Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος
Το δυστύχημα στα νερά της Αίγινας, δείχνει πώς το κουτσομπολιό μπορεί να κάνει πολιτική και αποτελεσματικό σημειολογικό αντάρτικο εναντίον της κυβέρνησης. Τα λεφτά και η εξουσία τρέφουν ασφαλώς τη φήμη και η φήμη σήμερα ταξιδεύει με τη ταχύτητα του φωτός. Είναι αδύνατο να την προλάβεις και να τη σταματήσεις. Η φήμη αντιμετωπίζεται πολιτικώς με κόντρα- φήμη και όχι με υστερίες, απειλές, αγωγές και διαγραφές. Αν δεν ξέρεις αυτή τη δουλειά, τι γυρεύεις στο χώρο της πολιτικής επικοινωνίας και γενικότερα της πολιτικής;
Η γενιά του κουτσομπολιού είναι αυτή που παράγει σήμερα πολιτική και σε αυτή τη γενιά ανήκει και ο Αλέξης Τσίπρας, με τη κυβέρνησή του να προσπαθεί να ισορροπήσει πατώντας πάνω σε δύο βάρκες: τη φήμη και την αντικειμενική πραγματικότητα. Ελέγχοντας τη φήμη μανουβράρεις την πραγματικότητα και δεν πέφτεις στη θάλασσα. Και μέχρι εδώ καλά. Δεν τα πάει άσχημα η κυβέρνηση! Το πρόβλημά της αρχίζει μόλις νοιώσει να απειλείται αιφνιδίως από φήμες που δεν ελέγχει. Τότε πανικοβάλλεται και αρχίζει τις «ατσαλοσύνες» σαν αυτές του Θοδωρή Δρίτσα και της κυρίας Όλγας Γεροβασίλη στο ζήτημα του δυστυχήματος στην Αίγινα.
Η συμπεριφορά αυτή, με θεσμικώς προβληματική ανάμιξη στο δυστύχημα, επιτείνει φυσιολογικά τη φημολογία, η οποία στην πραγματικότητα κάνει αυτή τώρα πολιτική, αναπαριστώντας σχέσεις εξουσίας. Οι πάσης φύσεως εικόνες από το δυστύχημα και τη δημοσιογραφική του κάλυψη γίνονται έτσι τα σημεία που χρησιμοποιούν ως όπλα οι αντάρτες της επικοινωνίας εναντίον της κυβέρνησης. Το όπλο της κυβέρνησης παραμένει πλέον ο αποκλεισμός των φημών και αυτό γεννά μια πιο ισχυρή φήμη που θίγει το κύρος της κυβέρνησης. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής επικοινωνίας ανθρώπων που στην πραγματικότητα δεν ξέρουν τη δουλειά τους και νοιώθουν ασφαλείς αποκλειστικά σε κλειστά συστήματα πληροφορίας – σε μορφές ολοκληρωτισμού, δηλαδή.
Θέλω να σού μεταφέρω μια μικρή αλήθεια: η κυρίαρχη σχολή δημοσιογραφίας στην Ελλάδα (και από δεξιά και από αριστερά) παρήγαγε επαγγελματίες φοβικούς και θρασύδειλους, ικανούς να παράγουν και να διασπείρουν φήμη, αλλά απολύτως ανίκανους να χειριστούν κρίσεις σε ένα ανοιχτό περιβάλλον φημών. Ξέρουν να κόβουν και να ράβουν τα σημεία της επικοινωνίας, να μοντάρουν την πραγματικότητα όπως βολεύει τα συμφέροντα ή τον εργοδότη που υπηρετούν, αν προτιμάς, αλλά ποτέ να παίζουν έντιμα χωρίς να αλλοιώνουν την πλήρη εικόνα στο παιχνίδι των φημών – με αντιπαράθεση φημών – που τελικά συνθέτει την είδηση.
Είναι σύγχρονη πολιτισμική τραγωδία και δημοσιογραφικό δράμα να κατασκευάζεις ειδήσεις με κριτήριο τον αποκλεισμό ή την παραμόρφωση των σημείων που συνθέτουν την πλήρη εικόνα μιας είδησης. Είναι φτήνια και ηλιθιότητα, επειδή αυτό το στοιχείο (γεγονός ή/και πρόσωπο) που απέκλεισες ή παραμόρφωσες έχει πλέον την πιθανότητα μεταβληθεί σε αυτόνομο σημείο παραγωγής φήμης, μιας κόντρα-φήμης με ισχυρότερη κοινωνική νομιμοποίηση. Το δίκαιο και η αλήθεια είναι πάντα με το μέρος του αποκλεισμένου. Άρα, και στο χέρι του πλέον η φήμη!
