Λίγο πριν την επέλαση των Ταλιμπάν στην Καμπούλ, η πολιτικός και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών Shukria Barakzai μοιράστηκε τις σκέψεις της για την απόσυρση των στρατευμάτων των ΗΠΑ και το αβέβαιο μέλλον του Αφγανιστάν.
Απόδοση από συνέντευξη της Αυστραλής δημοσιογράφου και συγγραφέα Lynne O’Donnell για το Foreign Policy.
Όσο ξεδιπλώνονται οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν, μετά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων και των συμμάχων, μεγάλο μέρος των κατοίκων νιώθουν προδομένοι, απογοητευμένοι και εγκαταλελειμμένοι. Κατηγορούν τις ΗΠΑ για τη βία και τους σκοτωμούς από τους Ταλιμπάν, που σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη είναι σε επίπεδα ρεκόρ.
Ανάμεσα στους επικριτές είναι και η πολιτικός και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών, Shukria Barakzai, που βοήθησε στη σύνταξη του συντάγματος μετά τους Ταλιμπάν, το οποίο εγγυάται μια γκάμα ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης της ισότητας των γυναικών. Είναι εκλεγμένη δύο φορές στη Βουλή και διετέλεσε πρέσβειρα στη Νορβηγία. Επίσης ίδρυσε και είναι ιδιοκτήτρια μιας εβδομαδιαίας εφημερίδας, της Aina–e–Zan (Ο καθρέφτης των γυναικών) και έχει κερδίσει το βραβείο του World Press International Editor of the Year το 2004.
H Barakzai είπε, πως από όταν άφησε την κυβερνητική θέση «υψώνω τη φωνή μου ενάντια στις αδικίες που γίνονται στη χώρα μου και ειδικά σε ότι πρόκειται να συμβεί στις γυναίκες και σε όλα όσα καταφέραμε τα τελευταία 20 χρόνια» σε μια στρατιωτική νίκη των Ταλιμπάν και επανίδρυση του Ισλαμικού Εμιράτου.
Η Barakzai μίλησε στο Foreign Policy για τη βαθιά της απογοήτευση από την απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από το Αφγανιστάν, τις προκλήσεις που θα πρέπει να υπερνικηθούν για να αποφευχθεί ένας συνεχής πόλεμος και που φαντάζεται ότι θα είναι η χώρα, αλλά και η ίδια σε πέντε χρόνια.
Foreign Policy: Πως βλέπετε την κατάσταση τώρα, που ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε την απομάκρυνση όλων των στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, μέχρι τις 31 Αυγούστου;
Shukria Barakzai: Η απόφαση αυτή ενδυνάμωσε σε τεράστιο βαθμό τα δίκτυα τρομοκρατών. Πιστεύουν και νιώθουν ότι νίκησαν τις ΗΠΑ. Πρόκειται για ένα μεγάλο λάθος στρατηγικής. Μετά από 20 χρόνια χωρίς ένα σαφές αποτέλεσμα, νίπτουν τας χείρας τους, γυρνάνε από την άλλη και κατεβάζουν το κεφάλι. Δεν λένε τίποτα για το Αφγανιστάν -ούτε σε συνεντεύξεις τύπου- μιλάνε για πιο «χαρούμενα πράγματα». Είναι εξαιρετικά απογοητευτικό. Πραγματικά ήλπιζα ότι οι πρόεδροι Μπους, Ομπάμα -ακόμα και ο Τραμπ- ενδιαφέρονταν να κερδίσουν τους κατοίκους στο Αφγανιστάν, να φέρουν τη δημοκρατία, να χτίσουν το έθνος και το κράτος, να υποστηρίξουν τους Αφγανούς, να νικήσουν τους Ταλιμπάν, να διώξουν όλα τα ξένα τρομοκρατικά δίκτυα στη χώρα, να υποστηρίξουν τα δικαιώματα των γυναικών, να σταθούν δίπλα στον λαό του Αφγανιστάν. Μου φαίνεται πως αυτές οι μέρες είναι πίσω μας και τώρα, πρέπει να σταθούμε μόνοι μας. Αλλά είναι δύσκολο να πιστέψουμε πως η ίδια εμπειρία με την αποχώρηση των Σοβιετικών [ένας εμφύλιος πόλεμος με την τότε κυριαρχία των Ταλιμπάν] δεν θα συμβεί ξανά.
