Γράφει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος
Ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την ιστορική εξέλιξη του πολιτικού πειράματος της ΕΕ και όχι απλώς της ευρωζώνης, θα πρέπει να θεωρείται η Έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της ΟΝΕ για την Ελλάδα που θα διεξαχθεί την Δευτέρα.
Το ζήτημα είναι αν η πολιτική ηγεσία των πλέον εύρωστων και κατά «κοινή ομολογία» δημοκρατικοποιημένων και θεσμικά ώριμων χωρών της Ευρώπης είναι ικανή να χαράξει μια πορεία που από τη νομισματική ένωση θα περνά χωρίς επιμέρους κοινωνική καταστροφή, στην ολοκληρωμένη οικονομική ένωση για να καταλήξει στην πολιτική ένωση της Ευρώπης με την μορφή μιας αποκεντρωμένης ομοσπονδίας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η διευθέτηση του ελληνικού ζητήματος της ευρωζώνης με ένα inclusive και όχι exclusive τρόπο, δηλαδή με ένα ευρύ, περιεκτικό πνεύμα σύγκλησης και όχι αποκλεισμού και εξαίρεσης -όπως γινόταν μέχρι σήμερα κατά την κυριαρχία της τεχνοκρατικής άποψης του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος ψευδεπίγραφα εμφανιζόταν σαν ευρωπαϊσμός.
Εξομολογούμαι πως σε ολόκληρη την ενήλικη ζωή μου, αγαπητέ αναγνώστη, ενεπλάκην με πάθος στην καλλιέργεια αυτής της πολιτικής ιδέας- της ιδέας του ευρωπαϊσμού. Είτε ως επιστήμονας, είτε ως δημοσιογράφος, με αυτή την ιδέα πορεύτηκα και πορεύομαι ως μπούσουλα και κεντρικό σημείο αναφοράς της πολιτικής μου και στενότερα επαγγελματικής μου στάσης και συμπεριφοράς. Έχω δώσει προσωπικές μάχες για αυτή την ιδέα, από την εποχή που ακόμη και ο ακαδημαϊκός χώρος στην Ευρώπη δεν την αναγνώριζε και λοιδορούσε τους μεταδιπολικούς υπερασπιστές της. Για εμένα και ελάχιστους άλλους -δυστυχώς – αριστερούς ο ευρωπαϊσμός υπήρξε το βασικό concept, το master point, αν προτιμάς, που δομούσε και δομεί μια αφήγηση που ισορροπεί το δημοκρατικό παράδοξο, την σύζευξη, δηλαδή, της ελευθερίας με την ισότητα σε ένα διαρκώς υψηλότερο επίπεδο.
Με την έννοια αυτή ο ευρωπαϊσμός είναι σφοδρά αντίθετος στον αυταρχικό φιλελευθερισμό που χαρακτηρίζει την σημερινή διάσταση της θεσμικής οργάνωσης και συμπεριφοράς στην ευρωζώνη. Καμία σχέση! Ευρωπαϊσμός δίχως μία συνεκτική κοινωνική θεωρία δεν γίνεται! Ο (νέος) ευρωπαϊσμός δεν είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης της αγοράς, αλλά ώριμο προϊόν της πολιτικοοικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης της μεταδιπολικής Ευρώπης στην βάση της δόμησης μίας μόνιμης ειρήνης και ευημερίας στην ήπειρό μας, που έτσι θα μπορούσε να οριστεί ως πόλος ομόσπονδων κρατών/πατρίδων όπου θα βασιλεύει το κοινωνικό Κράτος Δικαίου και ο Αντι-ιμπεριαλισμός.
Αυτός ακριβώς ο ευρωπαϊσμός θα κριθεί στην Σύνοδο Κορυφής της Δευτέρας. Με άλλα λόγια, το πνεύμα αντιμετώπισης του ελληνικού ζητήματος από την ευρωπαϊκή ελίτ της ευρωζώνης σε αυτήν την Σύνοδο και η κατεύθυνση της Συμφωνίας για την επίλυσή του θα κρίνει την υπόθεση του ευρωπαϊσμού σε αυτή την συγκυρία. Την Δευτέρα θα κριθεί αν η ηγεσία της Ευρώπης ενδιαφέρεται στα σοβαρά για την ειρήνη, την ευημερία και την ισότητα με σεβασμό στην λαϊκή κυριαρχία στον «ευρωπαϊκό πόλο» ή όχι!
Αν πράγματι ενδιαφέρεται στοιχειωδώς για αυτά, τότε η λύση στο ελληνικό ζήτημα θα πρέπει να περνά από μια Συμφωνία για την λήψη μέτρων διαρθρωτικής βελτίωσης της ελληνικής διοίκησης και αγοράς με κριτήριο τον δραστικό περιορισμό των αποκλεισμών κάθε μορφής, την αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας και την βιώσιµη και χωρίς αποκλεισµούς ανάπτυξη στο πλαίσιο ενός Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης, το οποίο σε μεγάλο βαθμό θα χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς πόρους, έτσι ώστε να αντιστραφεί η καταστροφική για την περιφέρεια πόλωση κεφαλαίων στο ευρωπαϊκό κέντρο.
