Γράφει ο Νεόφυτος Ασπριάδης*
Καθώς οι αμερικανικές εκλογές πλησιάζουν και η προεκλογική εκστρατεία δείχνει ένα διχασμό ανάμεσα στην αμερικανική κοινωνία και μία έντονη απαξίωση προς το «σύστημα», ο απερχόμενος πρόεδρος Ομπάμα μοιάζει να ανεβάζει ραγδαία την δημοτικότητά του και να είναι πιο δημοφιλής από ποτέ. Τι αφήνει πίσω της όμως η οκταετής θητεία του Ομπάμα και πως αξιολογείται το έργο του;
Η εκλογή του Ομπάμα στη Προεδρία της Αμερικής είχε αποτελέσει ένα σημαδιακό γεγονός για την ιστορία της χώρας. Ήταν ο πρώτος μαύρος πολιτικός που εξελέγη στο ανώτατο αξίωμα της χώρας σε μία στιγμή που η χώρα χρειαζόταν μία σημαντική πολιτική αλλαγή για να επαναπροσδιορίσει την αρνητική εικόνα της που είχε δημιουργήσει ο Πρόεδρος Μπους με τον πόλεμο στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Το προεκλογικό του σύνθημα τότε σχηματοποίησε αυτή την ανάγκη δίνοντας την υπόσχεση της «Αλλαγής στην οποία μπορούμε να πιστέψουμε» (change we can believe in) και του «Ναι, Μπορούμε» (Yes, we can!). Επίσης, το γεγονός ότι ήταν μαύρος αποτέλεσε ένα σημαντικό στοιχείο για τους συμβολισμούς της «αλλαγής».
Σχεδόν αμέσως αφού μπήκε στο Οβάλ γραφείο, ο Ομπάμα υπέγραψε Προεδρικό διάταγμα για την απαγόρευση των βασανιστηρίων κατά τις ανακρίσεις. Εν τω μεταξύ, ήδη από την προεκλογική του εκστρατεία είχε προαναγγείλει το κλείσιμο της φυλακής του Γκουαντάναμο, πράγμα όμως που δεν κατάφερε να ολοκληρώσει μέχρι σήμερα.
Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας συνεχίστηκε τόσο σε στρατηγικό όσο και σε τακτικό επίπεδο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που εφαρμόζονταν από την κυβέρνηση Μπους παρά το γεγονός πως οι Δημοκρατικοί έλεγχαν τον Λευκό Οίκο, το Κογκρέσο και τη Γερουσία μετά τις εκλογές του 2008. Ωστόσο, ο Ομπάμα ήταν αυτός που έβαλε ένα επίσημο τέλος στην εποχή του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας» το 2011 με την εύρεση και εκτέλεση του πρωτεργάτη της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, Οσάμα Μπιν Λάντεν, στο Πακιστάν.
Βέβαια το γεγονός αυτό σε καμία περίπτωση δεν έβαλε οριστικό τέλος στη Τρομοκρατία και τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, ο οποίος απλώς συνεχίστηκε ανεπίσημα. Ο Ομπάμα εισήγε ένα νέο όπλο στο τακτικό επίπεδο των πολεμικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Η εποχή των drones ήταν γεγονός και διευκόλυναν τις επιχειρήσεις κατά τρομοκρατών χωρίς ιδιαίτερο κόστος για τις ΗΠΑ σε έμψυχο και οικονομικό επίπεδο.
Στην Εξωτερική πολιτική, ο Ομπάμα δεν φάνηκε να κάνει συγκεκριμένους δεσμούς με άλλους μεγάλους ηγέτες όπως κάποιοι από τους προκατόχους του (Ρίγκαν – Θάτσερ, Κένεντυ – ΜακΜίλαν κ.α.). Επιπλέον, σε όλη του τη θητεία δεν κατάφερε να κάνει ένα ταξίδι στο Ισραήλ και να ασχοληθεί ενδελεχώς και αποτελεσματικά με την ειρήνη στη περιοχή. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, η κρίση στην Ουκρανία έφερε τις ΗΠΑ και πάλι σε ευθεία σύγκρουση με τη Ρωσία. Από την άλλη, ο Ομπάμα ήταν αυτός που απέσυρε τα στρατεύματα των ΗΠΑ από το Ιράκ και άνοιξε το δρόμο για την ανάπτυξη του Ισλαμικού Κράτους (ISIS).
Παρόλα αυτά, η πιο σημαντική κληρονομιά του στην εξωτερική πολιτική ήταν η ιστορική επαναπροσέγγιση των ΗΠΑ με την Κούβα που αποτέλεσε πρωτοβουλία του Ομπάμα και έβαλε τέλος στις ψυχροπολεμικές σχέσεις των δύο αυτών χωρών.
Στο εσωτερικό, το περίφημο Obamacare χαρακτήρισε την διακυβέρνηση Ομπάμα ενώ πρόσφατα ήταν αυτός που κοίταξε κατάματα την αντιμετώπιση της οπλοκατοχής στις Ηνωμένες Πολιτείες εκδίδοντας κάποια διατάγματα προς αυτή τη κατεύθυνση. Τέλος, η οικονομική πολιτική της κυβέρνησής του ήταν παραπάνω από ικανοποιητική δεδομένου ότι η ανεργία κρατήθηκε κάτω από 5% και η οικονομία κατάφερε να συγκρατηθεί σε φυσιολογικά επίπεδα μέσα στην οικονομική κρίση.
Με βάση αυτά τα στοιχεία μία συνολική αποτίμηση καταλήγει πως η διακυβέρνηση Ομπάμα ήταν πολύ πιο συντηρητική απ’ όσο θα μπορούσαν να φανταστούν οι ψηφοφόροι κατά την πρώτη προεκλογική περίοδο. Παρόλα αυτά, κρίνοντας πλέον το συνολικό έργο της διακυβέρνησης του, μπορούμε να πούμε ότι ο Ομπάμα ήταν ένας πολύ καλός Πρόεδρος, ο οποίος κατάφερε να διατηρήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην πρωτοκαθεδρία, επανέφερε την θετική εικόνα τους στο διεθνές σύστημα, που είχε χαθεί από τη διακυβέρνηση Μπους, και έθεσε τα θεμέλια ώστε η Αμερική να ενταχθεί σε μία νέα εποχή όπου το διεθνές σύστημα μετατρέπεται σε πολυπολικό και οι απειλές ασφαλείας αυξάνονται.
Κατά συνέπεια, ο Ομπάμα φαίνεται ότι στάθηκε αντάξιος των προσδοκιών και ήταν ένας Πρόεδρος που χρειαζόταν τη δεδομένη στιγμή η Αμερική.
*Ο Νεόφυτος Ασπριάδης είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας και Διεθνολόγος.