Foreign Policy: Πιστεύετε πως πλησιάζει εμφύλιος πόλεμος;
Shukria Barakzai: Δεν πρόκειται πια για εμφύλιο πόλεμο, γιατί η αφγανική κυβέρνηση και οι δυνάμεις ασφαλείας δεν αντιμετωπίζουν τους Ταλιμπάν στη χώρα. Παλεύουν ενάντια σε στρατιωτικούς από το Πακιστάν, Τσέχους, το Ισλαμικό κίνημα του Ουζμπεκιστάν, τη Lashkar–e–Taiba, την Αλ Κάιντα, το Ισλαμικό Κράτος. Η ονομασία Ταλιμπάν είναι ένας όρος που περιλαμβάνει όλα τα άλλα διεθνή δίκτυα τρομοκρατίας.
Οι ΗΠΑ έχουν δώσει πολύ χώρο στους Ταλιμπάν, όπως και διεθνή αναγνώριση και αίγλη. Πιστεύω ότι δεν θα έπρεπε να έχουν υπογράψει τη Συμφωνία της Ντόχα [υπεγράφη από τον Πρόεδρο Τραμπ που έκανε συμφωνία με τους Ταλιμπάν τον Φεβρουάριο του 2020], συμφωνία που πρακτικά επέβαλε την επιστροφή των Ταλιμπάν σε θέση εξουσίας στον λαό του Αφγανιστάν.
Δε ξέρω πως θα δικαιολογήσουν στον αμερικανικό λαό το τι κατάφεραν αυτά τα 20 χρόνια στο Αφγανιστάν. Έχω σε μεγάλη εκτίμηση τη σπουδαία δουλειά που έκαναν οι άνθρωποι: οι άντρες και οι γυναίκες. Υπηρέτησαν το Αφγανιστάν είτε φορούσαν στολή, είτε όχι. Τους εκτιμώ και είμαι ευγνώμων για την ανθρωπιστική τους βοήθεια και την υποστήριξη. Αλλά, όταν μιλάμε για την πολιτική διάσταση, θέλουν απλά να κλείσουν αυτό το κεφάλαιο μετά από 20 χρόνια, τρισεκατομμύρια δολάρια, χιλιάδες ζωές και να διατηρήσουν το γόητρό τους παγκοσμίως. Δεν νομίζω πως κανένας θα μπορούσε να τους αντιληφθεί ως αξιόπιστους εταίρους. Αν επιστρέψουν, θα είναι δύσκολο να τους εμπιστευθούν οι Αφγανοί.
Foreign Policy: Πως θα συμπεριληφθούν οι Ταλιμπάν στη μελλοντική κυβέρνηση της χώρας; Στρατιωτικά ή πολιτικά;
Shukria Barakzai: Για να γίνει πολιτικά, θα πρέπει να δεχτούν το σύνταγμα. Τότε η εγκυρότητά τους θα προέλθει από την ψήφο του αφγανικού λαού. Αν έρθουν στην εξουσία με στρατιωτικά μέσα, οι Ταλιμπάν θα επιβάλουν και πάλι έναν Ισλαμικού τύπου τρόπο διακυβέρνησης, κάτι που κάνουν ήδη σε ορισμένες περιοχές στη χώρα.
Μια πολιτική επάνοδος θα ήταν καλοδεχούμενη, σίγουρα, από τον λαό, γιατί θα ήταν ειρηνική. Το σύστημα που έχουμε τώρα θα έβαζε τους περιορισμούς του. Το σύνταγμα δεν ήταν ένα δώρο από τον Δυτικό κόσμο για εμάς. Αγωνίστηκα για αυτό. Ταξίδεψα για σχεδόν επτά μήνες από χωριό σε χωριό, με στόχο της αύξηση της ευαισθητοποίησης για το τι είναι το σύνταγμα και για να πάρω ιδέες. Το να έχουν οι άντρες και οι γυναίκες ίσα δικαιώματα δεν ήρθε χωρίς κόστος. Η ελευθερία της έκφρασης, οι εκλογές, ο διαμοιρασμός της εξουσίας στην κυβερνητική δομή, το να βάζεις συγκρατημένα αξίες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα πλάι σε βασικές ισλαμικές αρχές. Όλα αυτά δεν ήταν απλό να γίνουν, αλλά φτιάξαμε ένα σύνταγμα. Αν οι Ταλιμπάν έρθουν ως πολιτική παράταξη, θα πρέπει να ακολουθήσουν αυτούς τους κανόνες και το σύνταγμα θα επιτρέψει στον λαό του Αφγανιστάν να αποφασίσουν ποιον θέλουν για πρόεδρο, πρωθυπουργούς και το τι νόμους επιθυμούν.
