Όταν ο ηγέτης της Κίνας Σι Τζινπίνγκ εκφώνησε μια «σημαντική ομιλία» στον ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2021, φάνηκε να μην είναι κάτι περισσότερο από έναν κατάλογο με ευχάριστα κλισέ. Είπε πως ο κόσμος χρειάζεται «αρμονία μεταξύ ανθρώπου και φύσης» και πρόσθεσε πως η οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει να φέρει «οφέλη για όλους».
Υπήρχε τέτοια έλλειψη λεπτομερειών στην ομιλία του που τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ως επί το πλείστον την αγνόησαν. Μέσω μεταγενέστερων διεργασιών, ωστόσο, εκείνη η ομιλία έχει αποκτήσει κρίσιμη σημασία. Αυτό διότι ο Σι τη χρησιμοποίησε για να προτείνει ένα νέο σχέδιο που ονομάζεται Παγκόσμια Αναπτυξιακή Πρωτοβουλία, που τώρα αποκτά αναγνώριση ως θεμέλιος λίθος στο σχέδιο της Κίνας για μια εναλλακτική παγκόσμια τάξη που θα αμφισβητήσει την παγκόσμια τάξη της ηγούμενης από τις ΗΠΑ Δύση.
Φαινομενικά, η Παγκόσμια Αναπτυξιακή Πρωτοβουλία είναι ένα πολυμερές πρόγραμμα για την προώθηση της ανάπτυξης, την άμβλυνση της φτώχειας και τη βελτίωση της υγείας στον αναπτυσσόμενο κόσμο, το οποίο καθοδηγείται από την Κίνα. Αλλά μαζί με δυο συμπληρωματικές πρωτοβουλίες που επίσης ανακοίνωσε ο Σι –την Πρωτοβουλία για την Παγκόσμια Ασφάλεια και την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τον Πολιτισμό- αντιπροσωπεύει την πιο θαρραλέα μέχρι στιγμής κίνηση της Κίνας να επιστρατεύσει την υποστήριξη του «παγκόσμιου νότου» για να ενισχύσει τη φωνή του Πεκίνου στην παγκόσμια σκηνή και να ενισχύσει το προφίλ της Κίνας στον ΟΗΕ, όπως λένε Κινέζοι αξιωματούχοι και σχολιαστές.
«(Οι πρωτοβουλίες του Σι) δείχνουν την πιο ξεκάθαρη μέχρι τώρα πρόθεση της Κίνας να επικαιροποιήσει τους κανόνες της παγκόσμιας διακυβέρνησης που γράφτηκαν από τη «συλλογική Δύση» στον απόηχο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου», λέει η Yu Jie, senior research fellow στο λονδρέζικο think tank Chatham House.
«Οι πρωτοβουλίες ρίχνουν φως στις κινήσεις του Πεκίνου να διαμορφώσει τον δικό του χώρο στις διεθνείς υποθέσεις επειδή είναι σίγουρο πως οι σχέσεις της Κίνας με τη συλλογική δύση θα παραμείνουν ταραγμένες για την επόμενη δεκαετία», προσθέτει.
Το «κλειδί» του σχεδίου της Κίνας είναι να καθιερώσει σταθερά την ηγεσία της στον αναπτυσσόμενο κόσμο, δημιουργώντας, επεκτείνοντας και χρηματοδοτώντας μια σειρά από ομαδοποιημένες χώρες, των οποίων ηγείται η Κίνα, σύμφωνα με Κινέζους αξιωματούχους και σχολιαστές. Προσθέτουν πως οι στόχοι αυτής της στρατηγικής είναι εν πολλοίς διττοί: να διασφαλιστεί πως ένα μεγάλο μέρος του κόσμου παραμένει ανοικτό στο κινεζικό εμπόριο και τις επενδύσεις, και να χρησιμοποιήσει την δύναμη της ψήφου των αναπτυσσόμενων χωρών στον ΟΗΕ και σε άλλα φόρουμ για να προβάλλει την κινεζική δύναμη και τις αξίες.
Το κρίσιμο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής είναι πως με το να επιδιώκει αυξημένη ηγεσία στον παγκόσμιο νότο, η Κίνα συμμαχεί με το μεγαλύτερο και ταχύτερα αναπτυσσόμενο κομμάτι του κόσμου. Οι 152 χώρες που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως αναπτυσσόμενες στον ΟΗΕ ξεπερνούν κατά πολύ τους αναπτυγμένους εταίρους τους σε κριτήρια όπως το μέγεθος του πληθυσμού και η ανάπτυξη του πληθυσμού, ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ τις τελευταίες δυο δεκαετίες και η συνολική συμβολή στην ανάπτυξη του παγκόσμιου ΑΕΠ όπως μετράται με την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης.
