Νέα έκθεση φωτιά εξέδωσε πριν από λίγες μέρες το Γραφείο Προϋπολογισμού στην Βουλή, στο οποίο στα συμπεράσματα της έκθεσης μεταξύ άλλων αναφέρει πως το ιδιωτικό χρέος του κράτους τείνει να αγγίξει τα όρια του δημοσίου χρέους κάτι που θα φέρει και τις αναμενόμενες συνέπειες. Όπως αναφέρουν οι αναλυτές, η χώρα πληρώνει και τις κακές επιλογές που έγιναν το πρώτο εξάμηνο του 2015.
Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Follow @j_koutroubis
Τον κώδωνα του κινδύνου για την αύξηση του ιδιωτικού χρέους, που πλέον προσεγγίζει το ύψος του δημοσίου χρέους, κρούει σε έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι μόνο αισιοδοξία δεν παρουσιάζει η κατάσταση στην οικονομία της χώρας.
Οι συντάκτες αναφέρουν ότι η χώρα πληρώνει και τις κακές επιλογές που έγιναν το πρώτο εξάμηνο του 2015. Ειδικότερα εξηγούν ότι η «διαπραγμάτευση» Βαρουφάκη έφερε την Ελλάδα ένα βήμα πριν την έξοδο από το ευρώ και επανέφερε την ύφεση στην οικονομία σε μια περίοδο που η υπόλοιπη Ευρώπη πετυχαίνει ρυθμούς μεγέθυνσης. Επισημαίνουν δε ότι το ιδιωτικό χρέος αυξάνει ανεξέλεγκτα και προσεγγίζει το ύψος του δημόσιου χρέους, δηλαδή τα 328 δισ. ευρώ.
Στην τριμηνιαία έκθεση εκτιμάται διόγκωση των χρεών των ιδιωτών προς όλους:
– προς τις Τράπεζες (προβλέψεις για μεγαλύτερη αύξηση των “κόκκινων” δανείων),
– προς την εφορία (€ 1,1 δισ. ανά μήνα κατά μέσο όρο περίπου το πρώτο οκτάμηνο),
– προς τα ασφαλιστικά ταμεία (ανήλθαν σε περίπου € 25 δισ.),
– ακόμα και προς τη ΔΕΗ!
«Οι εξελίξεις στο τρίμηνο που πέρασε είναι αντιφατικές. Τα στοιχεία δείχνουν εν μέρει αλληλοσυγκρουόμενες τάσεις. Κατ΄ αρχάς η ύφεση συνεχίζεται. Εν τούτοις καταγράφουμε μείωση του ποσοστού ανεργίας στο β΄ τρίμηνο του 2016 (μολονότι σε αυτό συνέβαλαν οι προσωρινές θέσεις εργασίας λόγω τουρισμού). Συνολικά, παραμένει δύσκολη η οικονομική ανάρρωση από την αντιπαράθεση με τους δανειστές του α΄ εξαμήνου 2015 που παρά λίγο να οδηγήσει τη χώρα εκτός Ευρωζώνης και από τις αβεβαιότητες που προκάλεσαν οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του τρίτου Μνημονίου» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Ειδικότερα, τονίζεται ότι το ΑΕΠ για το 2016 μειώθηκε κατά 0,3% καθώς:
– οι εξαγωγές μειώθηκαν λόγω κυρίως των capital controls, υψηλής φορολογίας και καθυστέρησης επιστροφής φόρων από το κράτος
– η ιδιωτική κατανάλωση υποχώρησε λόγω φορολογικών επιβαρύνσεων – αβεβαιότητας
– η αβεβαιότητα κάνει τους επιχειρηματίες διστακτικούς
– οι ιδιωτικοποιήσεις καθυστέρησαν, ενώ θα πρόσφεραν επενδυτική ανάσα και οι τράπεζες δεν έχουν ακόμα λύσει το ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που περιορίζει την ευχέρειά τους να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία.