Αν, αναγνώστη μου, ρωτάς πόσο απέχει η ουτοπία από την πραγματικότητα στο πλαίσιο ανάπτυξης αυτού του ευρωπαϊσμού τον οποίο υπερασπίζομαι και εν όψει της συγκυρίας που ορίζεται κεφαλαιωδώς από την Σύνοδο της Δευτέρας, θα σου πω ειλικρινά πως δεν γνωρίζω. Προφήτης δεν είμαι! Γνωρίζω τι πρέπει να γίνει για την ανάπτυξη του ευρωπαϊσμού και όχι τι θα μπορούσε να γίνει για την υπονόμευσή του. Αν και κονστρουκτιβιστής στην οντολογική μου προσέγγιση, παραμένω θετικιστής στην επιστημολογία (μου) και άρα δεν ασχολούμαι με το τι θα πρέπει να γίνει για να υπονομευθεί έως διαλύσεως η ΕΕ.
Αυτό σημαίνει πρακτικά την κυριαρχία ενός inclusive πνεύματος. Εάν κυριαρχήσει αυτό στην Σύνοδο της Δευτέρας, θα ενισχυθεί ο ευρωπαϊσμός, ενώ αν επιχειρηθεί να ενδυναμωθεί ο αυταρχικός φιλελευθερισμός που συνδέεται με την θεσμική και παραθεσμική λειτουργία των σύγχρονων θεσμών της ευρωζώνης, είναι πρόδηλο πως ολόκληρη η ΕΕ θα έχει μπει σε έναν κακοτράχαλο δρόμο που θα καταλήξει αργά ή γρήγορα σε μια γενικευμένη κοινωνική και οικονομική κρίση, η οποία θα συνδέεται με το σάπισμα των δημοκρατικών θεσμών.
Εάν στην Σύνοδο της Δευτέρας κυριαρχήσει η υποκρισία, ο πολιτικαντισμός και η διασκέδαση της πραγματικότητας σε ο, τι αφορά στην τραγική για την ελληνική κοινωνία και αγορά, αποτυχία του προγράμματος «σοκ και δέος» της τρόικας για την Ελλάδα, το κρίσιμο δεν θα είναι η πτώχευση σε συνέχεια της συντεταγμένης πτώχευσης της χώρας μας, αλλά η πτώχευση του ευρωπαϊσμού: Η πτώχευση μιας ιδέας πάνω στην οποία επιχειρήθηκε να οικοδομηθεί η μεταδιπολική Ευρώπη. Εάν πτωχεύσει αυτή η ιδέα τότε θα έχει στερέψει κυριολεκτικώς το πνεύμα κοινωνικής σύγκλισης και ειρηνικής ανάπτυξης με βιοοικονομικά κριτήρια, που κρατά ακόμη ζωντανή την διάθεση των ευρωπαϊκών λαών για μια δημοκρατική πολιτική ένωση της Ευρώπης.
Το «μένω στην Ευρώπη» είναι ένα κενό περιεχομένου μήνυμα, στον βαθμό που αναφέρεται αποκλειστικά στο «υπάρχω» της Ελλάδας. Θα είχε νόημα μόνον στον βαθμό που αναφερόταν στο «είμαι» της Ελλάδας. Και το «είμαι» της Ελλάδας ορίζεται αποκλειστικά στο πλαίσιο ενός inclusive πνεύματος ευρωπαϊσμού, το οποίο θα πρέπει να κυριαρχήσει στην Σύνοδο της Δευτέρας.
Γνωρίζεις, αναγνώστη μου, τις αντιθέσεις μου σε ο, τι αφορά στην στάση και συμπεριφορά του Γιάνη Βαρουφάκη. Αυτό, όμως, δεν με εμποδίζει να επισημάνω μία ιστορικού χαρακτήρα αποστροφή του λόγου του προς τους συναδέλφους του στο χθεσινό eurogroup: «Colleagues, at this juncture it is dangerously easy to thinkthat nothing can be done. Let us not fall prey to this state of mind.» Πρόκειται για την σημαντικότερη στιγμή του Βαρουφάκη σε αυτή την «περιπέτεια» τηςδιαπραγμάτευσης. Συμφωνώ απόλυτα μαζί του. Αυτό είναι το ζήτημα, όχι ασφαλώς σε ο, τι αφορά στο eurogroup, αλλά σε ο, τι αφορά στην Σύνοδο Κορυφής της Δευτέρας. Σε αυτό το ιστορικό σταυροδρόμι της Ευρώπης πρέπει να κυριαρχήσει η πολιτική δημιουργικότητα, ο εμπνευσμένος και καινοτόμος οικονομολόγος και όχι ο λογιστής, η κονστουκτιβιστική πολιτική παιδαγωγική στην θέση του learning-by-numbers!
Συμφωνία θα υπάρξει ούτως ή άλλως, έστω και προσωρινή, έστω και δοκιμαστική. Το ζήτημα είναι αν αυτή θα θέτει, έστω και υποδηλωτικώς, τα θεμέλια για μία σοβαρή αναθεώρηση των ευρωπαϊκών πολιτικών με όραμα μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική, πράγμα που θα όριζε την λύση στην ελληνική κρίση της ευρωζώνης μεinclusive αντί για exclusive όρους, όπως δυστυχώς γινόταν μέχρι σήμερα και όπως δυστυχώς επέτρεψαν να γίνει οι ανάρμοστες έως εθελοδουλισμού, κεντροδεξιές και κεντροαριστερές ηγεσίες της Ελλάδας που ενεπλάκησαν στην κρίση.