Δυστυχώς φαίνεται πως τώρα νικούν και παίρνουν την εξουσία μέσω στρατιωτικής παρέμβασης, κάτι που σημαίνει την επιστροφή μιας σκοτεινής εποχής στο Αφγανιστάν. Αυτό θα ήταν καταστροφικό.
Foreign Policy: Τι θα σήμαινε αυτό, ειδικότερα για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν;
Shukria Barakzai: Θα ήταν μια μεγάλη απώλεια. Θα σήμαινε ότι ξεκινάμε πάλι από το μηδέν για να καταφέρουμε πάλι ότι κάναμε τα τελευταία 20 χρόνια. Αλλά φυσικά, οι Ταλιμπάν δεν θα μας επιτρέψουν να ζήσουμε. Είμαστε ήδη στις λίστες τους με ανθρώπους που θα δολοφονήσουν, μαζί με δημοσιογράφους και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Ακόμα και κυβερνητικούς υπαλλήλους. Δεν πρόκειται για τις δικές μας ζωές, Πρόκειται για το μέλλον της χώρας.
Foreign Policy: Μπορείτε να πάτε πέντε χρόνια μπροστά και να δείτε πως θα είναι το Αφγανιστάν;
Shukria Barakzai: Ακόμα έχω θετικές σκέψεις, γιατί αν χάσω τις ελπίδες μου μπορεί να μην έχω δυνάμεις να παλέψω για την ειρήνη, την ευημερία, την ισότητα, την ίδια τη χώρα μου. Δεν θέλω να χάσω τις ελπίδες μου. Αλλά υπάρχουν δύο πιθανότητες: Θα δούμε το Αφγανιστάν ως μια περιθωριοποιημένη χώρα, όπως περίπου και η Συρία ή θα είμαστε πάλι όπως πέντε χρόνια πριν.
Δεν λέω ότι το 2016 ήταν καλή εποχή, αλλά ήταν πολύ καλύτερα από τώρα. Ο λαός είχε εμπιστοσύνη ότι είχε παγκόσμιους συμμάχους. Οι Αφγανοί μπορούσαν να ταξιδέψουν με αξιοπρέπεια. Υπήρχαν ελεύθερα μέσα ενημέρωσης. Τα κορίτσια μπορούσαν να πάνε σχολείο. Οι γυναίκες μπορούσαν να ονειρευτούν ότι θα γινόντουσαν πολιτικοί. Ο λαός του Αφγανιστάν πίστευε στους πολιτικούς ηγέτες, τους χρειαζόταν και αυτοί ήταν υπεύθυνοι και υπόλογοι στον λαό, γιατί η ψήφος τους είχε σημασία.
Foreign Policy: Που θα είστε εσείς σε πέντε χρόνια;
Shukria Barakzai: Αν είμαι ζωντανή και στην ίδια θέση; Είμαι αγωνίστρια. Πάλεψα την εποχή των Ταλιμπάν. Διηύθυνα κρυφά σχολεία όταν αυτοί έλεγχαν πάνω από το 95% της χώρας. Με έδειραν στον δρόμο. Δεν σταμάτησα. Επιβίωσα. Είμαι ζωντανή. Θα συνεχίσω τη δουλειά μου. Δεν το επέλεξα αυτό. Πιστεύω στους ανθρώπους, την ισότητα, στις γυναίκες, στη χώρα μου. Αγαπώ τον λαό μου. Αυτά μου δίνουν πολύ δύναμη και θετική ενέργεια. Όσο σκοτεινός και να είναι ο ουρανός, κοιτάω πάντα προς το ξημέρωμα· θα έρθει η ανατολή του ήλιου.
