Του Γιώργου Ευγενίδη
Δεν είναι μυστικό πως οι ηγέτες της Ευρώπης βρίσκονται σε πανικό, αναφορικά με το εύρος και την ισχύ του προσφυγικού. Και βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, διότι αισθάνονται πως το πρόβλημα τους υπερβαίνει και σύντομα μπορεί να καταστεί μη διαχειρίσιμο.
Έχουμε από αυτή τη στήλη πολλάκις μιλήσει για τον κομβικό ρόλο της Τουρκίας, αλλά και για τον… εθισμό της γείτονος χώρας στο ανατολίτικο παζάρι και στο… παπατζιλίκι, κυρίως όταν αναλαμβάνει διεθνείς δεσμεύσεις και αισθάνεται πως βρίσκεται σε θέση ισχύος αναφορικά με κάποιο θέμα. Όπως εν προκειμένω, δηλαδή. Έχουμε πει και επαναλάβει πως, αν η Τουρκία δεν αποφασίσει να αφήσει τα λόγια και να περάσει στην πράξη, τότε δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση το πρόβλημα να αντιμετωπιστεί επαρκώς, ούτε οι αριθμοί των ανθρώπων, προσφύγων και μεταναστών που έρχονται στην Ελλάδα και επιδιώκουν να διοχετευθούν στην Ευρώπη, πρόκειται να μειωθούν.
Όλα αυτά είναι εύλογα, αντιληπτά και έχουν ειπωθεί αρκετές φορές. Η επίσκεψη όμως του Ντόναλντ Τουσκ, του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στην Αθήνα και οι κοινές του δηλώσεις με τον Αλέξη Τσίπρα κατέδειξαν και ένα ακόμα στοιχείο, το οποίο είναι κλειδί για τη συνολική ερμηνεία των τεκταινομένων στο προσφυγικό: την απελπισία των ηγετών της Ευρώπης.
Κανείς Ευρωπαίος αξιωματούχος με τη θέση και τη σημασία του Τουσκ στο ευρωπαϊκό στερέωμα δεν έχει σταθεί μπροστά στις κάμερες, απευθυνόμενος σε ένα πολύ ευρύτερο ακροατήριο του ελληνικού και δεν έχει παρακαλέσει, σχεδόν, με τόση σαφήνεια τους πρόσφυγες και τους μετανάστες να μην έρχονται στην Ευρώπη. Μέχρι στιγμής, οι Ευρωπαίοι συζητούσαν μεταξύ τους και ζητούσαν και από την Ελλάδα τη λήψη μέτρων, προκειμένου να συμβαίνει μια έμμεση αποτροπή των ροών π.χ. κλειστά κέντρα κράτησης για οικονομικούς μετανάστες, προκειμένου να σταλεί μήνυμα αυστηροποίησης των συνθηκών προς τα έξω και να μειωθούν αντίστοιχα οι ροές. Ποτέ όμως αξιωματούχοι του βεληνεκούς του Τουσκ δεν είχαν μιλήσει σε σχεδόν παρακλητικό ύφος, προκειμένου να μοχλεύσουν μια λύση για το κοινό μας πρόβλημα.
«Μην έρχεστε στην Ευρώπη. Μην πιστεύετε τους διακινητές. Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν θα γίνει χώρα-τράνζιτ», είπε απευθυνόμενος στους οικονομικούς, κυρίως, μετανάστες ο κ. Τούσκ, με δεδομένο πως μέσω της Τουρκίας διακινούνται και άνθρωποι που είτε δεν έχουν χαρτιά, προκειμένου να αποδείξουν πως είναι πρόσφυγες είτε είναι καθαρά οικονομικοί μετανάστες.
Οι δηλώσεις Τούσκ αποδεικνύουν πως, πέραν της πίεσης της Τουρκίας, η ευρωπαϊκή διπλωματία έχει περάσει σε ένα άλλο επίπεδο. Φτάσαμε στην παράκληση ή έστω προειδοποίηση, αν θέλει να το δει κανείς έτσι. Με δεδομένο πως κανένα άλλο μέτρο δεν έχει λειτουργήσει, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου απευθύνει έκκληση στους οικονομικούς μετανάστες να μην έρχονται στην Ευρώπη.
Υ.Γ. Μιλώντας με διπλωματικούς κύκλους, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, θέλω να σας πω πως, παρά τη ζύμωση που λαμβάνει χώρα και το Σαββατοκύριακο θα κορυφωθεί σε πολλά επίπεδα, κρατώ πολύ μικρό καλάθι ενόψει της Συνόδου Κορυφής της Δευτέρας. Έλληνες κυβερνητικοί αξιωματούχοι μου έλεγαν πως πρόκειται για ένα ιδιαίτερα κρίσιμο Σαββατοκύριακο, με δεδομένο πως υπάρχει κινητικότητα και στο μέτωπο της αξιολόγησης ενόψει και του Eurogroup της Δευτέρας. Από την άλλη, η εμπειρία έχει δείξει πως μονομερείς κινήσεις που γίνονται δύσκολα ανακαλούνται, αν δεν υπάρχει ένα πολύ σοβαρό επιχείρημα, γιατί να γίνει αυτό. Συνεπώς, κρατώ πολύ μικρό καλάθι για το ζήτημα του ανοίγματος των συνόρων, περιμένω όμως κορύφωση της πίεσης προς την Τουρκία, με ορισμένες ακόμα παραχωρήσεις ίσως, όπως στο ζήτημα της Βίζα φερ ειπείν, προκειμένου να ανακόπτει τις προσφυγικές ροές είτε εν τη γενέσει τους στο έδαφός της είτε στα χωρικά της ύδατα. Πρόβλεψη ως προς τους Τούρκους θα αποφύγω. Άλλωστε, έχουν να λύσουν και αυτοί σοβαρά θέματα, όπως τον διχασμό απόψεων μεταξύ τουρκικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, η οποία θεωρεί τους πολιτικούς… «μπούληδες».