Για πρώτη φορά, η Κίνα εξήγαγε περισσότερο στους πρώτους μήνες αυτού του χρόνου στον αναπτυσσόμενο κόσμο –όπως εκπροσωπείται από τις χώρες που απαρτίζουν την Πρωτοβουλία “Ζώνη και Δρόμος”- απ’ ότι εξήγαγε στις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Ιαπωνία συνδυαστικά (βλ. διάγραμμα), σύμφωνα με δεδομένα που συγκεντρώνει η κινεζική χρηματιστηριακή Dongwu Securities.
«Η Κίνα πάντα θα είναι μέλος της οικογένειας των αναπτυσσόμενων χωρών» είπε ο Σι σε φόρουμ το 2021. «Θα συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να αυξήσουμε την εκπροσώπηση και τη φωνή των αναπτυσσόμενων κρατών στο σύστημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης».
Ο κατάλογος των διεθνών θεσμών στους οποίους το Πεκίνο ελπίζει να μεγεθύνει την επιρροή του και, κατ’ επέκταση, αυτή του αναπτυσσόμενου κόσμου, γίνεται όλο και μακρύτερος. Περιλαμβάνει τον ΟΗΕ, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, τους G20 και άλλους, όπως αναφέρουν Κινέζοι αξιωματούχοι. Επιπλέον, το Πεκίνο σκοπεύει να επεκτείνει τη συμμετοχή και να αναβαθμίσει το προφίλ αρκετών ομαδοποιημένων χωρών, στις οποίες ήδη παίζει ηγετικό ρόλο, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, της ομάδας των BRICS και άλλων.
«Δεν θα πρέπει να πάρουμε ελαφρά τη καρδία τις προσπάθειες του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος να εδραιώσει μια νέα παγκόσμια τάξη» αναφέρει ο Xu Chenggang, ακαδημαϊκός του Κέντρου για την Οικονομία και τους Θεσμούς της Κίνας στο πανεπιστήμιο Stanford.
«Οι αναπτυσσόμενες χώρες με αυταρχικά καθεστώτα, ιδιαιτέρως αυτά που βρίσκονται σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ και άλλες δημοκρατίες, βρίσκουν πως η νέα τάξη της Κίνας είναι επωφελής για την δική τους εγχώρια αυταρχική διακυβέρνηση και την εξωτερική τους πολιτική», προσθέτει.
Πολυμέρεια με κινεζικά χαρακτηριστικά
Ο ΟΗΕ – με τις 15 εξειδικευμένες υπηρεσίες του που ασκούν παγκόσμια διακυβέρνηση σε διάφορους τομείς, όπως τα χρηματοοικονομικά, οι τηλεπικοινωνίες, η υγεία και η ανακούφιση της πείνας- βρίσκεται στην «καρδιά» της κοσμοθεωρίας της Κίνας και των σχεδίων της να ενισχύσει την επιρροή της, λέει ένας ανώτατος Κινέζος αξιωματούχος που αρνήθηκε να κατονομαστεί.
Αποτελεί επίσης επίκεντρο της προσπάθειας του Πεκίνου να αποκτήσει επιρροή μέσω των τριών πρωτοβουλιών του Σι. Η πιο σημαντική κίνηση μέχρι στιγμής έχει έρθει με τη μορφή ενός νέου φόρουμ του ΟΗΕ που ίδρυσε η Κίνα το 2020. Ονομάζεται «Ομάδα Φίλων της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για την Ανάπτυξη», έχει περίπου 70 χώρες μέλη, έχει πραγματοποιήσει την πρώτη υπουργική της συνάντηση και έχει κερδίσει την έγκριση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, σύμφωνα με επίσημα κινεζικά έγγραφα.
