Οι μεταλλάξεις της COVID-19 και ο κίνδυνος της ανισότητας των εμβολίων
Κάθε αγώνας ενάντια σε μια πανδημία είναι μια κούρσα ενάντια στο χρόνο. Η ανθρώπινη νοημοσύνη, η επιστημονική τεχνογνωσία, και η τεχνολογία προσπαθούν να ξεπεράσουν την ικανότητα του μικροβίου για ταχεία αλλαγή. Το ανθρώπινο είδος παράγει μια νέα γενιά κατά μέσο όρο περίπου κάθε 20 έως 30 χρόνια˙ τα μικρόβια παράγουν μια νέα γενιά σε λεπτά έως ώρες. Κάθε ένας από αυτούς τους κύκλους αναπαραγωγής δίνει στον ιό την ευκαιρία να μεταλλαχθεί. Πολλές από αυτές τις αναπόφευκτες μεταλλάξεις θα είναι ασήμαντες ή ακόμη και επιζήμιες για την επιβίωση του μικροβίου, αλλά μερικές θα κάνουν το μικρόβιο καλύτερα προσαρμοσμένο στις πιέσεις του περιβάλλοντός του -και πιο επικίνδυνο για τον άνθρωπο.
Καθώς η πανδημία της [ασθένειας] COVID-19 μπαίνει στο δεύτερο έτος της, έχουν εντοπιστεί ανησυχητικές παραλλαγές στην Βραζιλία, τη Νότια Αφρική, και το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν θα είναι οι τελευταίες. Οι επιστήμονες φοβούνται ότι μερικά από αυτά τα νέα στελέχη μπορεί να είναι ανθεκτικά στα πρόσφατα παραγόμενα εμβόλια COVID-19. Ως αποτέλεσμα, η ανάπτυξη νέων παραλλαγών κορωνοϊού απειλεί να επεκτείνει την πανδημία, ακόμη και καθώς η διάθεση των εμβολίων έχει υποσχεθεί να την τερματίσει.
Αυτή η πίεση καθιστά την πρόσβαση στο εμβόλιο πιο σημαντική, όχι λιγότερο. Νέες μεταλλάξεις μπορούν να αναπτυχθούν όταν ο ιός μπορεί να εξαπλωθεί μέσω μη προστατευμένων πληθυσμών. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί η ανάπτυξη επικίνδυνων παραλλαγών είναι να προστατευθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι από μολύνσεις. Το τρέχον παγκόσμιο καθεστώς εμβολίων COVID-19, ωστόσο, δεν είναι κατάλληλο για τον σκοπό αυτό. Εκατομμύρια άνθρωποι σε χώρες με υψηλό εισόδημα μπορεί να έχουν ήδη λάβει εμβόλια, αλλά πολλές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος δεν έχουν ακόμη εμβολιάσει ούτε μια δόση.
Αυτή η ανισότητα δεν είναι απλώς άδικη αλλά κι επικίνδυνη. Ο εθνικισμός των εμβολίων -η κατανοητή επιθυμία να προστρέχει κανείς πρώτα στους πολίτες του πριν ανησυχήσει για τους άλλους- δεν θα σώσει τις πλούσιες χώρες εάν οι νέες παραλλαγές της νόσου παρατείνουν τον πόνο και την αναστάτωση αλλού. Η συλλογική δράση για την ανοσοποίηση του κόσμου από την COVID-19 μπορεί να ακούγεται ιδεαλιστική, αλλά είναι πρακτική ανάγκη.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ
Για πολλούς μήνες, οι επιστήμονες υπέθεταν ότι το μικρόβιο της COVID-19 ήταν σχετικά σταθερό. Οι μεταλλάξεις του φαίνονταν αρκετά ασήμαντες ώστε ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο να μπορεί να εξαλείψει την ασθένεια μια για πάντα. Όμως, η εμφάνιση των πρώτων ανησυχητικών παραλλαγών τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2020 ανάγκασε την επιστημονική κοινότητα να αναγνωρίσει, με τον δέοντα βαθμό ταπεινότητας, ότι ο τερματισμός της πανδημίας δεν θα είναι τόσο απλός.