– η αύξηση των τουριστών το 2016 δεν ήταν αρκετή για να αναστρέψει τις αρχικές τάσεις.
– περαιτέρω ανησυχητική διόγκωση των χρεών των ιδιωτών προς όλους – προς τις Τράπεζες (προβλέψεις για μεγαλύτερη αύξηση των «κόκκινων» δανείων), προς την εφορία (€ 1,1 δισ. ανά μήνα κατά μέσο όρο περίπου το πρώτο οκτάμηνο), τα ασφαλιστικά ταμεία (ανήλθαν σε περίπου € 25 δισ.), ακόμα και προς τη ΔΕΗ. Οι διαστάσεις είναι τέτοιες που το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα (ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τράπεζες, δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία) σύντομα πλησιάζει το μέγεθος του δημοσίου χρέους!
«Η δυσμενής εξέλιξη σημειώθηκε σε μια περίοδο, που η υπόλοιπη Ευρώπη πετυχαίνει ρυθμούς μεγέθυνσης όχι εντυπωσιακούς αλλά πάντως θετικούς. Ας προσθέσουμε ότι η κατάσταση θα ήταν χειρότερη χωρίς τους συνήθεις πόρους της Ε.Ε. (ΕΣΠΑ κ.ά.) και χωρίς τη νέα δανειακή σύμβαση που απέτρεψε τη στάση πληρωμών (=χρεοκοπία)» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Αίσθηση δε προκαλεί και η διαπίστωση του Γραφείου της Βουλής σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έχει φέρει την αυστηρότερη εποπτεία και οικονομικό έλεγχο που είχε ποτέ η χώρα! «Η χώρα παραμένει υπό αυστηρότερη εποπτεία και οικονομικό έλεγχο από εκείνη που ισχύει υπό κανονικές συνθήκες στην Ευρωζώνη («πολυμερής εποπτεία») και από οποιαδήποτε παρόμοια εποπτεία στο παρελθόν!» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Διάψευση
«Η κυβέρνηση και η ΤτΕ αναμένουν σχεδόν αλματώδη ανάπτυξη το 2017 κατά 2,7% του ΑΕΠ. Την ίδια αισιόδοξη πρόβλεψη περιέχει το Σχέδιο Προϋπολογισμού 2017 (Οκτώβριος 2016). Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) μάλιστα, υπερθεματίζει» σημειώνουν για να προσθέσουν «Όμως τα στοιχεία που διαθέτουμε δεν επιτρέπουν τόση αισιοδοξία. Οι εκτιμήσεις μη δημόσιων φορέων διαφέρουν (βλ. Πίνακα Ι). Αν επιβεβαιωθούν οι απαισιόδοξες προβλέψεις, θα ανατραπούν και προσδοκίες που έχουν επενδυθεί στο πρόγραμμα προσαρμογής (=τρίτο Μνημόνιο)».
Σε άλλο σημείο εξηγούν ότι το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2017 που παρουσίασε η κυβέρνηση χαρακτηρίζεται από «φοροκεντρική λιτότητα». Εξηγούν δε ότι «προβλέπεται για το 2017 οριακή μείωση δαπανών κατά € 78,8 εκατ. και εκτεταμένη αύξηση εσόδων κατά € 2,513 δις ευρώ» ενώ επισημαίνουν ότι «τυχόν μειώσεις δαπανών αντί αυξήσεων φόρων θα είχαν πιθανόν μικρότερη άμεση υφεσιακή επίπτωση, το σημαντικότερο είναι ότι οι αυξήσεις φόρων αποθαρρύνουν την εργασία και την επιχειρηματικότητα (από την πλευρά της προσφοράς) και επομένως θολώνουν τις προοπτικές ανάκαμψης».
Αναφορικά δε με το χρέος υπογραμμίζουν, η τελική λύση θα συζητηθεί «από το 2018, δηλαδή αφού ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, όπως δήλωσε ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης κ. Γιάννης Δραγασάκης. Στο μεταξύ αναμένει να εφαρμοσθούν οι αποφάσεις για ελαφρύνσεις της Ευρωομάδας».
