Γράφει ο Ηλίας Πεντάζος*
Οι επόμενες ημέρες, βδομάδες, μήνες γράφουν ιστορία όπως ποτέ μέχρι τώρα. Δεν εννοούμε πολεμικά γεγονότα αλλά εξελίξεις που θα προκαλέσουν κατάρρευση μύθων, δοξασιών ψευδαισθήσεων, ελπίδων και κακών πρακτικών με τα οποία γαλουχήθηκε η συντριπτική πλειοψηφία των κοινωνικών τάξεων στη μεταπολιτευτική Ελλάδα.
Η σημερινή κυβέρνηση, ό,τι πιο αναχρονιστικό, καθυστερημένο, ιδεοληπτικό και αντιευρωπαϊκό σχήμα πέρασε μεταπολεμικά από την εξουσία, έχει φέρει τα πράγματα σε τέτοιο σημείο που δεν ξέρεις αν είναι καλύτερη η ομαδική αυτοχειρία από το διεθνή εξευτελισμό που υφίσταται η χώρα της ‘αριστερής διακυβέρνησης’. Σημειώνω εξ αρχής ότι η παραπάνω επισήμανση επ’ ουδενί δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ελαφρυντικό όσων κυβέρνησαν τα τελευταία 30 χρόνια και που οι (μη)πράξεις τους και παραλείψεις οδήγησαν στην εξουσία τον κ. Τσίπρα και σε αυτό που ζούμε σήμερα.
Σε άρθρο που γράφτηκε αρκετά προ του δημοψηφίσματος εδώ είχαμε τον ίδιο τίτλο όπως σήμερα. ‘Γιατί δεν περνάει ο «εκβιασμός» Τσίπρα στους δανειστές’. Τα γεγονότα είναι γνωστά. Ο κ. Τσίπρας ζήτησε ένα περήφανο ΟΧΙ, το πήρε… και το αντάλλαξε με το τρίτο και βαρύτερο μνημόνιο! Ο εκβιασμός δεν λειτούργησε!
Το πρόβλημα είναι ότι εκείνη η ήττα δεν φαίνεται να τον δίδαξε κάτι. Ακολουθεί και πάλι την ίδια τακτική. Πρώτον, συνδέει λανθασμένα τη πρόοδο στο προσφυγικό με παραχωρήσεις της Τρόικα στο οικονομικό. Δεύτερον, καθυστερεί στη πράξη ηθελημένα (ενώ επικοινωνιακά υποστηρίζει το αντίθετο) τη πρόοδο στη διαπραγμάτευση, προσπαθώντας κουτοπόνηρα να μπει σφήνα στην υπαρκτή διάσταση απόψεων μεταξύ ΔΝΤ και Ε. Επιτροπής και αναγάγει την όποια διαφωνία τους ως κύρια αιτία μη προόδου της αξιολόγησης, προτρέποντας με θράσος τους δανειστές ‘να τα βρουν μεταξύ τους’… γιατί εμείς είμαστε έτοιμοι και τους περιμένουμε! Αν δεν ζούσαμε τραγικές στιγμές θα έπρεπε να γελάμε πολύ.
Το θέμα είναι ότι οι δανειστές δεν επείγονται. Ο χρόνος κυλά προς όφελος τους. Ξέρουν καλά ότι είμαστε ικανοί να κρεμαστούμε με το δικό μας σχοινί. Εμείς βρισκόμαστε σε διπλή κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και λόγω προσφυγικού. Μόνο τυχαία δεν είναι η υπενθύμιση πρώτα του Regling -του ESM- (..αν δεν κλείσει έγκαιρα η αξιολόγηση θα υπάρξει νέα κρίση ρευστότητας..) και μετά του Schaeuble (..επαναφορά της προσφοράς για 5ετή προσωρινή αποχώρηση από το ευρώ..).
