Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Μέσα στην πυρά και την μεγαλουργία των Α’ Βαλκανικών πολέμων, λαμβάνει χώρα, η απελευθέρωση της Σάμου και η οργανική ενσωμάτωσή της στις 2 Μαρτίου 1913, με την μητέρα Ελλάδα. Μετά από μακρά δουλεία αιώνων, έστω και αν είχαν παραχωρηθεί ορισμένα προνόμια στο πανέμορφο νησί μας, με την εγκαθίδρυση ηγεμονίας, η αδούλωτη Σάμος, ξαναγίνεται και πάλι ελληνική. Στις 19 Σεπτεμβρίου 1912, ο ηγέτης της επανάστασης των Σαμίων, μετέπειτα Πρωθυπουργός της Ελλάδος και καθηγητής της Αρχαιολογίας, Θεμιστοκλής Σοφούλης, διακηρύττει στη νήσο, πως «η μόνη κυρίαρχος και έγκυρος εν τω τόπω εξουσία, είναι η επανάστασις».
Και στις 5 Οκτωβρίου, τα συνασπιζόμενα Βαλκανικά κράτη των Α΄ Βαλκανικών πολέμων, Ελλάδα, Βουλγαρία και Σερβία, κηρύττουν τον πόλεμο εναντίον της Τουρκίας. Στην νήσο επικρατεί άφατος ενθουσιασμός και τις πρώτες μέρες του Νοέμβρη, 500 εθελοντές Σαμιώτες, μαζί με τον ηγέτη της επανάστασης θεμιστοκλή Σοφούλη, ανεβαίνουν στην Αθήνα, προκειμένου να συνδράμουν τον ελληνικό στρατό – ο οποίος ήδη έχει καταλάβει την νύμφη του Βορρά Θεσσαλονίκη – επιδίδοντας στην ελληνική κυβέρνηση ένα σημαντικό ποσό, που έχουν εν των μεταξύ συγκεντρώσει, με αιματηρούς εράνους, για την πατρίδα.
Ο Σοφούλης κάνει τις προπαρασκευαστικές ενέργειες με τον Βενιζέλο για την ένωση της Σάμου και επανακάμπτοντας στις 10 του Νοέμβρη στο νησί, κηρύττει σθεναρά την Ένωση της Σάμου με την Ελλάδα. Στις 11 Νοεμβρίου, ημέρα Κυριακή, μέσα σε μια ατμόσφαιρα ηθικής μεγαλουργίας, γύρω στις 2 μ.μ., ο Σοφούλης προσέρχεται στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, συνοδευόμενος από τις αρχές του νησιού, εξαιρουμένου του Ηγεμόνα, που είχε ενημερωθεί να εγκαταλείψει το μέγαρο της νήσου. Συνακόλουθα ο λαός της Σάμου είχε κατακλύσει την εκκλησία και τους γύρω χώρους και οι καμπάνες χτυπώντας χαρμόσυνα, μετέδιδαν ένα μοναδικό κλίμα ηθικής ανάτασης, με την γαλανόλευκη να κυματίζει σε όλο το Βαθύ.
Ο ηγέτης των Σαμίων, αδυνατεί να συγκρατήσει τα δάκρυά του, και διακηρύττει πλέον νοερά την για αιώνες προσδοκώμενη ένωση της Σάμου με την Μητέρα Ελλάδα. Τα αίματα, οι αγώνες και οι θυσίες του Σαμιώτικου λαού, έβρισκαν πια την ιστορική δικαίωση και το μεγάλο όνειρο της ένωσης με την μητέρα Ελλάδα, έπαιρνε σάρκα και οστά. Η διακυβέ-ρνηση της υποτέλειας κατέρρεε πανηγυρικά και ένα νέο καθεστώς, στηριζόμενο πάνου στις αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρώπινων αξιών, εγκαθιδρύετο στην μαρτυρική νήσο της Σάμου, που για χρόνια στέναζε, από τον «βαρύν και απαραδειγμάτι-στον ζυγόν» της οθωμανικής δουλείας.
Ωστόσο πέρα από την προπαρασκευή και την ηθική έξαρση του λαού της Σάμου, για την πολυπόθητη ελευθερία του, η επίσημη αναγνώριση δεν είχε ακόμη γίνει από την ελληνική κυβέρνηση και οι προστάτιδες δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, λόγω αντικρουόμενων συμφερόντων, δεν αποδέχονταν το επαναστατικό καθεστώς και την ένωση. Απαιτήθηκε να γίνουν συγκλονιστικά συλλαλητήρια στην μητέρα Ελλάδα, για να αποστείλει η ελληνική κυβέρνηση στις 2 του Μάρτη 1913 στη Σάμο, το θωρηκτό «Σπέτσαι», συνοδευόμενο από το εμπορικό «Θεσσαλία» με την επικουρία δυο λόχων στρατού, για να καταλάβουν το νησί.
Εν τέλει την ιστορική 2 Μαρτίου ημέρα Σάββατο, παραμονή της Ορθοδοξίας, καταφθάνουν στο λιμάνι του Βαθιού και παράλληλα περιπολούν ανοιχτά στο πέλαγος, τα αντιτορπιλικά μας «Νίκη» και «Βέλος» ερχόμενα από τη Χίο. Και σε ένα πάνδημο κλίμα ενθουσιασμού και ανεκλάλητης συγκίνησης, αφικνείται ο ελληνικός στρατός. Στις 1 μ.μ. ορίστηκε η δοξολογία στο μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου. Το προαιώνιο όνειρο έπαιρνε σάρκα και οστά και η μαρτυρική μας Σάμος, ενσωματώνονταν πια και με τον πιο επίσημο τρόπο, στον εθνικό κορμό της μητέρας Ελλάδος !!! Άλλη μια σελίδα δόξης και ιστορικής μεγαλουργίας, για την γλυκιά Ελλάδα, είχε περάσει στο πάνθεον της αιματοβαμμένης και μαρτυρικής μας πορείας, μέσα στους αχανείς δαιδάλους της ιστορίας … Η Σάμος μας ήταν και πάλι ελληνική !!!
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων www.panosavramopoulos.blogspot.gr