Ο πλήρης κατάλογος των χωρών μελών της ομάδας είναι εμπιστευτικός, λένε εκπρόσωπος του ΟΗΕ και Κινέζοι αξιωματούχοι. Ωστόσο, ένας κατάλογος που συνέταξαν οι Financial Times με 20 χώρες που πιστεύεται ότι είναι μέλη, δείχνει ότι η ομάδα περιλαμβάνει πολλούς από τους μεγαλύτερους οφειλέτες της Κίνας στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Ζώνη και Δρόμος. Μέσω της πρωτοβουλίας, τα κινεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν δανείσει σχεδόν 1 τρισ. δολάρια κυρίως για έργα υποδομής στον αναπτυσσόμενο κόσμο από το 2013.
Μελέτη της AidData, ενός ερευνητικού εργαστηρίου με έδρα τις ΗΠΑ, δείχνει ότι οι 20 χώρες του καταλόγου έχουν επιδείξει εντυπωσιακή αφοσίωση στην Κίνα με τη μορφή ψήφων στον ΟΗΕ. Μεταξύ 2013 και 2020, καθεμία από αυτές ψήφισε με την Κίνα σε τουλάχιστον 75% των περιπτώσεων στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το κύριο όργανο χάραξης πολιτικής που εκδίδει συστάσεις για παγκόσμιες κρίσεις, διαχειρίζεται τους εσωτερικούς διορισμούς του ΟΗΕ και επιβλέπει τον προϋπολογισμό του ΟΗΕ.
Στην περίπτωση της Καμπότζης, του Πακιστάν, του Τατζικιστάν, του Ουζμπεκιστάν και της Ζιμπάμπουε – οι οποίες έχουν μεγάλα χρέη στην Κίνα – η ευθυγράμμισή τους με το Πεκίνο στη Συνέλευση καταγράφηκε στο 80% και άνω, σύμφωνα με την έρευνα.
Η συσχέτιση μεταξύ αυξημένου δανεισμού και μεγαλύτερης πίστης στην ψήφο ήταν συνεπής σε όλο το δείγμα. «Όταν οι χώρες ψηφίζουν με την Κίνα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ανταμείβονται πλουσιοπάροχα», λέει ο Bradley Parks, εκτελεστικός διευθυντής της AidData. «Το Πεκίνο ξεσκονίζει ένα παλιό εγχειρίδιο και χρησιμοποιεί τη γενναιοδωρία του για να αγοράσει χάρες στην εξωτερική πολιτική.
Κατά μέσο όρο, μια αύξηση κατά 10% στην ευθυγράμμιση της ψήφου με την Κίνα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποδίδει μια αύξηση κατά 276% σε βοήθεια και πιστώσεις από το Πεκίνο», προσθέτει, παραθέτοντας έρευνα σχετικά με τα πρότυπα ψήφου από ένα νέο βιβλίο του Axel Dreher και των συνεργατών του με τίτλο «Banking on Beijing».
Οι συσχετισμοί αυτοί δεν αποδεικνύουν ότι οι χώρες ψηφίζουν με την Κίνα αποκλειστικά και μόνο λόγω των χρεών τους. Πολλοί άλλοι παράγοντες μπορεί επίσης να παίζουν ρόλο, όπως η πολιτική αφοσίωση, οι εμπορικοί και επενδυτικοί δεσμοί και οι κοινές ατζέντες των αναπτυσσόμενων χωρών.
Παρ’ όλα αυτά, η αφοσίωση αυτή αποτελεί έναν πόρο που η Κίνα μπορεί να αξιοποιήσει σε μελλοντικές ψηφοφορίες στον ΟΗΕ, λέει η Courtney Fung, εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ στο Ινστιτούτο Lowy, ένα think tank με έδρα την Αυστραλία.
«Η Κίνα μπορεί να αξιοποιήσει αυτές τις σχέσεις σε ψηφοφορίες ή συζητήσεις στον ΟΗΕ για να υποστηρίξει και να υπογραμμίσει πόσο καλά αποδεκτές είναι οι θέσεις της Κίνας στο σύστημα του ΟΗΕ», λέει η Fung.
Ένα από τα σημεία εστίασης της στρατηγικής της Κίνας στον ΟΗΕ είναι το λόμπινγκ. Εάν το Πεκίνο μπορέσει να εξασφαλίσει την υποταγή της πλειονότητας των 152 αναπτυσσόμενων χωρών – από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ – θα μπορέσει να επικρατήσει και να ενισχύσει αντίστοιχα τη φωνή του στις παγκόσμιες υποθέσεις, λένε Κινέζοι αξιωματούχοι.
Πρόσφατα ψηφίσματα της γενικής συνέλευσης κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης για την οικοδόμηση της ειρήνης, την πρόληψη της πανδημίας και μια «νέα εταιρική σχέση» για την ανάπτυξη της Αφρικής.