Οι συντάκτες της έκθεσης συνεχίζουν σε άλλο σημείο υποστηρίζοντας ότι η κυβερνητική πολιτική ανέτρεψε τις θετικές τάσεις που είχαν δημιουργηθεί για την οικονομία το 2014. «Τα τελευταία σχεδόν δύο χρόνια, η ελληνική οικονομία συρρικνώνεται, γίνεται πιο κλειστή (μεγάλη μείωση εισαγωγών και εξαγωγών), με μειωμένη ιδιωτική κατανάλωση, αλλά αυξημένη δημόσια και τέλος, χωρίς ανάκαμψη των επενδύσεων.
Δηλαδή ανετράπησαν οι τάσεις που είχαν δημιουργηθεί προηγουμένως» επισημαίνεται.
Αναδυόμενοι κίνδυνοι
Εκτός αυτών στο κείμενο επισημαίνονται οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία το προσεχές διάστημα. Αναλυτικά αναφέρονται τα εξής:
– Προβληματισμός για την βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων. Αναφέρεται δε ότι το 2017 «ο ΟΑΕΕ αναμένεται να αντιμετωπίσει τεράστια προβλήματα…».
– Αύξηση ληξιπρόθεσμων οφειλών δημοσίου
– Μειώσεις προνοιακών επιδομάτων.
Συγκεκριμένα το απόσπασμα της έκθεσης αναφέρει τα εξής: «Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, τα προνοιακά και κοινωνικά επιδόματα θα πρέπει να διαφοροποιηθούν σε τρεις διακριτές κατηγορίες, ώστε εν συνεχεία να αξιολογηθούν, να κοστολογηθούν και να ενσωματωθούν στο κοινωνικό επίδομα αλληλεγγύης ή και πιθανότατα να καταργηθούν.
Σε περίπτωση κατάργησής τους το Δημόσιο αναμένεται να εξοικονομήσει € 247,4 εκατ. Η λίστα αυτή περιλαμβάνει τα εξής επιδόματα: 1) Το επίδομα θέρμανσης, 2) Παροχές διακοπών σε ανέργους, 3) Καλοκαιρινό κατασκηνωτικό πρόγραμμα ΟΑΕΔ, 4) Προγράμματα ΟΑΕΔ οικονομικής ενίσχυσης συνδικαλιστικών οργανώσεων («OAED Funding for Union Organizations»), 5) Προγράμματα κοινωνικού τουρισμού ΟΑΕΔ, 6) Οι δωρεάν κάρτες μεταφοράς οικογενειών μέσω των ΚΤΕΛ, 7) Προγράμματα διακοπών των οικογενειών των ασφαλισμένων στο ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, 8) Προγράμματα διακοπών ανέργων του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, 9) Παροχές διακοπών ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, 10) Χρηματικές παροχές διακοπών συνταξιούχων Δημοσίου, 11) Προγράμματα κοινωνικού τουρισμού έξι ημερών με κουπόνια, 12) Προγράμματα κοινωνικού τουρισμού της τρίτης ηλικίας, 13) Προγράμματα διακοπών για άτομα με ειδικές ανάγκες, 14) Oικογενειακά επιδόματα και επιδόματα γάμου, 15) Διευκολύνσεις για την είσοδο στην αγορά εργασίας».
– Αμφίβολη η βιωσιμότητα των αστικών συγκοινωνιών.
Τέλος, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι αναλυτές η χώρα και η οικονομία της κατ’ επέκταση πληρώνει τις λανθασμένες επιλογές που έγιναν εκ μέρους της Κυβέρνησης το 2015. Γενικά, η αύξηση του ιδιωτικού χρέους στα ύψη του δημοσίου συνιστά μέγιστη κρίση για την οικονομία της χώρας.