Παραλλαγές ασθενειών όπως της COVID-19 προσφέρουν πολλούς λόγους ανησυχίας. Μια παραλλαγή μπορεί να μεταδοθεί ευκολότερα από άτομο σε άτομο. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρότερη ασθένεια και μεγαλύτερη θνησιμότητα και, ως εκ τούτου, να οδηγήσει σε μεγαλύτερη επιβάρυνση για ήδη πιεσμένα νοσοκομεία και εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης. Και το πιο ανησυχητικό, η ανοσία που αποκτήθηκε μέσω εμβολιασμού ή από προηγούμενη έκθεση στην COVID-19 μπορεί να μην εμποδίσει μια νέα μετάλλαξη της νόσου από το να προκαλέσει μόλυνση.
Το κύμα στις Ηνωμένες Πολιτείες της παραλλαγής της COVID-19 που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνει ότι ο ιός προσαρμόζεται με τρόπους που τον καθιστούν πιο μεταδοτικό και προκαλεί σοβαρότερη ασθένεια. Εφόσον ο ιός μπορεί να συνεχίσει να εξαπλώνεται οπουδήποτε στον κόσμο, κανείς δεν είναι ασφαλής από μεταλλάξεις που έχουν την δυνατότητα να καταστήσουν τα τρέχοντα εμβόλια και τις θεραπευτικές αγωγές λιγότερο αποτελεσματικά ή ακόμη και αναποτελεσματικά. Δύο άλλες παραλλαγές -μια που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική και μια στην Βραζιλία- δεν εξαπλώνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε όλο τον κόσμο τόσο ανησυχητικά επί του παρόντος, αλλά φαίνεται ότι μπορούν να αποφύγουν την ανοσολογική προστασία που παρέχουν τα τρέχοντα εμβόλια ή η τυχόν πρόσφατη φυσική μόλυνση. Αυτές οι επικίνδυνες μεταλλάξεις θα μπορούσαν να παρατείνουν την πανδημία, επεκτείνοντας όλο τον συνακόλουθο πόνο, νοσηλεία, θάνατο, και οικονομική αναστάτωση του προηγούμενου έτους.
Η εμφάνιση ενοχλητικών παραλλαγών της COVID-19 καθίσταται πιο πιθανή όσο τεράστιες περιοχές του κόσμου εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε εμβόλια. Τον Φεβρουάριο, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, António Guterres, ανακοίνωσε ότι δέκα χώρες είχαν χορηγήσει το 75% της παγκόσμιας διαθέσιμης προσφοράς εμβολίων COVID-19. Εκείνη την εποχή, περισσότερες από 130 χώρες, που φιλοξενούν 2,5 δισεκατομμύρια άτομα, δεν είχαν ακόμη λάβει ούτε μια δόση οποιουδήποτε εμβολίου, καθιστώντας τις ευάλωτες σε νέες παραλλαγές. Οι χώρες με υψηλό εισόδημα θα μπορούσαν να πλησιάσουν την ασυλία της αγέλης -το σημείο στο οποίο αρκετά άτομα σε έναν δεδομένο πληθυσμό είναι ανοσοποιημένα ώστε κάθε μολυσματικό κρούσμα να μεταδίδεται σε λιγότερα από ένα άλλο άτομο, έτσι ώστε ο ιός να μην μπορεί να εξαπλωθεί εύκολα- μέσω εμβολιασμού τους επόμενους μήνες. Αλλά θα εξακολουθούν να κινδυνεύουν από παραλλαγές που εξελίσσονται σε μη εμβολιασμένες ή ανεπαρκώς εμβολιασμένες χώρες οι οποίες στην συνέχεια περνούν πέρα από τα διεθνή σύνορα.