Αλλά, όπως δείχνει η πρόσφατη εμπειρία της Κίνας, δεν είναι μόνο στα ευρύτερα φόρουμ, όπως η γενική συνέλευση, όπου οι ψήφοι των αναπτυσσόμενων χωρών που είναι πιστές στην Κίνα έχουν αποδειχθεί κρίσιμες. Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ καταψήφισε μια πρόταση υπό δυτική ηγεσία για τη διεξαγωγή συζήτησης σχετικά με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Κίνα, αφού μια ομάδα αναπτυσσόμενων χωρών υποστήριξε το Πεκίνο. Το Συμβούλιο έχει 47 μέλη, εκ των οποίων 19 ψήφισαν κατά της πρότασης, 17 υπέρ και 11 απείχαν.
Ήταν μόλις η δεύτερη φορά στην 16χρονη ιστορία του Συμβουλίου που απορρίφθηκε μια πρόταση. Αλλά αυτό που έκανε την ήττα ακόμη πιο εξαιρετική ήταν ότι ήρθε μόλις λίγες εβδομάδες μετά τη διαπίστωση του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ότι το Πεκίνο είχε διαπράξει «σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» κατά των μουσουλμανικών μειονοτήτων στη Σιντζιάνγκ, μια περιοχή στη βορειοδυτική Κίνα.
Μετά από αυτή τη νίκη, η Κίνα στρατολόγησε 66 χώρες – οι περισσότερες από τις οποίες είναι αποδέκτες κινεζικών δανείων στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Ζώνη και Δρόμος – για να υποστηρίξουν μια δήλωση στον ΟΗΕ που επαινούσε το ιστορικό της στα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι υπογράφοντες της δήλωσης ήταν περισσότεροι από τις 50 κυρίως δυτικές χώρες που υποστήριξαν μια αντίπαλη δήλωση η οποία καταδίκαζε την Κίνα.
Πέρα από τέτοιες μεμονωμένες μάχες, η Κίνα αρχίζει να χρησιμοποιεί την «Ομάδα Φίλων της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για την Ανάπτυξη» για να προωθήσει τους δικούς της ορισμούς βασικών εννοιών σε μια προσπάθεια να υπονομεύσει εκείνους που χρησιμοποιεί η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Μία από αυτές είναι η «αληθινή πολυμέρεια», την οποία ορίζει ως ισότιμο καθεστώς για όλες τις χώρες.
Αυτό το όραμα διαφέρει από αυτό που η Κίνα θεωρεί ως καταχρήσεις της παγκόσμιας τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, τις οποίες χαρακτηρίζει ως «πολιτική μπλοκ υπό τον μανδύα της πολυμέρειας» ή ως προσπάθειες επιβολής των «κανόνων που φτιάχνονται από λίγες χώρες» υπό το πρόσχημα της πολυμέρειας, σύμφωνα με επίσημο κινεζικό έγγραφο.
«Η όλη ιδέα (του ορισμού της Κίνας για) την πολυμέρεια είναι να αντιταχθεί σε αυτό που το Πεκίνο θεωρεί ως αμερικανική ηγεμονία», λέει ο Collin Koh, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Αμυντικών και Στρατηγικών Σπουδών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Nanyang στη Σιγκαπούρη.
Μια άλλη βασική κινεζική στρατηγική είναι να παρουσιαστεί ως παγκόσμιος ειρηνοποιός, εν μέρει για να αντιμετωπίσει τη φθορά που υπέστη η φήμη της όταν ο στρατηγικός της εταίρος, η Ρωσία, εισέβαλε στην Ουκρανία πέρυσι. Καθοριστικής σημασίας για αυτή τη φιλοδοξία είναι η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ασφάλειας (GSI), η οποία προτάθηκε πέρυσι από τον Σι και έχει σχεδιαστεί ως ένα πολυμερές φόρουμ υπό την ηγεσία της Κίνας.
Στόχος της είναι να αποσπάσει επιρροή από τις ΗΠΑ σε θέματα παγκόσμιας ασφάλειας, αναβαθμίζοντας παράλληλα τον δικό της ρόλο, λένε αξιωματούχοι. Μέρος της στρατηγικής για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι να ζητηθεί «μεγαλύτερος ρόλος του ΟΗΕ στις υποθέσεις ασφαλείας», ενώ παράλληλα να επεκταθεί ο ρόλος του Πεκίνου στην ιεραρχία των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ.
