Στις 26/02 το πλοιάριο Summer Love που μετέφερε περίπου 200 παράτυπους μετανάστες προερχόμενο από την Τουρκία συνετρίβη στα βράχια της ακτής του Κούτρο της Καλαβρίας, στη Νότιο Ιταλία. Ο απολογισμός του ναυαγίου ήταν τραγικός, με 94 νεκρούς – εκ των οποίων 35 παιδιά – και έναν αδιευκρίνιστο αριθμό αγνοουμένων.
Η τραγωδία έπληξε βαθύτατα την Ιταλική κοινή γνώμη. Μάλιστα περίπου δύο εβδομάδες αργότερα, στις 09/03, η Ιταλική Κυβέρνηση οργάνωσε στην πόλη του ναυαγίου ένα Υπουργικό Συμβούλιο για την θέσπιση νέων μέτρων κατά της παράτυπης μετανάστευσης.
Την ίδια μέρα είχε προκαλέσει εντύπωση και η αντιπαράθεση μεταξύ της Τζόρτζια Μελόνι και παρευρισκόμενων δημοσιογράφων σχετικά με το θέμα των ευθυνών. “Πιστεύει κανείς ότι οι Ιταλικές Αρχές δεν έκαναν κάτι που θα μπορούσαν να κάνουν;” είπε τότε η Μελόνι. “Αν κάποιος λέει ή υπονοεί κάτι τέτοιο, ότι οι θεσμοί κάνουν τα στραβά μάτια, αυτό είναι πολύ σοβαρό όχι για την Κυβέρνηση αλλά για τους θεσμούς που εκπροσωπώ. Δεν δέχομαι αυτές τις ανακατασκευές”.
Το μπαλάκι των ευθυνών είχε αρχίσει να πετάγεται μεταξύ της Ιταλικής Ακτοφυλακής και του Frontex (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής) από τις πρώτες ώρες που ακολούθησαν το ναυάγιο.
Αναλυτικά, ο Frontex είχε δηλώσε αμέσως πως το μοιραίο σκάφος δεν είχε δείξει ‘κανένα σημάδι κινδύνου’, πόσο μάλλον πως η απόφαση για την έναρξη επιχείρησης διάσωσης έπρεπε να παρθεί από τις Ιταλικές Αρχές.
Η Ιταλική Ακτοφυλακή απάντησε ότι δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί αν το σκάφος μετέφερε μετανάστες, μάλιστα με την Τζόρτζια Μελόνι να υπογραμμίζει πως ο Frontex δεν είχε στείλει ‘καμία ανακοίνωση έκτακτης ανάγκης’, με αποτέλεσμα οι Ιταλικές Αρχές να μην είναι εν γνώσει πως το σκάφος ‘κινδύνευε να βυθιστεί’.
Δια κοινού δημοσιογραφική έρευνα διαψεύδει την Ιταλική Ακτοφυλακή και το Frontex
Τους τελευταίους τρεις μήνες, οι εφημερίδες Domani, Süddeutsche Zeitung, Sky News, El Pais και Le Monde προέβησαν σε δια κοινού δημοσιογραφική έρευνα με σκοπό την εξιχνίαση του τραγικού συμβάντος και την ανακατασκευή των γεγονότων, ρίχνοντας φως στο ρόλο που διαδραμάτισαν οι Ιταλικές Αρχές και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Frontex. Το αποτέλεσμα της έρευνας δημοσιεύεται σήμερα 02/06 από την Lighthouse Reports.
Σύμφωνα με το πόρισμα, η έρευνα “αποκαλύπτει ότι τόσο οι Ιταλικές Αρχές όσο και η ηγεσία του Frontex γνώριζαν ότι το σκάφος έδειχνε σημάδια κινδύνου όταν εντοπίστηκε για πρώτη φορά έξι ώρες πριν από το ναυάγιο, αλλά παρ’ όλα αυτά αποφάσισαν να μην επέμβουν – και αργότερα προσπάθησαν να αποκρύψουν πόσα γνώριζαν”.
