάθει τους κινδύνους του απομονωτισμού, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέμειναν δεσμευμένες και άνοιξαν τον δρόμο για την ίδρυση του ΝΑΤΟ και 75 χρόνια σχετικής ειρήνης στην Ευρώπη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να ξεχάσουν τα οδυνηρά μαθήματα του περασμένου αιώνα. Αν το πράξουν αυτό, θα διακινδυνεύσουν να υπονομεύσουν την παγκόσμια ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, να υπονομεύσουν τη διεθνή τάξη που οικοδομήθηκε από την Ουάσινγκτον και να καταστήσουν τον κόσμο ασφαλέστερο για αυταρχικές εξουσίες.