Αυτή η εστίαση στα Ηνωμένα Έθνη απηχεί εκείνη της Παγκόσμιας Αναπτυξιακής Πρωτοβουλίας και αναδεικνύει ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό των τριών πρωτοβουλιών του Σι: αντί να επιδιώκει τη δημιουργία μιας εντελώς νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, στόχος του Πεκίνου είναι να επαναπροσδιορίσει την εξουσία των Ηνωμένων Εθνών ώστε να εξυπηρετεί περισσότερο την Κίνα.
Σύμφωνα με την έρευνα της Courtney Fung, η Κίνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος συνεισφέρων – μετά τις ΗΠΑ – στον προϋπολογισμό του ΟΗΕ για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις και παρέχει περισσότερα ειρηνευτικά στρατεύματα από ό,τι τα άλλα τέσσερα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ μαζί. Πάνω από δώδεκα Κινέζοι αξιωματικοί είχαν κορυφαίες στρατιωτικές θέσεις στο Τμήμα Ειρηνευτικών Επιχειρήσεων του ΟΗΕ, θεμέλιο λίθο της αρχιτεκτονικής του ΟΗΕ, προσθέτει η Fung.
Αν και το στο Τμήμα Ειρηνευτικών Επιχειρήσεων του ΟΗΕ διοικείται από Γάλλους αξιωματούχους από το 1997, το Πεκίνο ελπίζει ότι με τον καιρό θα επιλεγεί ένας από τους αξιωματούχους του είτε για να ηγηθεί του Τμήματος Ειρηνευτικών Επιχειρήσεων του ΟΗΕ είτε ενός από τα τρία κύρια γραφεία του, λένε Κινέζοι αξιωματούχοι.
Για το Πεκίνο, το κύρος που αποδίδει στην ειρηνευτική δράση του ΟΗΕ αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας να ευθυγραμμιστεί με την υπόθεση της ειρήνης. Τον Μάρτιο, μεσολάβησε για μια συμφωνία ορόσημο μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, τερματίζοντας μια επταετή ρήξη. Τον Μάιο, ο Σι πρότεινε ένα σχέδιο τεσσάρων σημείων με στόχο την επίτευξη ειρήνης μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής.
Αξιωματούχοι από το Πεκίνο συμμετείχαν επίσης σε φόρουμ που πραγματοποιήθηκε αυτόν τον μήνα στη Σαουδική Αραβία για την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν στους FT ότι η συμμετοχή της Κίνας ήταν «εποικοδομητική» και ανέφεραν ότι το Πεκίνο έχει δηλώσει την προθυμία του να συμμετάσχει σε περαιτέρω συνομιλίες.
Θεσμική επέκταση
Παρά την επίσημη προσήλωσή της στην «αληθινή πολυμέρεια» – την έννοια της ισότιμης θέσης όλων των κρατών – η Κίνα έχει μια περίπλοκη θέση σχετικά με τη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ. Απολαμβάνει τη θέση της ως ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη -μαζί με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και τη Ρωσία- του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (P5), η οποία της επιτρέπει να ασκεί βέτο στα ψηφίσματα.
Θεωρείται ότι είναι ανοικτή στην ιδέα της διεύρυνσης των μόνιμων μελών από τα πέντε που είναι σήμερα. Αλλά αντιτίθεται κατ’ ιδίαν στη συμπερίληψη της Ιαπωνίας και της Ινδίας, οι οποίες είναι στρατηγικοί αντίπαλοι της Κίνας, σύμφωνα με διπλωμάτες, οι οποίοι αρνήθηκαν να κατονομαστούν. Αυτή η αντίθεση στην πραγματικότητα εμποδίζει μια πρόταση να γίνουν δεκτά οι «G4» – Γερμανία, Βραζιλία, Ινδία και Ιαπωνία – ως μόνιμα μέλη.
Για τον Collin Koh, η στάση αυτή αποκαλύπτει το πόσο κενός είναι ο ισχυρισμός της Κίνας ότι θέλει να φέρει την πραγματική πολυμέρεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του ΟΗΕ. «Δεν νομίζω ότι η Κίνα προσπαθεί … να εκχωρήσει σημαντικές εξουσίες λήψης αποφάσεων από τους P5», λέει ο Koh. «Αλλά φυσικά αυτό δεν θα εμπόδιζε το Πεκίνο να συνεχίσει να προβάλλει τον εαυτό του ως τον ακλόνητο, πιστό κορυφαίο συνήγορο του παγκόσμιου Νότου».
