Γράφει ο Μάριος Λεονάρδος
Μία έκθεση που μόλις κυκλοφόρησε
Η έκθεση «Annual Survey of Mining Companies» (1) παρουσιάζει τα αποτελέσματα του 2014 για την ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Fraser για τις εταιρείες έρευνας και εξόρυξης μεταλλευμάτων. Η έρευνα είναι μια προσπάθεια να αξιολογηθεί το πώς τα κοιτάσματα, από γεωλογικής και μεταλλευτικής άποψης, και παράγοντες της δημόσιας πολιτικής, όπως η φορολογία και η ρυθμιστική αβεβαιότητα, επηρεάζουν τις επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Με βάση τις απαντήσεις, ταξινομήθηκαν επαρχίες, πολιτείες και κράτη ανάλογα με τον βαθμό κατά τον οποίον οι παράγοντες της δημόσιας πολιτικής ενθαρρύνουν ή αποθαρρύνουν τις επενδύσεις.
Η έκθεση δίδει ένα συνολικό Δείκτη Ελκυστικότητας των επενδύσεων, σύμφωνα με τον οποίο η Ελλάδα κατατάσσεται στην 111η θέση σε σύνολο 122 κρινομένων (111/122) αποφεύγοντας για λίγο να συμπεριληφθεί στην κακόφημη τελευταία δεκάδα. Η θέση αυτή για το 2014 αποτελεί σημαντική υποχώρηση σε σχέση με το 2013, πότε η Ελλάδα ήταν 84η σε σύνολο 112 χωρών (84/112).
Για να αντιληφθούμε τους λόγους αυτής της δυσμενούς κατάταξης, θα πρέπει να δούμε τους επιμέρους δείκτες που συνθέτουν τον συνολικό δείκτη. Ένας τέτοιος είναι ο Δείκτης Πολιτικής Αντίληψης, ο οποίος μετρά τις επιπτώσεις της κυβερνητικής πολιτικής από τη στάση της απέναντι στις επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Στον δείκτη αυτόν δεν έχουμε μια ιδιαίτερα κακή θέση: 82/122, βελτιωμένοι ελαφρά σε σχέση με το 2013 (89/112).
Ένας άλλος πολύ σημαντικός είναι ο Δείκτης για το Δυναμικό Μεταλλείας με Βέλτιστες Πρακτικές,
βαθμολογία για τη γεωλογική ελκυστικότητα μιας περιοχής. Με άλλα λόγια, οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να βαθμολογήσουν την ελκυστικότητα της Ελλάδας σχετικά με το «καθαρό» δυναμικό της σε μεταλλεύματα, ανεξάρτητα από τυχόν περιορισμούς πολιτικής. Δυστυχώς εδώ “πατώσαμε”, 119/122, κατάταξη πολύ κατώτερη εκείνης του 2013 (66/112) αλλά όμοια με εκείνη του 2012 (96/ 96).
Αλήθεια δεν έχουμε κοιτάσματα για εκμετάλλευση;
Το τελευταίο συμπέρασμα της Έκθεσης δεν είναι απολύτως αληθές. Κατ΄ αρχήν, οι ξένοι επενδυτές, λόγω της γνωστής αντίθεσης της κοινής γνώμης προς την μεταλλευτική δραστηριότητα, απέφευγαν την Ελλάδα και έτσι δεν πραγματοποιήθηκε αξιόλογη μεταλλευτική έρευνα, η οποία, πιθανόν, να έδινε κάποιο κοίτασμα που θα «ακουγόταν» διεθνώς. Η χώρα λοιπόν περιέπεσε σε μεταλλευτική αφάνεια, γεγονός το οποίο αντανακλάται στις γνώμες που συνοψίζει η έκθεση του Ινστιτούτου Fraser.
Παράλληλα, οι εγχώριες εταιρείες που έκαναν μεταλλευτική έρευνα είτε έκλεισαν (Λιπασμάτων, Σκαλιστήρης) είτε περιόρισαν σημαντικά αυτή την δραστηριότητα. Επίσης έκλεισε η ΓΕΜΕΕ και συρρικνώθηκε σημαντικά το ΙΓΜΕ.
Η μέχρι τώρα έρευνα έχει καταδείξει την ύπαρξη στην Ελλάδα αρκετών εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων, διαφόρου μεταλλοφορίας, περιορισμένου όμως μεγέθους εκτός ορισμένων εξαιρέσεων. Σε αυτές τις εξαιρέσεις ανήκουν τα φτωχά νικελιούχα κοιτάσματα της ΛΑΡΚΟ, τα οποία αποτέλεσαν, κατά καιρούς, αντικείμενο ζωηρού ενδιαφέροντος εκ μέρους κορυφαίων μεταλλευτικών – μεταλλουργικών εταιρειών, παγκόσμιας εμβέλειας, όπως έχω αναφέρει σε παλαιότερη ανάρτησή μου (2).
