Γράφει ο Δημήτρης Κατσαρός
Σύμφωνα με τους καθηγητές οικονομικών Paul De Grauwe και Yuemei Ji των πανεπιστημίων London School of Economics και Brunel University London, αντίστοιχα, η Ελλάδα δεν πρέπει να αποπληρώσει τα ομόλογα στην Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, γιατί έτσι θα χάσει τη δυνατότητα δωρεάν δανεισμού.
Στο τέλος του 2014, αναφέρουν οι καθηγητές σε άρθρο τους που δημοσιεύεται από τον οργανισμό VOX, για την ανάλυση οικονομικής πολιτικής, τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου που είχε η ΕΚΤ στα χέρια της αντιστοιχούσα σε περίπου 20 δις ευρώ. Αυτά τα ομόλογα χρειάζονταν ακόμη 3,5 χρόνια περίπου για να ωριμάσουν, όπως λέγεται στην οικονομική γλώσσα. Τον Ιούλιο του 2015, 3,5 δις από αυτά φθάνουν στην ωριμότητά τους. Η Ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αποπληρώσει τα ομόλογα αυτά στην ΕΚΤ, ενώ το ίδιο θα πρέπει να γίνεται σταδιακά όσο περισσότερα από αυτά τα ομόλογα θα φθάνουν στη φάση της ωρίμανσης, μέχρις ότου η ΕΚΤ πλέον να μην κατέχει καθόλου ελληνικά ομόλογα.
Ποιες όμως είναι οι θετικές συνέπειες από το να κατέχει τα ελληνικά ομόλογα η ΕΚΤ και γιατί δεν είναι καλή ιδέα να αποπληρωθούν εξ ολοκλήρου;
Οι τόκοι που τακτικά πληρώνει η Ελλάδα προς την ΕΚΤ, όσο η δεύτερη κατέχει τα ελληνικά ομόλογα, έχουν μία πολύ σημαντική διαφορά από τους αντίστοιχους τόκους που πλήρωνε η χώρα σε ιδιώτες επενδυτές που αγόραζαν τα ομόλογά τους. Δεδομένου ότι η ΕΚΤ ανήκει στο δημόσιο τομέα, οι τόκοι που η Ελλάδα της αποδίδει, επιστρέφουν στο ελληνικό κράτος. Άλλωστε εξ αρχής η αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ συνέβη για δημοσιονομικούς λόγους.
Οι δύο καθηγητές αναφέρουν ότι η ίδια η αγορά ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ αποτελεί μία μορφή ελάφρυνσης χρέους. Πρόκειται για την προσφορά χρήματος από πλευράς ΕΚΤ, που παρέχεται με την έκδοση χρήματος. Αυτό διανέμεται κάθε χρόνο στις κυβερνήσεις όσο η ΕΚΤ κατέχει τα ομόλογά της.
Για να μην γίνουν παρανοήσεις, αυτό δεν αποτελεί κάποια ειδική διαχείριση για την Ελλάδα. Μέχρι το Δεκέμβριο του 2014, η ΕΚΤ κατείχε 19.8 δις ελληνικά ομόλογα, 9,7 δις ιρλανδικά, 28,9 δις ισπανικά, 76,2 δις ιταλικά και 14,9 δις πορτογαλικά.
Ενέχει ωστόσο από την άλλη πλευρά ο κίνδυνος του πληθωρισμού για τους έλληνες φορολογούμενους, κάτι που ωστόσο μπορεί πιθανόν να αποφευχθεί, αν η ΕΚΤ παρέχει κάθε χρόνο το χρήμα που απαιτείται για να αντιστοιχιστεί η αύξηση στον πληθωρισμό την οποία η ίδια έχει υπολογίσει.
Τι θα συμβεί λοιπόν αν η Ελλάδα αποπληρώσει τα ομόλογά της; Αυτόματα όταν αυτό συμβεί η Ελλάδα θα χάσει αυτή την προσφορά χρήματος που είχε με δανειστή της την ΕΚΤ, η οποία επέστρεφε τα κέρδη των ομολόγων στην Ελλάδα. Επίσης αφού η Ελλάδα θα αρχίσει πλέον να πληρώνει κανονικά τόκους σε άλλους επενδυτές χωρίς επιστροφή, τότε θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο το ενεργό χρέος της. Ταυτόχρονα, θα μειωθεί η συνολική ποσότητα χρήματος που αντιστοιχεί σε τραπεζικούς τίτλους στην ΕΚΤ και κατά συνέπεια στην Ευρωζώνη. Θα είναι η αντίστροφη διαδικασία από την ποσοτική χαλάρωση, ουσιαστικά μία ποσοτική συρρίκνωση στην Ευρωζώνη, με αντίστοιχες συνέπειες στις υπόλοιπες χώρες μέλη.
Αυτός είναι ένας τρόπος να ελαφρυνθεί το χρέος χωρίς καθαρή διαγραφή του. Χωρίς δηλαδή να κουρέψει η ΕΚΤ ελληνικά ομόλογα κάτι που θα ήταν η ευκολότερη λύση, αλλά αφενός δεν επιθυμεί η ΕΚΤ δεδομένου ότι θα παρουσίαζε απώλεια κερδών και κεφαλαιακών αποθεμάτων στα μάτια των λογιστών της αλλά και στην τσέπη του γερμανού και άλλων φορολογουμένων. Αυτές οι απώλειες δεν έχουν καμία πραγματική οντότητα, ωστόσο αποκτούν μία τέτοια όταν γίνονται αντικείμενο πολιτικής διαπραγμάτευσης στα ευρωπαϊκά κοινοβούλια. Ως εναλλακτική λοιπόν η Ελλάδα θα μπορούσε να αποπληρώνει τους τόκους της στην ΕΚΤ, ενώ αυτοί επιστρέφουν πίσω, κάτι που δεν θα είναι δυνατό πλεόν αν αυτά τα ομόλογα αποπληρωθούν από το ελληνικό κράτος.
