Γράφει ο Κωνσταντίνος Ταγαράς
Σύμφωνα με τον Ιησουίτη μοναχό και εκπρόσωπο της Ισπανικής χρυσής εποχής στον τομέα της σατιρικής συγγραφής Baltasar Gracian «Κανείς δεν κοιτάζει τον ήλιο όταν λάμπει. Όλοι τον παρατηρούν στην έκλειψή του». Μερίδιο στην πίτα της έκλειψης του Φιντέλ Κάστρο τις τελευταίες ώρες διεκδικούν ηγέτες κρατών, διεθνολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες ακόμα και οι οδηγοί ταξί στο κέντρο της Αθήνας (χωρίς καμία διάθεση προσβολής του κατά τ’ άλλα χρησιμοτάτου και συμπαθεστάτου επαγγέλματος). Ο κύκλος της ηγεμονίας Fidel είχε ολοκληρωθεί και τυπικά από το 2008, όταν παρέδωσε την εξουσία στον αδελφό του Ραούλ, μη διαταρράσσοντας την παράδοση της ομαλής «οικογενειακής μετάβασης» των εξουσιών. Το πνεύμα του όμως και η επιρροή των πράξεών του έχουν εμποτίσει τον άνεμο που πνέει στην Αβάνα. Και η κατάσταση αυτή δε μοιάζει εύκολο να μεταβληθεί.
Αποτελεί θέσφατο πως κρίνεις τον εκάστοτε ηγέτη ανάλογα με το ποσοστό ταύτισης των απόψεών σου μαζί του. Για το λόγο αυτό, από την ώρα του θανάτου του, διεξάγεται ένα ανηλεές debate στα social media. Από τη μια πλευρά υπάρχουν οι υποστηρικτές του σοσιαλισμού-κομμουνισμού, οι οποίοι εκφωνούν διαδικτυακούς επικήδειους με επίκληση στο συναίσθημα των συντρόφων τους. Και από την άλλη οι θιασώτες του φιλελευθερισμού και της δυτικής αντίληψης των πραγμάτων, οι οποίοι δε διστάζουν να φανερώσουν την ικανοποίησή τους για το τέλος του συμβόλου της καταπίεσης στην Κούβα. Ας είμαστε αντικειμενικοί όμως. Είναι βέβαιο πως το τέλος κάθε ανθρώπου σηματοδοτεί και τη λήξη της ιδεολογικής επίθεσης εναντίον του, από τη στιγμή που δεν μπορεί να απαντήσει στους επικριτές του. Αυτό δε σημαίνει όμως πως αναιρείται το παρελθόν αλλά και οι πράξεις που τον χαρακτήρισαν.
Ένας άνθρωπος ο οποίος παρακολούθησε, κατά τα λεγόμενά του, 10 ορκωμοσίες Αμερικανών Προέδρων (ατύχησε να εκδημήσει εις Κύριον λίγο πριν την 11η), σε συνδυασμό με τη θρυλούμενη ταυτοποίηση 638 σχεδίων δολοφονίας του από τις Μυστικές Υπηρεσίες των Ηνωμένων Πολιτειών προφανώς και αποτελεί ήρωα για τον καταπιεσμένο από την αμερικανική μιλιταριστική ρητορική κουβανέζικο λαό. Αποτίναξε το ζυγό του καθεστώτος του Fulgencio Batista, προκαλώντας κλίμα ευφορίας στην πατρίδα του. Οι εξορισμένοι απολάμβαναν τη χαρά της επιστροφής στην πατρογονική εστία, ενώ οι επιχειρηματίες άρχισαν να πλουτίζουν. Όλα αυτά όμως εάν ανήκες στην αριστερή πτέρυγα του πολιτικού συστήματος. Εάν δεν ανήκες στη μερίδα των αρεστών στο καθεστώς, οι πιθανότητες δεν ήταν με το μέρος σου. Πολιτικοί αντίπαλοι, ομοφυλόφιλοι (όπως ο σπουδαίος Κουβανός συγγραφέας Reinaldo Arenas, ο οποίος εξόριστος από το καστρικό status quo αυτοκτόνησε στις 7 Δεκεμβρίου του 1990 στη Νέα Υόρκη) αλλά και κάθε λογής αντιφρονούντες και θιασώτες της διαφορετικότητας γνώρισαν με τον πιο σκληρό τρόπο το αληθινό πρόσωπο της στυγνής δικτατορίας.
Πολλά είναι τα επιτεύγματα του διδάκτορα της Νομικής με τη χαρακτηριστική γενειάδα και τη χακί στολή, που το 1959, χωρίς στρατιωτική εκπαίδευση, εισήλθε θριαμβευτικά στην Αβάνα με τους «barbudos» του και επικράτησε ενός στρατού αποτελούμενου από 80.000 άνδρες ανατρέποντας το δικτάτορα που κατείχε παράνομα την εξουσία από το 1952. Εφαρμόζοντας το δικό του στρατιωτικό δόγμα, μετέτρεψε ένα αντάρτικο σε μια παράλληλη εξουσία, που απαρτιζόταν από μαχητές και μυστικές λαϊκές οργανώσεις. Μετέτρεψε την Κούβα σε αποικία της Σοβιετικής Ένωσης, επιβάλλοντας ένα κράμα μαρξισμού και άκρατου εθνικού προστατευτισμού. Ήταν υπεύθυνος για χιλιάδες εκτελέσεις, εκτοπίσεις (τουλάχιστον το 20% των πολιτών της Κούβας εξορίσθηκε, ενώ άγνωστος θα παραμείνει για πάντα ο αριθμός των θανάτων εξ’αιτίας του καθεστώτος), παράλληλα με τη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης και την ενθάρρυνση βασανιστηρίων και εξωδικαστικών εκτελέσεων. Λογόκρινε όλα τα μέσα έκφρασης και επικοινωνίας, ενώ υφάρπαξε την περιουσία του απλού λαού μέσω της παραγωγής τροφίμων.
Ο Φιντέλ Κάστρο υπήρξε αναμφίβολα ένας ηγέτης που συμβολοποιήθηκε λόγω της σθεναρής αντίστασής του στις Η.Π.Α., κυρίως κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Επένδυσε στη δημόσια υγεία και την εκπαίδευση, από την άλλη όμως καταδίκασε τη χώρα σε καθεστώς ελεγχόμενης οικονομίας, φτώχειας και εξαθλίωσης, παραδομένης στο μοντέλο της «ενός ανδρός αρχής». Μετέτρεψε την Κούβα σε ένα λαβύρινθο από ερείπια, όπου απολάμβαναν προνόμια οι λίγοι και οι ξένοι επισκέπτες. Καταλήγοντας, θα δανειστώ την ανάρτηση του πάντα περιεκτικού και ακριβή στις τοποθετήσεις του καθηγητή μου στο μάθημα των Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Κώστα Υφαντή. «Ο Κάστρο ανέτρεψε ένα καθεστώς καταπίεσης, εξαθλίωσης και θανάτου. Είχε στη διάθεσή του μισό αιώνα και την απόλυτη εξουσία να οικοδομήσει κάτι καλύτερο. Οικοδόμησε, με επαναστατική συνέπεια, ένα καθεστώς καταπίεσης, εξαθλίωσης και θανάτου.»