Η Ελλάδα είναι πλούσια σε πτωχά νικελιούχα κοιτάσματα
Μετά από μισό αιώνα λειτουργίας, το πυρομεταλλουργικό εργοστάσιο της Λάρυμνας έκλεισε τον κύκλο της «ζωής» του λόγω πτώσης της ποιότητος των κοιτασμάτων και αύξησης του κόστους λειτουργίας, ιδιαίτερα εκείνου της ενέργειας. Δεν υπάρχουν πλέον κοιτάσματα με περιεκτικότητα τουλάχιστον 1,5% Νi, με την οποία το πυρομεταλλουργικό εργοστάσιο της Λάρυμνας θα μπορούσε να επιβιώσει με τις σημερινές τιμές του μετάλλου (14.000 $/t). Αξίζει να σημειωθεί ότι η τιμή αυτή αποτελεί και τον μέσον όρο των εκτιμήσεων διαφόρων αναλυτών σχετικά με την μακροχρόνια τιμή του μετάλλου.
Αντίθετα, υπάρχουν εκατοντάδες εκατομμύρια τόνων πτωχών νικελιούχων μεταλλευμάτων (0.6-0.9% Ni), τα οποία είναι αδύνατο να εκκαμινευθούν στο εργοστάσιο της Λάρυμνας.
Είναι τα πτωχά νικελιούχα κοιτάσματα εκμεταλλεύσιμα;
Η απάντηση είναι: σαφώς ΝΑΙ και με κόστος το μισό της τρέχουσας τιμής του μετάλλου χρησιμοποιώντας την υδρομεταλλουργική μέθοδο που αναπτύχθηκε στο Ε.Μ. Πολυτεχνείο. Το θέμα έχει αναλυθεί σε προηγούμενη δημοσίευσή μου (2) και εδώ θα περιοριστώ να αναφέρω τις δοκιμές και τις μελέτες που κατέληγαν πάντα στα ίδια συμπεράσματα:
1. Εργαστηριακές δοκιμές και ανάπτυξη της υδρομεταλλουργικής μεθόδου στο Ε.Μ. Πολυτεχνείο (1987-1992). Παρουσίαση (1998) Μελέτης Σκοπιμότητος, επιπέδου Bankable Feasibility Study, στα στελέχη της ΛΑΡΚΟ και την διεθνή επιστημονική κοινότητα.
2. Εκτέλεση από την εταιρεία Western Mining Corporation (5η Μεταλλουργία σε παγκόσμια κατάταξη το 1999) δικών της εργαστηριακών δοκιμών με την μέθοδο του Ε.Μ. Πολυτεχνείου και σύνταξη Επιχειρηματικού Σχεδίου προς απόκτηση της τότε παραπαίουσας ΛΑΡΚΟ (3), προσπάθεια η οποία έπεσε στο κενό (1999).
3. Εκτέλεση εργαστηριακών δοκιμών της ΛΑΡΚΟ σε συνεργασία με την εταιρεία Hellenic Copper Mines της Κύπρου με την μέθοδο του Ε.Μ. Πολυτεχνείου και Μελέτης Σκοπιμότητος επιπέδου Bankable Feasibility Study (2009).
4. Κατασκευή πιλοτικής μονάδας της υδρομεταλλουργικής του Ε.Μ. Πολυτεχνείου από το ΕΜΠ, σε συνεργασία με το ΙΓΜΕ και τη ΛΑΡΚΟ και χρηματοδότη το ΙΓΜΕ (2006). Η πιλοτική μονάδα κατασκευάσθηκε στις εγκαταστάσεις των μεταλλείων της ΛΑΡΚΟ. Την επιτυχή λειτουργία της μονάδας ακολούθησε επικαιροποιημένη Μελέτη Σκοπιμότητος (7).
Και μετά τι έγινε;
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η υδρομεταλλουργική μέθοδο που αναπτύχθηκε στο Ε.Μ. Πολυτεχνείο για τους ελληνικούς φτωχούς νικελιούχους λατερίτες της ΛΑΡΚΟ ήταν πολλαπλά τεκμηριωμένη από επιστημονικής, τεχνικής και οικονομικής πλευράς και το σημαντικότερο ήταν ότι δεν απαιτείτο ποσό μεγαλύτερο των €200. εκ. για την επένδυση, η οποία θα δημιουργούσε μια κερδοφόρα παραγωγική μονάδα δυναμικότητας ίσης με εκείνην της Λάρυμνας. Και βέβαια τίποτα δεν έγινε. Ενδιαφέρον για την κατανόηση της κατάστασης που επικρατεί εντός της ΛΑΡΚΟ σε σχέση με τη υδρομεταλλουργία είναι δύο γεγονότα:
α. Η πιλοτική μονάδα της υδρομεταλλουργίας, αντί να προστατευτεί και να επιδεικνύεται, θάφτηκε κάτω από πολλούς τόνους μπάζων. Έτσι, τα τεκμήρια επιτυχίας της υδρομεταλλουργίας εξαφανίστηκαν.
β. Όταν, προ ολίγων μηνών, ο αντιπρόεδρος της Εταιρείας θέλησε να διερευνήσει τη διέξοδο της υδρομεταλλουργίας, ζήτησε να δει μια Μελέτη Σκοπιμότητος. Περιέργως, δεν υπήρχε κάποιο αντίγραφο εντός της Εταιρείας και έτσι ζητήθηκε αντίγραφο από τον εξωτερικό συντάκτη.
