Γράφει ο Γιώργος Ευγενίδης
Ο Νάιτζελ Φάρατζ είναι μια σχεδόν κωμική φιγούρα. Βέβαια, πολλοί Βρετανοί πολίτες δεν συμμερίζονται αυτή την άποψη και ψηφίζουν σταθερά το κόμμα του, το UKIP. Τώρα, ο Φάρατζ κάνει καμπάνια για την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ. Το πρωί της Πέμπτης παρουσίασε μια αφίσα, η οποία έκανε το γύρο των ΜΜΕ και χαρακτηρίστηκε από αποκρουστική έως και γκεμπελικά προπαγανδιστική. Με μεγάλη λεζάντα BREAKING POINT και υπότιτλους τις φράσεις «The EU has failed us all. We must break free from the EU and take control of our borders”, η αφίσα απεικονίζει πρόσφυγες, οι οποίοι περπατούν στα σύνορα της Σλοβενίας, μια χώρα την οποία ο Φάρατς φέρνει ως παράδειγμα για την ανάκτηση ελέγχου των συνόρων της.
Η Πέμπτη που μας πέρασε θα μπορούσε να είναι ακόμα μια μέρα με σκληρό campaigning ενόψει του δημοψηφίσματος της επόμενης Πέμπτης. Με την ψήφο αποχώρησης να έχει ανακτήσει το momentum, να έχει περάσει ελαφρά μπροστά σε όλες τις δημοσκοπήσεις και να κλείνει ακόμα και την ψαλίδα στα πονταρίσματα των bookers, τα πράγματα δεν έδειχναν καλά για την καμπάνια υπέρ της παραμονής. Ήδη, συζητείτο η αλλαγή προσώπων, με την προώθηση του πρώην πρωθυπουργού Γκόρντον Μπράουν να φαντάζει ως μια πιθανή εναλλακτική, αλλά γενικώς ήταν μια ακόμα σχετικά συνηθισμένη μέρα.
Κι όμως, η δολοφονία της βουλευτού Τζο Κοξ εν ψυχρώ, στο δρόμο, από έναν άνθρωπο με ιστορικό ψυχολογικών προβλημάτων και ενδεχόμενες επαφές με την ακροδεξιά ιδεολογία, αλλάζει πλήρως τα δεδομένα. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πώς αυτό το περιστατικό ωμής βίας και μίσους μπορεί να αλλάξει τους συσχετισμούς. Πλην όμως, έμπειροι πολιτικοί αναλυτές, με τους οποίους το RP συνομίλησε, εκτιμούν πως, αν αποδειχτεί ότι ο δράστης φώναξε «Britain first» πριν σκοτώσει την Cox, τότε ενδεχομένως αυτό να λειτουργήσει ως καταλύτης για την καμπάνια υπέρ της παραμονής της Βρετανίας. Πλην όμως, αυτό, αυτή τη στιγμή είναι δευτερεύον.
Το κυρίαρχο στοιχείο είναι το εξής: απ’ άκρη σ’ άκρη στην Ευρώπη, το φάντασμα της ακροδεξιάς κερδίζει έδαφος. «Αντισυστημικά» κόμματα με ακραίες ιδεολογικές τοποθετήσεις, προκλητική γλώσσα και στόχευση στα πιο βασικά ένστικτα των ανθρώπων βρίσκονται σε άνοδο, την ώρα που οι παραδοασιακοί πολιτικοί σχηματισμοί βρίσκονται σε κριση. Ένας από τους βασικούς εκφραστές αυτής της τάσης είναι και ο Νάιτζελ Φάρατζ. Ακραίος ευρωσκεπτικιστής, λαϊκιστής και βερμπαλιστής, με στοιχειώδη γνώση βασικών εννοιών, την οποία όμως χρησιμοποιεί κατά το δοκούν, απευθύνεται περισσότερο στο συναίσθημα των ανθρώπων παρά στη λογική και συμβάλλει στο να μπολιάζονται συνειδήσεις πολιτών με μίσος. Η αφίσα του αναφορικά με το Breaking Point κάνει ακριβώς αυτό. Ταυτίζει την παραμονή στην ΕΕ με καραβιές ανθρώπων, ξένων προς την κουλτούρα της Βρετανίας, ενεργοποιεί τον φόβο των πολιτών, πηγαίνει κόντρα στις αρχές της ανοιχτής κοινωνίας, επί των οποίων εδράζεται η ίδια η ύπαρξη της Μεγάλης Βρετανίας και αποσκοπεί στο να οδηγήσει τους Βρετανούς στις κάλπες με γνώμονα τη «χαμένη τους υπερηφάνεια» και όχι με λογικές προσεγγίσεις.
Αυτά κάνουν οι Φάρατζ όμως. Και ο Φάρατζ είναι η mainstream εκδοχή της βρετανικής Ακροδεξιάς. Υπάρχει και η πιο σκοτεινή πλευρά, στην οποία ανήκουν κομματίδια, όπως το Britain First, τα οποία υιοθετούν ακόμα πιο ακραίες πρακτικές εγκαθίδρυσης του μίσους και του φόβου, αρχικά στις τοπικές κοινωνίες και στη συνέχεια σε πιο διευρυμένο επίπεδο.
Κανείς δεν μπορεί σε αυτό το σημείο να ισχυριστεί πως ο Φάρατζ και οι όμοιοί του έχουν ευθύνη για τη δολοφονία της Τζο Κοξ. Θα ήταν ανεύθυνο και άστοχο να ειπωθεί κάτι τέτοιο. Πλην όμως, το μίσος το οποίο απλώνεται και στην ευρισκόμενη σε κρίση βρετανική κοινωνία προέρχεται και από τους Φάρατζ. Προσοχή: το χέρι του δράστη δεν οπλίστηκε από κάποιο κόμμα. Οπλίστηκε από το μίσος. Η εγκαθίδρυση του μίσους και της μισαλλοδοξίας όμως είναι μια πράξη βαθιά πολιτική, στην οποία αναλώνονται με συστηματικό τρόπο και κομματικοί μηχανισμοί, απ’ άκρη σ’ άκρη της Ευρώπης και φυσικά και στη Βρετανία ενόψει δημοψηφίσματος.
Κανείς δεν ξέρει τι επίδραση θα έχει η δολοφονία μιας γυναίκας με το background της Κοξ στην ψήφο αναφορικά με το δημοψήφισμα. Θα πρέπει να περιμένουμε λίγο τις επόμενες μέρες για να δούμε την κίνηση στις δημοσκοπήσεις και στα στοιχήματα, με ιδιαίτερη έμφαση στους swing voters και στους ψηφοφόρους των Εργατικών, οι οποίοι έκλιναν προς το Leave. Ακόμα όμως και αν το βράδυ της Πέμπτης βγει νικήτρια η παραμονή, η πληγή του μίσους θα είναι πολύ δύσκολο να κλείσει, γιατί τα βασικά ένστικτα ενεργοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Και αυτό θα είναι ίσως η σημαντικότερη πρόκληση του πολιτικού συστήματος και στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και στην ΕΕ συνολικά: να κλείσει τις πληγές που άνοιξαν και κακοφορμίζουν.