Πέρα από τον ΟΗΕ, η Κίνα έχει μια σειρά από σχέδια για να ενισχύσει τη συμμετοχή των αναπτυσσόμενων χωρών στα διεθνή φόρουμ και, με τον τρόπο αυτό, να ενισχύσει το δικό της κύρος.
Στο πλαίσιο της G20, την οποία το Πεκίνο αντιμετωπίζει ως βασικό φόρουμ για τη συνεργασία με τη Δύση, η Κίνα έγινε η πρώτη χώρα που πίεσε πέρυσι για την ένταξη της Αφρικανικής Ένωσης, η οποία περιλαμβάνει 55 κράτη μέλη από την ήπειρο. Εάν η ένταξη χορηγηθεί σε μια σύνοδο κορυφής που έχει προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο στο Νέο Δελχί, τα μέλη της G20 θα διευρυνθούν σε 21 και η εκπροσώπηση του αναπτυσσόμενου κόσμου θα αυξηθεί φτάνοντας κοντά στην ισοτιμία με εκείνη του ανεπτυγμένου κόσμου.
Η Κίνα ελπίζει επίσης να επεκτείνει την ομάδα BRICS πέρα από τα σημερινά μέλη της – Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική – έτσι ώστε να αποτελέσει αντίβαρο στην G7, μια ομάδα ανεπτυγμένων δυνάμεων. Περισσότερες από 20 χώρες έχουν υποβάλει αιτήσεις για να ενταχθούν στην ομάδα σε μια σύνοδο κορυφής αυτή την εβδομάδα στη Νότια Αφρική, δήλωσαν διπλωμάτες (σ.σ. στη Σύνοδο της Νότιας Αφρικής πρόσκληση ένταξης έλαβαν έξι).
Ένας άλλος πολυμερής οργανισμός που βρίσκεται στη δίνη της επέκτασης είναι ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, μια ομάδα ασφαλείας που ιδρύθηκε από την Κίνα και έχει εννέα χώρες ως πλήρη μέλη και πρόκειται να απορροφήσει τη Λευκορωσία ως δέκατο μέλος. Τέσσερα από τα μέλη – η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και το Πακιστάν – είναι πυρηνικές δυνάμεις και η Μόσχα βλέπει την ομάδα «ως τον πυρήνα ενός αντιδυτικού μπλοκ υπό την ηγεσία της Κίνας και της Ρωσίας», σύμφωνα με έγγραφο της δεξαμενής σκέψης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.
Ωστόσο, η συμμετοχή του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης προδίδει επίσης ένα κοινό ελάττωμα της κινεζικής πολυμέρειας. Οι αδιαφανείς παράμετροι που χρησιμοποιεί για να δρομολογήσει τις πρωτοβουλίες και τους θεσμούς της επιτρέπουν στις χώρες να βλέπουν πέρα από τις αντιπαλότητες που έχουν με άλλους στην ομάδα. Αλλά δεν κάνει τίποτα για να θεραπεύσει τα ρήγματα.
Έτσι, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης αγκαλιάζει τόσο το Πακιστάν, όσο και την Ινδία, οι οποίες αναγνωρίζουν τους αμοιβαία εχθρικούς δεσμούς τους. Η σχέση της ίδιας της Ινδίας με την Κίνα είναι επίσης τεταμένη σε πολλά μέτωπα.
«Η ασαφής γλώσσα των περισσότερων πρωτοβουλιών διευκόλυνε τις χώρες να τις υποστηρίξουν στα λόγια. Η Κίνα θα μπορούσε στη συνέχεια να αναφερθεί σε αυτή τη ρητορική υποστήριξη ως απόδειξη ότι ένας μεγάλος αριθμός χωρών υποστήριζε την κοσμοθεωρία της», λέει ο Yun Sun, διευθυντής του προγράμματος για την Κίνα στο Stimson Center, μια δεξαμενή σκέψης στην Ουάσινγκτον.
«Ωστόσο, οι χώρες αυτές θα ήταν πρόθυμες να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις της Κίνας μόνο μέχρι ενός συγκεκριμένου σημείου. Όταν φτάσουν στο απροχώρητο, θα ακολουθήσουν τα δικά τους συμφέροντα», προσθέτει.
