Γράφει ο Σταύρος Τασιόπουλος*
Μια ιστορία για όλους εκείνους και τις καταστάσεις αυτές που εύκολα γίνονται αποδεκτές ταμπέλες, όταν, χωρίς να έχουμε για κάποιον ίδια γνώση, ευκολόπιστα δεχόμαστε μια αναλήθεια. Ίσως γιατί είναι δύσκολο να αναζητηθεί η αλήθεια ή ακόμα χειρότερα βολεύει την συνείδηση μια προσχηματική πληροφορία που θα επιβεβαιώσει την ήδη σχηματισμένη από δόλιες αιτίες άποψη.
Ο Σωκράτης απαλλαγμένος από τέτοιες σκέψεις θέτει μερικά απλά και λογικά βήματα, για κάθε φορά που κάποιος έχει να μας πει κάτι για έναν γνωστό ή φίλο.
Μια μέρα εκεί που ο Σωκράτης έκανε τη βόλτα του στην Ακρόπολη, συνάντησε κάποιον γνωστό του, ο οποίος του ανακοίνωσε ότι έχει να του πει κάτι πολύ σημαντικό που άκουσε για κάποιον από τους μαθητές του. Ο Σωκράτης του είπε ότι θα ήθελε, πριν του πει τι είχε ακούσει, να του κάνει την εξέταση της “τριπλής διύλισης”.
– “Τριπλή διύλιση;” ρώτησε με απορία.
– Ναι, πριν μου πεις… τι άκουσες για το μαθητή μου θα ήθελα να κάτσουμε για ένα λεπτό να φιλτράρουμε αυτό που θέλεις να μου πεις. Το πρώτο φίλτρο είναι αυτό της αλήθειας. Είσαι λοιπόν εντελώς σίγουρος ότι αυτό που πρόκειται να μου πεις είναι αλήθεια;
– Ε….. όχι ακριβώς, απλά το άκουσα όμως και…
– Μάλιστα άρα δεν έχεις ιδέα αν αυτό που θέλεις να μου πεις είναι αλήθεια ή ψέματα. Ας δοκιμάσουμε τώρα το δεύτερο φίλτρο αυτό της καλοσύνης. Αυτό που πρόκειται να μου πεις για το μαθητή μου είναι κάτι καλό;
– Καλό; Όχι το αντίθετο μάλλον…
– Άρα, συνέχισε ο Σωκράτης, θέλεις να πεις κάτι κακό για το μαθητή μου αν και δεν είσαι καθόλου σίγουρος ότι είναι αλήθεια.
Ο γνωστός έσκυψε το κεφάλι από ντροπή και αμηχανία.
– Παρόλα αυτά, συνέχισε ο Σωκράτης, μπορεί ακόμα να περάσεις το τεστ γιατί υπάρχει και το τρίτο φίλτρο. Το φίλτρο της χρησιμότητας. Είναι αυτό που θέλεις να μου πεις για το μαθητή μου κάτι που μπορεί να μου φανεί χρήσιμο σε κάτι;
– Όχι δε νομίζω…
– Άρα λοιπόν αφού αυτό που θα μου πεις δεν είναι ούτε αλήθεια, ούτε καλό, ούτε χρήσιμο. Γιατί θα πρέπει να το ακούσω;
Ο γνωστός έφυγε ντροπιασμένος, έχοντας πάρει ένα καλό μάθημα…’
Αν τώρα, κάποιος δεν μπορεί όχι να δεχτεί απόλυτα την σκέψη του Σωκράτη, αλλά τουλάχιστον να την έχει κατά νου, τότε μάλλον κάτι άλλο συμβαίνει.
Υφίστανται παρωπίδες ή έχει ήδη μια σχηματισμένη άποψη και έχει βολευτεί σε αυτήν οπότε θα πιαστεί από την κάθε αναλήθεια για να την εκλογικεύσει ή έχει απωλέσει το κριτήριο της κρίσης του χάριν της ένταξής του σε ένα δομημένο σύστημα συμφερόντων.
Αν αυτές τώρα τις περιπτώσεις τις αναγάγουμε στην πολιτική ή ακόμα χειρότερα στον συνδικαλισμό εντός του πανεπιστημίου είναι προφανής η πλήρης διάσταση του φοιτητικού και καθηγητικού κομματικού συνδικαλισμού με την διαδικασία της γνώσης. Τότε σίγουρα μπορούν να βρεθούν πολλά παραδείγματα με βάση την ιστορία του Σωκράτη.
Ας έχουμε λοιπόν κατά νου τη σκέψη αυτού του ανθρώπου που παραμένει σύγχρονη εδώ και 2500 χρόνια.
* Ο Σταύρος Τασιόπουλος είναι Δικηγόρος, MΔΕ Δημοσίου Δικαίου & Πολ. Επιστήμης