Σε αυτό το κλίμα οι κυβερνητικές δηλώσεις περί μη περικοπών σε κύριες η επικουρικές συντάξεις, είναι άνευ ουσίας. Η συνταξιοδοτική δαπάνη φθάνει στο 16,5% του ΑΕΠ έναντι 11.5% μέσου όρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ό,τι και να λέει η κυβέρνηση, δεν υπάρχουν αντίστοιχα ισοδύναμα παρά μόνο η περικοπή των συντάξεων. Αν όντως ήθελε να προστατεύσει τους αδύναμους (που δεν το θέλει..) θα το έκανε ορθολογικά και με αίσθημα δικαίου. Να εξαιρέσει τις πολύ χαμηλές συντάξεις και να θέσει πλαφόν στις υψηλές (π.χ. μέγιστο 1400 €). Να εισάγει προσωρινά -για έκτακτους λόγους- εισοδηματικά κριτήρια στη παροχή κύριας σύνταξης. Να εφαρμόσει ρήτρα μηδενικού ελλείμματος για τις επικουρικές (και όχι από τη πίσω πόρτα, ενίσχυση των αποθεματικών των ταμείων από τον Προϋπολογισμό). Να διακόψει άμεσα όλες τις πρόωρες συντάξεις μέχρι να έλθει η ηλικία των 60 ετών. Να καταργήσει άμεσα τα κονδύλια που εγγράφονται στον Προϋπολογισμό για ενίσχυση του ΤΑΠ-ΟΤΕ και ΤΑΠ-ΔΕΗ (αγγίζουν το 1 δις.). Να νομοθετήσει άμεσα τη κατάργηση των απίστευτα παχυλών αποζημιώσεων ευγενών κλάδων (πχ. Τράπεζες, ΔΕΚΟ, κλπ) οι οποίες επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος και πληρώνονται τελικά από τους συνεπείς φορολογούμενους.
Να σημειωθεί ότι όσο ελαφρύτερη θα είναι η ’παρέμβαση’ στο ασφαλιστικό, δηλαδή όσο μικρότερη η περικοπή της δημόσιας δαπάνης για αυτό, τόσο περισσότερα θα πρέπει να ‘επιβαρυνθούν’ οι Ευρωπαίοι όταν έλθει η ώρα της αναδιάρθρωσης του χρέους. Κάτι που ασφαλώς δεν τους ενθουσιάζει. Οι σταθερές μελλοντικές δαπάνες του ελληνικού δημοσίου (ασφαλιστικό, συν δανειακές υποχρεώσεις από τα τρία μνημόνια) δεν έχουν πολλά περιθώρια εξυπηρέτησης, παρά μόνο δυο. Είτε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα στον προϋπολογισμό (που είναι αδύνατον να επιτευχθούν) είτε μείωση της ασφαλιστικής δαπάνης η της εξυπηρέτησης του χρέους ή και ταυτόχρονα. Σημειώστε δε ότι όταν η χώρα θα ξαναβγεί στις αγορές, ο όποιος εξωτερικός δανεισμός της δεν θα αφορά ποτέ πια τη κάλυψη δημοσίων δαπανών με νέο πρόσθετο χρέος. Άρα η θα πληρώσουν οι συνταξιούχοι ή θα δεχθούν να πληρώσουν περισσότερα οι δανειστές. Τρίτη, μαγική λύση δεν υπάρχει (προς το παρόν, τουλάχιστον).