Το πόρισμα παρουσιάζει και ένα τρισδιάστατο μοντέλο του σκάφους για να κατανοηθούν καλύτερα “οι κίνδυνοι που ήταν διατεθειμένοι να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι” οι οποίοι “συνωστισμένοι κάτω από τα καταστρώματα, είχαν ελάχιστες πιθανότητες επιβίωσης όταν το πλοίο βυθίστηκε, καθώς η μόνη τους έξοδος ήταν μια στενή σκάλα”.
Η έρευνα συμπεριλαμβάνει – μεταξύ άλλων εγγράφων και στοιχείων – και τις ιστορίες που ορισμένοι από τους επιζώντες μοιράστηκαν με τους δημοσιογράφους, μαζί με “βίντεο που αποκάλυψαν πρόσθετες λεπτομέρειες για το ναυάγιο, όπως ένα tablet με λογισμικό πλοήγησης που επιβεβαίωσε τη θέση και την κατεύθυνση του πλοίου”.
Στο πόρισμα τονίζεται επίσης πως “καθοριστικής σημασίας” ήταν “οι εμπιστευτικές εκθέσεις αποστολών της Frontex που διέρρευσαν” και που αποκάλυψαν ότι “ένα αεροπλάνο της Συνοριακής Υπηρεσίας (Frontex) είχε αναφέρει σημάδια κινδύνου τόσο στην υπηρεσία όσο και στις Ιταλικές Αρχές”.
Μάλιστα, αναφέρεται χαρακτηριστικά πως “ώρες πριν από την πτήση, οι χειριστές προειδοποίησαν για “ισχυρούς ανέμους” στο Ιόνιο Πέλαγος. Στη συνέχεια, ο Frontex εντόπισε το σκάφος παρακολουθώντας πολλαπλές δορυφορικές τηλεφωνικές κλήσεις που έγιναν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας από άτομα που επέβαιναν στο σκάφος”.
Άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο αποτελεί το γεγονός πως “μια λεπτομερής περιγραφή των κλήσεων του πιλότου δείχνει ότι ο Frontex γνώριζε ότι επρόκειτο για ένα ‘πιθανό σκάφος μεταναστών’, χωρίς ορατά γιλέκα ασφαλείας και με ‘σημαντική θερμική αντίδραση’ από το κάτω κατάστρωμα. Σύμφωνα με το γραφείο Τύπου του Frontex, αυτό αποτελεί ένδειξη της παρουσίας ενός ‘ασυνήθιστου’ αριθμού ανθρώπων επί του σκάφους”.
“Οι κακές καιρικές συνθήκες, η έλλειψη σωσίβιων γιλέκων και ο υπερπληθυσμός (επί του σκάφους)” ολοκληρώνει το πόρισμα της Lighthouse Reports “αποτελούν ενδείξεις κινδύνου σύμφωνα με τους ναυτιλιακούς κανόνες του Frontex και της ίδιας της Ιταλίας- παρόλα αυτά, οι ναυτικές αρχές δεν ξεκίνησαν επιχείρηση έρευνας και διάσωσης.
Μετά το ναυάγιο, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Συνόρων απέκρυψε το γεγονός ότι ο πιλότος της είχε δώσει σήμα για ισχυρούς ανέμους στην αίθουσα ελέγχου της κατά τη διάρκεια της πτήσης επιτήρησης”.
Επί ποδός η Ιταλική δικαιοσύνη
Ενώ αναμένονται οι πρώτες αντιδράσεις επί του πορίσματος, πρέπει να σημειωθεί πως ήδη χθες 01/06 ο Ιταλικός Τύπος μετέδωσε πως η εισαγγελία του Κροτόνε διέταξε σειρά ερευνών στα γραφεία του Frontex, της Ομάδας Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος και της Ακτοφυλακής. Ο εισαγγελέας αποφάσισε να καταχωρίσει τα πρώτα ονόματα στο μητρώο υπόπτων και να υπογράψει εντολή κατάσχεσης υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων.