Η φήμη που παράγεται από το αποκλεισμένο σημείο μιας πλήρους εικόνας είναι τελικά αυτή που παράγει μια αυθεντική είδηση: την είδηση που αποκαλύπτει τις σχέσεις – την πολιτική δομή – που παρήγαγε τη συγκεκριμένη είδηση από ένα συμβάν. Η γενιά του κουτσομπολιού, είναι τελικά μια απολύτως υποκριτική γενιά. Κουτσομπολιό με καθοδήγηση, αποκλεισμό και έλεγχο της φήμης δεν γίνεται! Αυτό είναι τραβεστί-ενημέρωση και τραβεστί-επικοινωνία!
Το κουτσομπολιό σε στυλ Κυρά Κατίνας, που συνήθως αποκαλείται ρεπορτάζ ή ομιλία στην Βουλή, είναι μια πρόκληση για αντιπαράθεση φημών, δεν το έμαθες ακόμη; Η φύση του Έλληνα αλλάζει μόνον στο βαθμό που μεταβληθούν οι πολιτισμικές σχέσεις στην χώρα μας. Και σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, η πολιτική πηγή του τρέχοντος πολιτισμού μας είναι το κουτσομπολιό. Αυτό μεταφέρει το ιδιωτικό στην δημόσια σφαίρα, διαμορφώνοντας προσωρινά καθεστώτα ηγεμονίας. Και και για να έχει δημοκρατική έννοια το κουτσομπολιό μας θα πρέπει να λειτουργεί σε ένα ανοιχτό σύστημα φημών, χωρίς φόβο και συμπλεγματικό πάθος. Ωστόσο, εδώ, τώρα γίνεται το αντίθετο: κατασκευάζεται και διαχέεται φήμη σαν σε ένα μονοπώλιο επικοινωνίας, με αποκλεισμό αυτών που δεν ανήκουν στο μονοπώλιο. Αυτό είναι μεγάλη αντίφαση.
Κοίταξε, η Κυρά Κατίνα κάνει την επανάστασή της με το κουτσομπολιό χωρίς να αποκλείει άλλες Κατίνες από το κατιναριό των φημών και σε αυτό διαφέρει από τις τραβεστί. Την Κυρά Κατίνα την κατανοώ, ενώ την τραβεστί στην πολιτική και την επικοινωνία μάλλον την απεχθάνομαι! Η γενιά του κουτσομπολιού, προϋποθέτει την απόλυτη ελευθερία κάθε Κυρά Κατίνας να παίζει με τη φήμη, κουτσομπολεύοντας με τις άλλες Κατίνες. Από τη στιγμή όμως που η Κυρά Κατίνα το γυρίζει σε τραβεστί η γενιά του κουτσομπολιού χάνει την όποια αρετή της, ενώ η πολιτικότητά της συνδέεται αποκλειστικά με προστυχιές.Η γενιά του κουτσομπολιού κινδυνεύει πλέον από την μετουσίωση της Κυρά Κατίνας σε αγνή, σεμνότυφη αριστερή τραβεστί ή σε ευλογημένη, αν και αγανακτισμένη, «εθνορθοδοξοπατριωτική» τραβεστί. Ήταν τελικά λάθος μου που επί τόσες δεκαετίες αρνήθηκα πεισματικά την Κυρά Κατίνα. Λάθος μου που γύρισα την πλάτη στο κατιναριό. Ας τα βγάλω τώρα πέρα με τις τραβεστί του δημόσιου λόγου και του δημόσιου χώρου! Εδώ να δεις πόσο θα χαμηλώσει το επίπεδο της αντιπαράθεσης, με τη φήμη, πλέον, από πολιτική να κάνει τον πιο βρώμικο πόλεμο που έχουμε βιώσει στην Ελλάδα μετά την χούντα! Τώρα κόντρα-φήμη σημαίνει εξόντωση με κάθε μέσο και αυτό θα είναι ένα άτιμο παιχνίδι κοινωνικής διάλυσης. Σε ένα τέτοιο παιχνίδι δεν θα υπάρξουν νικητές!…