Τέτοιες μεταλλάξεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν μείζονα απειλή για την υγεία για όλες τις χώρες και να διαταράξουν την διασυνδεδεμένη παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού, καταστρέφοντας την βιομηχανία και την γεωργία σε περιοχές που εξακολουθούν να πλήττονται από τον ιό. Οι χώρες θα μπορούσαν και πάλι να κλείσουν τα σύνορα και να αποτρέψουν τα ταξίδια. Μια μελέτη του Ιανουαρίου που δημοσιεύθηκε από το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο ισχυρίστηκε ότι η άνιση πρόσβαση στα εμβόλια θα μπορούσε να κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία έως και 9,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, με περίπου το ήμισυ του συνόλου να χάνεται σε πλούσιες χώρες. Η συνεχιζόμενη πανδημία θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει καταστροφή [2] σε ήδη ευάλωτες και ασταθείς κυβερνήσεις, οδηγώντας σε μεγαλύτερη γεωπολιτική αστάθεια.
ΚΗΡΥΣΣΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΗΝ COVID-19
Για να σταματήσει η επιδημία από το να σέρνεται για άλλα δύο έως τρία χρόνια θα χρειαστεί μια παγκόσμια απάντηση που θα ενισχύσει ριζικά την παραγωγή και την διανομή εμβολίων. Ένα στοιχείο μιας τέτοιας απόκρισης είναι το πρόγραμμα COVID-19 Vaccine Global Access, γνωστό ως COVAX, μια πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την παροχή εμβολίων σε 92 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων πολλών στην Αφρική. Ο αρχικός στόχος της πρωτοβουλίας ήταν να καλύψει μόλις το 20% των στοχευμένων πληθυσμών της, και οι αξιωματούχοι φοβούνταν ότι θα ήταν δύσκολη η επίτευξη ακόμη και αυτού του ορίου. Τον Φεβρουάριο, η Γκάνα έγινε το πρώτο έθνος που έλαβε προμήθεια COVAX, αλλά περιελάμβανε αρκετές δόσεις για τον εμβολιασμό μόνο του 1% του πληθυσμού της [που αποτελείται] από 31 εκατομμύρια ανθρώπους. Η εκτεταμένη ανοσοποίηση στην Αφρική παραμένει μια μακρινή προοπτική˙ η Αφρικανική Ένωση ελπίζει να εμβολιαστεί το 60% των 1,3 δισεκατομμυρίων ατόμων της ηπείρου εντός τριών ετών.
Η COVAX ξεκίνησε ως μια ανθρωπιστική πρωτοβουλία, αλλά μετατράπηκε γρήγορα σε ένα ζωτικό μέσο φωτισμένου ιδιοτελούς συμφέροντος. Τον Φεβρουάριο, τα έθνη G-7 υποσχέθηκαν να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους για την COVAX σε 7,5 δισεκατομμύρια δολάρια, με τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια να προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, ο Tedros Adhanom Ghebreyesus, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, επέμεινε ότι το ποσό είναι πολύ μικρότερο από αυτό που απαιτείται. Οι πλούσιες χώρες πρέπει να προσφέρουν μεγαλύτερη χρηματοδότηση στην COVAX, γνωρίζοντας ότι οι δωρεές τους αντιπροσωπεύουν ένα σχετικά μικρό ασφάλιστρο έναντι των συνεπειών της αδράνειας.
Πέρα από την προμήθεια κεφαλαίων, οι κυβερνήσεις και τα διεθνή ιδρύματα βοήθειας πρέπει να βρουν το πώς να ενισχύσουν την προσφορά εμβολίων. Χώρες στην Αφρική, την Κεντρική και τη Νότια Αμερική και μεγάλο μέρος της Ασίας έχουν περιορισμένη ικανότητα παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων. Για να αντισταθμιστεί αυτό το έλλειμμα, οι χώρες και οι εταιρείες που φτιάχνουν ήδη εμβόλια πρέπει να συντονιστούν βοηθώντας στην επιτάχυνση της παραγωγής και της διανομής των εμβολίων. Αυτή η προσπάθεια πρέπει να περιλαμβάνει την Κίνα, την Ινδία και την Ρωσία, καθώς και άλλες Δυτικές χώρες, οι οποίες όλες πρέπει να εργαστούν για την ανάπτυξη ικανοτήτων σε συμμαχικές χώρες ή χώρες-πελάτες. Τα κράτη μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου θα πρέπει να μελετήσουν τους κανόνες του σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία για να δουν εάν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ειδικές προσαρμογές ή παραιτήσεις [από τα δικαιώματα] ώστε να αυξηθεί η προσφορά. Οι ιδιωτικές φαρμακευτικές εταιρείες πρέπει να είναι πρόθυμες να μοιραστούν γνώσεις και τεχνολογία που σε κανονικές συνθήκες ενδέχεται να είχαν κρατήσει για τον εαυτό τους. Σε μια ενθαρρυντική αρχή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ανακοίνωσε τον Μάρτιο ότι ο φαρμακευτικός γίγαντας Merck συμφώνησε να συνεργαστεί με τον παραδοσιακό του αντίπαλο, την Johnson & Johnson, για να ενισχύσει την προμήθεια του πρόσφατα εγκεκριμένου εμβολίου μιας δόσης της τελευταίας.
