Γράφει η Αγγελική Μπίτη, διεθνολόγος
Κάνοντας μια μικρή αναδρομή στην ιστορία του έθνους μας, ανακαλύπτουμε διαμάντια για την ιδιοσυγκρασία μας και για την συνέχεια και πάνω από όλα επανάληψη των ίδιων τακτικών.
Ρίχνοντας μια ματιά στο έτος 1890, λοιπόν, βλέπουμε ότι τον λαό μας τον ανησυχούσαν σχεδόν τα ίδια πράγματα. Οι φόροι, η πτώχευση, η στάση πληρωμών και ούτω καθεξής.
Συγκεκριμένα, το 1893 η Ελλάδα κηρύττει πτώχευση και επιβάλλεται Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος, σας θυμίζει κάτι; Το ελληνικό δημόσιο το 2009 αδυνατεί να καλύψει τα χρέη του και ζητά βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η «βοήθεια» φτάνει και το ελληνικό κράτος εισέρχεται το 2010, για άλλη μια φορά στην ιστορία του, υπό διεθνή χρηματοοικονομική επιτήρηση, από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης, λοιπόν, το 1886 πριν την πτώχευση, προσπάθησε να αντιμετωπίσει το διπλασιασμό των ελλειμμάτων μέσω φορολογίας. Σας φέρνει στο νου κάποια γνώστη κατάσταση; Από το 2010 μέχρι το 2013 οι ελληνικές κυβερνήσεις προσπάθησαν να καλύψουν τα ελλείμματα της οικονομίας με την επιβολή υψηλής και καθολικής φορολογίας στους πολίτες χωρίς ιδιαίτερα κριτήρια.
Τι άλλο πρόβλημα υπήρχε το 1890 και η κατάσταση οδηγήθηκε «εις το οικονομικόν βάραθρον». Η προηγούμενη κυβέρνηση του Δηλιγιάννη είχε συνάψει συμφωνίες για παροχή δάνειων για την κάλυψη των πρόσθετων εξόδων που είχαν προκύψει. Τι σύμπτωση και οι ελληνικές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας πριν το 2009 είχαν συνάψει συμφωνίες για παροχή δανείων για την κάλυψη κάποιων πρόσθετων «αναγκών».
Ακόμα, η Ελλάδα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας 1870 ήταν ουσιαστικά αποκλεισμένη από τις διεθνής χρηματαγορές και η αξιοπιστία της χώρας ήταν μηδενική. Τι συμβαίνει σήμερα; Η χώρα μας είναι αποκλεισμένη από τις χρηματαγορές για τέταρτο χρόνο και οι διεθνείς χρηματοοικονομικοί οίκοι επιδόθηκαν σε αρκετές υποτιμήσεις της πιστοληπτικής μας ικανότητας. Η κατάσταση σχεδόν πανομοιότυπη.
Ακόμη, η «κακή» μας τύχη και στο εξωτερικό περιβάλλον ήταν η ίδια το 1873-1896. Μια μεγάλη διεθνή οικονομική κρίση επιδείνωσε το οικονομικό στάτους του ελληνικού κράτους. Και το 2009, η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση που προκλήθηκε στις ΗΠΑ διαδόθηκε και στην Ευρώπη και ανέδειξε τα σαθρά θεμέλια που στηριζόταν η ελληνική οικονομία και έφερε στην επιφάνεια την ελληνική κρίση χρέους.
Στην αγόρευση του για τον προϋπολογισμό το 1887, ο Χ. Τρικούπης ήταν κατηγορηματικός «Η φορολογία είναι απαραίτητη, ίνα εξέλθωμεν εκ της έκρυθμης καταστάσεως». Και κάλεσε του βουλευτές του να αποφασίσουν μεταξύ δυο επιλογών: «φορολογία ή χρεοκοπία». Αντίστοιχα, ελληνικές κυβερνήσεις του σήμερα έθεσαν διλήμματα όπως «ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε», «μνημόνιο ή χρεοκοπία», «περικοπές ή πτώχευση». Το δίλημμα παραμένει το ίδιο έναν αιώνα μετά!
Ο Χ. Τρικούπης για να καλύψει τις δαπάνες του δημόσιου χρέους ακολούθησε τον εύκολο δρόμος της φορολόγησης. Οι φόροι υπερδιπλασιάστηκαν ανάμεσα στο 1875 μέχρι το 1890. Η χώρα μπήκε σε έναν ατέρμονο κύκλο δανεισμού και φορολόγησης, και με μια έξαρση τη ύφεσης το 1893 έφτασε το περιβόητο «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χ. Τρικούπη. Οι τελευταίες κυβερνήσεις μας ακολούθησαν τους ίδιους εύκολους δρόμους με τον Χ. Τρικούπη, αυτόν της φορολόγησης και των νέων δανείων. Ο εύκολος αυτός δρόμος κατέληξε άδοξα για τον Χ. Τρικούπη και έμεινε στις σελίδες της ιστορίας ως ο πρωθυπουργός του «δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Που καταλήγει ο δρόμος της δικής μας κυβέρνησης;
Μήπως οι συμπτώσεις τακτικών είναι περισσότερες από ότι θα περιμέναμε; Μήπως η ιστορία επαναλαμβάνεται αλλάζοντας μόνο πρόσωπα και ημερομηνίες; Μήπως το « δυστυχώς επτωχεύσαμεν» είναι η τελική πράξη του ίδιου έργου. Μήπως η φορολογία και ο υπερδανεισμός δεν είναι η λύση του γρίφου; Μήπως δεν μάθαμε από τα λάθη μας; Έρχεται η δική μας σειρά να ζήσουμε μια εκδοχή του ίδιου σεναρίου ή όχι;
