Γράφει ο Γιώργος Ευγενίδης
Όποιος διάβασε με προσοχή τη δήλωση της Καγκελαρίου Μέρκελ την επαύριο της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, παρατήρησε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αποστροφή, ίσως και πρωτοφανή τόσο για την ίδια τη Μέρκελ όσο και για τις γερμανο-αμερικανικές σχέσεις.
«Η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες συνδέονται με αξίες, τη δημοκρατία, την ελευθερία, τον σεβασμό του νόμου, της αξιοπρέπειας του ανθρώπου ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός του, τη θρησκεία του, το φύλο του, τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ή τις πολιτικές πεποιθήσεις του. Είναι στη βάση αυτών των αξιών που προτείνω μια στενή συνεργασία με τον επόμενο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ» δήλωσε το πρωί της Τετάρτης η κ. Μέρκελ.
Μια απλή συζήτηση με πολιτικούς παράγοντες στο Βερολίνο σε κάνει να καταλαβαίνεις πολύ εύκολα πως αυτό που συμβαίνει ούτε το περίμεναν ούτε το ήθελαν, αλλά πρέπει να το διαχειριστούν. Και έχουν μια σειρά μέτωπα μπροστά τους, αλλά και πολλά ερωτηματικά. Αρχικά, θα πρέπει να διασφαλιστεί πως το φαινόμενο Τραμπ δεν θα επαναληφθεί στη Γερμανία, αλλά αυτή τη φορά όχι με ανθρώπους που ανησυχούν για την οικονομική τους κατάσταση, αλλά με ανθρώπους που ανησυχούν για την πολιτική στο προσφυγικό.
Από εκεί και πέρα υπάρχουν ανοιχτά μέτωπα. Τι θα γίνει με την TTIP, τη συμφωνία για το ελεύθερο εμπόριο. Στο Βερολίνο ήδη εικάζουν πως είναι νεκρή, αν και ορισμένοι στις ΗΠΑ και ιδίως στον ακαδημαϊκό χώρο δεν είναι πεπεισμένοι. Επίσης, θα υπάρξει αναδιάταξη δυνάμεων στο ΝΑΤΟ, οι Ευρωπαϊκές χώρες θα κληθούν να συνεισφέρουν περισσότερα χρήματα για την κοινή άμυνα. Τέλος, το άνοιγμα του κ. Τραμπ στη Ρωσία μπορεί να αποτελέσει θανάσιμο πλήγμα για την ευρωπαϊκή πολιτική απέναντι στον Ρώσο πρόεδρο, ο οποίος θα έχει έναν ισχυρό σύμμαχο-τον μέχρι πρότινος σύμμαχο της Δύσης. Φυσικά, όλα αυτά είναι σενάρια με βάση τις προεκλογικές θέσεις του κ. Τράμπ. Μένει να δούμε, τι από όλα αυτά θα εφαρμόσει στην πράξη, με όποιο ρίσκο για την ίδια την Αμερική.
Ας ξαναδούμε, όμως, όσα περιέγραψε η κ. Μέρκελ, αυτόν τον κοινό αξιακό κώδικα που συνδέει τις χώρες της Δύσης μεταξύ τους: «δημοκρατία, ελευθερία, σεβασμός του νόμου, αξιοπρέπειας του ανθρώπου ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός του, τη θρησκεία του, το φύλο του, τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ή τις πολιτικές πεποιθήσεις του». Τα επαναλαμβάνω μεν, όχι γιατί δεν έχω τι να γράψω, αλλά γιατί είναι θεμελιώδη ζητήματα που τείνουμε να εκλαμβάνουμε ως δεδομένα. Δεν είναι όμως. Ο κ. Τράμπ διέπεται από επικίνδυνες απόψεις, είναι αμφίβολο κατά πόσο σέβεται στην πράξη τον σεβασμό του άλλου ανεξάρτητα από τις προαναφερθείσες παραμέτρους, δεν έχει πάντα σεβαστεί τους νόμους ως ιδιώτης και έχει επιδείξει προθυμία συνεργασίας με απολυταρχικά ή έστω σκληρά αυταρχικά καθεστώτα. Δεν συμμερίζομαι την άποψη πως θα είναι ένας ακίνδυνος πρόεδρος, ακριβώς επί τη βάση αυτών των αξιών.
Είναι άγνωστο ποια θα είναι η σχέση του με την Ευρώπη. Ένα όμως είναι βέβαιο: είναι πολύ δύσκολο αυτός να είναι ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου. Η κ. Μέρκελ όμως; Η Γερμανία, ακόμα και με την πιο συντηρητική ροπή της πολιτικής της, εφαρμόζει στο ακέραιο αυτές τις θεμελιώδεις αξίες. Ακόμα και αν η ίδια σε κάποιους είναι αντιπαθής, ανεξάρτητα από το αν είναι πολλές φορές διστακτική, η καγκελάριος έχει περιθώριο, εφόσον ο κ. Τραμπ επιβεβαιώσει πως και ως πρόεδρος είναι ό,τι ακριβώς βλέπαμε προεκλογικά και εφόσον επανεκλεγεί το 2017, να γίνει η ηγέτης του ελεύθερου κόσμου.
Λόγοι σαν αυτόν που εκφώνησε την Τετάρτη δημιουργούν μια σημαντική σχετική παρακαταθήκη.