Στην συνέχεια, ο ΠΟΥ, οι κυβερνήσεις, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει να ψάξουν σε ολόκληρο τον κόσμο για πρόσθετη ικανότητα παραγωγής ώστε να αυξήσουν την παραγωγή εμβολίων COVID-19 και τις απαραίτητες προμήθειες για την χορήγησή τους, συμπεριλαμβανομένων φιαλιδίων, συρίγγων και ψυκτικών μονάδων αποθήκευσης. Εργοστάσια που παράγουν κτηνιατρικά εμβόλια, για παράδειγμα, ενδέχεται να συμπεριληφθούν σε αυτήν την προσπάθεια, και στην συνέχεια πλούσιες χώρες, ο ΠΟΥ, και μεγάλα ιδρύματα θα πρέπει να τα στηρίξουν με την σωστή οικονομική και τεχνολογική υποστήριξη για να ξεκινήσουν και να λειτουργήσουν. Αυτές οι νέες εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να διαδραματίσουν διαρκή ρόλο πέρα από την συγκεκριμένη κρίση αυτής της πανδημίας, αντιμετωπίζοντας τις υπάρχουσες αδυναμίες και τα κενά στην διεθνή αλυσίδα εφοδιασμού για γενόσημα φάρμακα (επί του παρόντος τα περισσότερα παρασκευάζονται είτε στην Κίνα είτε στην Ινδία). Και αυτές οι εγκαταστάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην πιθανή περίπτωση μιας άλλης πανδημίας, καθώς οι κυβερνήσεις μπορούν να τις επαναχρησιμοποιήσουν για να παράγουν νέα εμβόλια για την καταπολέμηση μιας νέας επιδημίας.
Η γρήγορη παροχή τεράστιων ποσοτήτων εμβολίων σε χώρες με χαμηλό εισόδημα θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, και ακόμη και τότε, η εξασφάλιση της χρήσης τους θα αποτελέσει ένα άλλο εμπόδιο. Οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί πρέπει να σχεδιάσουν εκστρατείες προσέγγισης και ενημέρωσης για να ξεπεράσουν την αντίσταση στον εμβολιασμό. Αυτές οι εκστρατείες πρέπει να στρατολογήσουν τοπικούς πολιτικούς ηγέτες, διασημότητες και άλλους γνωστούς influencers (στμ: ανθρώπους με επιρροή]. Σε περιοχές της Αφρικής και της Ασίας, κοινότητες έχουν δει τα προγράμματα εμβολιασμού ως ύποπτα ή άνομα ξενόφερτα σχήματα, κάτι που χρονολογείται τουλάχιστον από το παγκόσμιο πρόγραμμα εξάλειψης της ευλογιάς των δεκαετιών του 1960 και του 1970. Εργαζόμενοι κατά της πολιομυελίτιδας δολοφονήθηκαν στο Πακιστάν μόλις τον Φεβρουάριο με την εσφαλμένη πεποίθηση ότι σκόπευαν να ελέγξουν τους τοπικούς πληθυσμούς μέσω στείρωσης. Παρόμοιες φήμες, που δημοσιεύθηκαν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουν περάσει στην υποσαχάρια και την Δυτική Αφρική σχετικά με τα εμβόλια COVID-19. Η Μαδαγασκάρη προωθεί ένα φυτικό φάρμακο για την ασθένεια, το οποίο εγκρίθηκε από τον πρόεδρο Andry Rajoelina και τον πρόεδρο της Τανζανίας John Magufuli, μέχρι που πέρυσι ο πρόεδρος της Κοινότητας Ανάπτυξης της Νότιας Αφρικής (Southern African Development Community), κήρυξε περατωθείσα την πανδημία στην χώρα του, ισχυρισμός που πολλοί ειδικοί της δημόσιας υγείας αρνήθηκαν. Πρόσφατα αντέστρεψε την στάση του και ζήτησε από τους πολίτες να φορούν μάσκες.