Το βασικό πρόβλημα του κ. Τσίπρα είναι πως πρέπει να βρει την ισορροπία μεταξύ των ανερμάτιστων υποσχέσεων που έχει δώσει και διαψεύδονται καθημερινά εδώ και ένα χρόνο και των μέτρων που ξέρει πως πρέπει να πάρει για να παραμείνει στην εξουσία. Γιατί η εξουσία για τον ίδιο, τη προσωπική του ομάδα και το συγκυβερνούν ακροδεξιό μόρφωμα είναι αυτοσκοπός. Η εξουσία σε κρατικοδίαιτες οικονομίες όπως η δική μας, ηγεμονεύει τα πάντα. Δημόσιες επενδύσεις, κρατικές προμήθειες, ενεργειακά μονοπώλια, υποδομές, μεταφορές, ιδιωτικοποιήσεις, κόκκινα δάνεια, ΕΣΠΑ, επιστροφές φόρων, σχέσεις με επιχειρηματικές Οργανώσεις. ‘Η πρώτη φορά αριστερά’ έχει δώσει ήδη δείγματα ότι συναγωνίζεται επάξια τα αστικά κόμματα στη διατήρηση, κομματική νομή και απόλαυση της εξουσίας… στο όνομα του λαού βεβαίως – βεβαίως!
Η διατήρηση με κάθε τρόπο της εξουσίας, δίνει σε πολλούς το δικαίωμα να σκέφτονται ότι ακολουθείται διπλή στρατηγική. Ναι μεν προσπαθούν να δείξουν ότι επιφανειακά είναι υπέρ της εφαρμογής του μνημονίου αλλά για σημαντική μερίδα στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, η απομόνωση της χώρας από την Ευρώπη και η αποκοπή από τους δυτικούς θεσμούς παραμένει στόχος. Δημόσια, έχουν ομολογήσει ότι το Grexit ήταν το plan A από τότε που ήλθαν στην εξουσία. Δημόσια, είπαν ότι το καλοκαίρι έγινε απλώς τακτική υποχώρηση σε αυτό το σχέδιο. Ποιος στοιχηματίζει ότι δεν θα επανέλθουν εκμεταλλευόμενοι την όποια σύγκρουση με την Τρόικα και πουλώντας τίτλους αντίστασης απέναντι στους ‘ξένους εκβιαστές’? Το σχέδιο που ήδη εξελίσσεται μπροστά μας είναι φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης και της πλειοψηφίας του ιδιωτικού τομέα (οι έχοντες κατ αυτούς..) μέσω βαρύτατης φορολογίας. Προσθέστε χαοτική και αλλοπρόσαλλη διακυβέρνηση, αλληλοαναιρούμενη επικοινωνιακή πολιτική, ώστε ο φταίχτης να είναι διαρκώς μεταβαλλόμενος και τέλος εκβιασμός της κοινωνίας σε καταστροφικά διλήμματα μέχρι να καταλήξει υπνωτισμένη και ηττοπαθής στην εθελοντική αποδοχή του Grexit, αποδεχόμενη τελικά ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική.
Παρά τον δημόσιο εξορκισμό πολιτικών ανδρών, ότι το Grexit δεν υπάρχει, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα από το πρώτο εξάμηνο του 2015. Τότε υπήρχε μια σχετική ανοχή από την Ευρώπη και αποδοχή για τις πράξεις της Κυβέρνησης από σημαντικό μέρος της κοινωνίας που πίστευε ακόμη τον προεκλογικό λαϊκισμό και τις μυθικές υποσχέσεις. Σήμερα, με αυτό που συμβαίνει γύρω μας, είμαστε μισό βήμα πριν η κατάσταση φθάσει να θεωρηθεί έκρυθμη.
Ακόμη και αν ο κ. Τσίπρας μας αφήσει αύριο (που πιστεύω ότι θα είναι λάθος να του επιτραπεί η δραπέτευση), αυτό που ανησυχεί, είναι το τι θα μπορεί να κάνει -και όχι το τι θα επιθυμεί- ο επόμενος, σε μια απηυδισμένη κοινωνία όπου οι λέξεις φόροι, εισφορές, περικοπές θα προκαλούν σύγχυση και επεισόδια έχοντας από πάνω του και τους δανειστές να απαιτούν μέτρα χωρίς να του δίνουν ούτε λεπτό χρόνο για να σκεφτεί…
*Ο Ηλίας Πεντάζος είναι Οικονομολόγος, τ. ΓΓ Δημοσιονομικής πολιτικής Υπ. Οικονομικών