Και τώρα τί γίνεται;
Ότι γινόταν πάντα. Καταρχήν, φωνάζουμε για φτηνό ρεύμα (4) ζητώντας, εμμέσως πλην σαφώς, μια τιμή μεταξύ 25 και 35 €/MWh, όταν είναι γνωστό ότι η χαμηλού κόστους λιγνιτική MWh κοστίζει στην ΔΕΗ 60 €/MWh (5). Η τελευταία τιμή μάλιστα αναφέρεται στο 2012 – σήμερα είναι μεγαλύτερη. Εδώ τίθεται το ερώτημα για το ποιός θα πληρώνει αυτή την διαφορά, η οποία είναι κάποιες δεκάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο. Η ΛΑΡΚΟ είχε βρει τη λύση. Απλώς πλήρωνε όσα μπορούσε με αποτέλεσμα τα συσσωρευμένα χρέη προς τη ΔΕΗ να ανέρχονται σε 150-200 εκ.€ (ανάλογα με την πηγή πληροφόρησης).
Με τις τιμές του Ni των τελευταίων ημερών είναι αμφίβολο το εάν η ΔΕΗ θα εισπράττει κάτι από την ΛΑΡΚΟ.
Μέχρι πρότινος, υπήρχε η δυνατότητα της αύξησης του μετoχικού Κεφαλαίου της εταιρείας, η οποία όμως εξέλιπε. Οι αυξήσεις κεφαλαίου και οι εγγυήσεις του Δημοσίου ανέρχονται συνολικά σε 136 εκατ. ευρώ. Η ΛΑΡΚΟ πρέπει τώρα να επιστρέψει το ποσό εντόκως, ώστε να αμβλυνθούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που προκλήθηκαν από την ασύμβατη ενίσχυση, αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση η Κομισιόν (6).
Συμπεράσματα
Μετά από μισό αιώνα λειτουργίας, το πυρομεταλλουργικό εργοστάσιο της Λάρυμνας έκλεισε τον κύκλο της «ζωής» του λόγω πτώσης της ποιότητος των κοιτασμάτων και αύξησης του κόστους λειτουργίας, ιδιαίτερα εκείνου της ενέργειας.
Είναι επίσης σαφές ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα η ΛΑΡΚΟ λειτουργεί ουσιαστικά χρηματοδοτούμενη από την ΔΕΗ (τελικά από τον έλληνα καταναλωτή ρεύματος).
Κάποιος, όμως, θα πρέπει να εξηγήσει γιατί είναι προτιμότερο αυτή η χρηματοδότηση να κατευθύνεται στο «ζόμπι» και όχι στην κατασκευή νέας κερδοφόρου εγκατάστασης, η οποία θα διατηρήσει επί μακρόν τις τόσο σημαντικές θέσεις εργασίας.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
1. Taylor Jackson (2015), Annual Survey of Mining Companies, Survey Director: Kenneth P. Green, FRASER INSTITUTE, Canada
2. Λεονάρδος Μάριος (2013), ΛΑΡΚΟ & ΤΑΙΠΕΔ : ΜΑΥΡΗ ΚΑΤΑΧΝΙΑ, http://www.capital.gr/news.asp?id=1842589
3. Χριστοδουλάκης Α. «Χάνεται το κλειδί της κερδοφορίας για τη ΛΑΡΚΟ» ΤΟ ΒΗΜΑ, 6/5/2000, http://www.tovima.gr/PrintArticle/?aid=122053
4. Φλουδόπουλος Χ., Γιατί η ΛΑΡΚΟ δεν υπογράφει σύμβαση με τη ΔΕΗ, 18/2/2015, http://www.capital.gr/Articles.asp?id=2232599
5. ΔΕΗ Α.Ε. «Μελέτη της Booz για τη σύγκριση του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη στην Ευρώπη» https://www.dei.gr/el/i-dei/kentro-tupou/deltia-tupou/-deltia-tupou-2014/iounios-2014/i-deikentro-tupoudeltia-tupoudeltia-tupou-2014ioun
6. ΤΟ ΒΗΜΑ: ΛΑΡΚΟ: Καλείται να επιστρέψει κρατικές ενισχύσεις €136 εκατ. Σύμφωνα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=580895&wordsinarticle=%CE%9B%CE%91%CE%A1%CE%9A%CE%9F%3b136%3b%CE%B5%CE%BA
7. Ε.Μ. Πολυτεχνείο, Pilot Scale Heap Leach Laterite Test by the HELLAS Method,http://www.hydrometallurgy.metal.ntua.gr/Laterite%20Project.htm
*Δρ Μηχαvικός Μεταλλείωv – Μεταλλoυργός Ε.Μ.Π. / MSc Imperial College
Κατά τα τελευταία οκτώ έτη διετέλεσε Διευθυντής Σχεδιασμού και απόδοσης των Ορυχείων της ΔΕΗ Α.Ε.