ΚΑΜΙΑ ΧΩΡΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΜΕΝΗ
Τα εμβόλια και η εκπαίδευση για τα εμβόλια θα είναι τελικά ο καλύτερος τρόπος για να αποτραπεί η εμφάνιση νέων θανατηφόρων παραλλαγών της COVID-19. Ωστόσο, έως ότου τεθούν σε εφαρμογή τέτοια προγράμματα, οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί υγείας πρέπει να δημιουργήσουν ένα εκτεταμένο σύστημα επιτήρησης και αναφοράς για να παρακολουθούν τις αλλαγές στον ιό, όπως έχει κάνει αποτελεσματικά το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ερευνητές προσπαθούν ήδη να επεκτείνουν την προστασία που προσφέρουν τα τρέχοντα εμβόλια. Αλλά πρέπει επίσης να προσπαθήσουν να αναπτύξουν εμβόλια δεύτερης και τρίτης γενιάς για να αντιμετωπίσουν παραλλαγές κατά την εμφάνισή τους. Αυτός ο κορωνοϊός μπορεί να γίνει ενδημικός -όπως η γρίπη, η οποία εξαπλώνεται κάθε χειμώνα, μερικές φορές με μια νέα παραλλαγή που φτάνει σε επιδημίες ή πανδημικές αναλογίες προτού τελικά εξασθενήσει σε ένα λιγότερο τρομακτικό εποχιακό στέλεχος. Η επόμενη γενιά εμβολίων COVID-19 μπορεί επομένως να είναι πολυδύναμη, δηλαδή να μπορεί να καταπολεμήσει περισσότερες από μια παραλλαγές. Τελικά, οι ερευνητές πρέπει να σκοπεύουν στην ανάπτυξη ενός καθολικού εμβολίου κορωνοϊού που θα στοχεύει τα τμήματα του σωματιδίου του ιού που μοιράζονται όλες οι παραλλαγές. Για να φτάσουν εκεί μπορεί να χρειαστούν μια προσπάθεια στο επίπεδο του Manhattan Project -αλλά αυτή η δουλειά θα είναι σωστά δικαιολογημένη εάν μπορέσει να εξουδετερώσει το καταστροφικό δυναμικό των μεταλλάξεων του ιού.
Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε οποιαδήποτε άλλη παγκόσμια δύναμη μπορούν να νικήσουν μια πανδημία, σκεπτόμενες σε εθνικό επίπεδο. Τα εμβόλια [κατά της] COVID-19 αποτελούν πλέον κεντρικό συστατικό στοιχείο της εθνικής ασφάλειας και της άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά σε αντίθεση με άλλες σφαίρες άμυνας, αυτή περιλαμβάνει την προστασία -όχι την καταπολέμηση- αλλοδαπών. Όπως σημείωσε ο ποιητής John Donne πριν από αιώνες, «Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί, ολόκληρο από μόνο του˙ κάθε άνθρωπος είναι ένα κομμάτι της ηπείρου, ένα κομμάτι του όλου». Ποτέ αυτό δεν ήταν πιο αληθινό από όσο κατά τον τρέχοντα παγκόσμιο λοιμό. Εάν η καμπάνα συνεχίσει να χτυπά, θα χτυπά για όλους μας.
Πηγή: https://www.foreignaffairs.com/articles/world/2021-03-08/pandemic-wont-end
