Γράφει ο Γιάννης Μπάκος
«Υπάρχει στο κέντρο της πόλης ένα καλά κρυμμένο εργοστάσιο παραγωγής μουσικής υποκουλτούρας, θεμελιωμένο σε ένα παρατημένο παλιό εργοστάσιο σοκολάτας, κάπου ανάμεσα στις παλιές βιοτεχνίες υποδημάτων στου Ψυρρή. Εκεί κάθε χρόνο μαζεύονται σαν άλλα μέλη της Μονσάντο όλοι οι επιφανείς Έλληνες δημιουργοί και ερμηνευτές που έχουν πατήσει το 50ο έτος της ηλικίας τους ,γνωστοί και ως «Οι Σοφοί» ή «Οι δεινόσαυροι», άλλωστε κάθε famiglia δεν έχει μόνο ένα ψευδώνυμο. Μαζεύονται, λοιπόν, για να αποφασίσουν αρχικά σε πόσους και στην συνέχεια σε ποιους νέους καλλιτέχνες θα επιτρέψουν φέτος να αλλάξουν επίπεδο, παίρνοντας τους από τα υπόγεια του εργοστασίου στους υψηλούς ορόφους των γραφείων, εκεί που φυλάσσεται με απόλυτη ευλάβεια εδώ και 50 χρόνια η μυστική τους συνταγή (φήμες λένε πως τα συστατικά τα ξέρουν λιγότεροι κι από εκείνους που γνωρίζουν την συνταγή της Coca Cola).
Κατά αυτό τον τρόπο οι «Σοφοί» μας συστήνουν μέσω ενός καταπληκτικού δικτύου διανομής, το οποίο έχει κάνει case study η Procter & Gamble, τους νεόκοπους εγκεκριμένους Έλληνες καλλιτέχνες, οι οποίοι έχουν έναν κοινό χαρακτηριστικό και προαπαιτούμενο: να έχουν ενηλικιωθεί δύο φορές. Τι σημαίνει αυτό; Να είναι τουλάχιστον 36 ετών, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα λεγόμενα «παιδιά θαύματα» που κατάφεραν και λίγο πριν τα 30 να πάρουν το χρίσμα.»
Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις είναι καθαρά συμπτωματική.
Όλη η παραπάνω σωρευμένη ειρωνεία δεν περιλαμβάνει πρόσωπα, πολύ απλά γιατί ο στόχος αυτού του κειμένου δεν είναι η επί προσωπικού επίθεση στους κατόχους του ιερού δισκοπότηρου της Ελληνικής μουσικής σκηνής. Στόχος είναι να αναδείξουμε το μείζον πρόβλημα της μουσικής μας βιομηχανίας, που δεν είναι άλλο από τις ολιγαρχίες (ω τι σύμπτωση!), οι οποίες ελέγχουν απολύτως και τις μουσικές σκηνές αλλά και τα τεράστια έσοδα δικαιωμάτων της ΑΕΠΙ, τα οποία προκύπτουν από ένα σύστημα απολύτως άνισων και οριζόντιων χρεώσεων σε κάθε λογής επιχείρηση που τολμά να παίζει μουσική.
Το όραμα και ο σκοπός της ΑΕΠΙ ήταν και είναι η απόδοση ενός χρηματικού ποσού σαν αμοιβή πνευματικών δικαιωμάτων στους δημιουργούς. Σαν σκοπός είναι απόλυτα θεμιτός, δεδομένης και της μεγάλης πτώσης πωλήσεων δίσκων που έχει επιφέρει και αναπόφευκτη συρρίκνωση εσόδων μέσω αυτού του καναλιού διανομής μουσικής. Έρχεται, λοιπόν, η ΑΕΠΙ και προασπίζεται το δικαίωμα του δημιουργού να έχει έσοδο από την στιγμή που κάποια επιχείρηση (π.χ. bars, clubs κλπ) εμπορεύεται την δημιουργία του με σκοπό το κέρδος. Ως εδώ όλα ακούγονται λογικά και δίκαια, καθώς από την στιγμή κιόλας που σπάνια οι επιχειρήσεις αυτές έχουν νόμιμα αγοράσει την μουσική που αναπαράγουν, με κάποιο τρόπο πρέπει να αμειφθεί και ο δημιουργός.
Όπως σε κάθε δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα σε κάθε κοινωνία, ειδικότερα του δυτικού, παγκοσμιοποιημένου κόσμου, το “packaging” που λένε και στο marketing, η συσκευασία δηλαδή, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, είτε αυτό είναι φυσικό προϊόν (τα video games για να γίνουν πιο ελκυστικά, οι εταιρίες σκοτώνονται ποιον ποδοσφαιριστή θα έχουν στο εξώφυλλο), είτε στις υπηρεσίες, όπου εκεί ο σκοπός ή το όραμα του κάθε οργανισμού παίζει το ρόλο της συσκευασίας. Στην περίπτωση της ΑΕΠΙ το όραμα έχει απομακρυνθεί τόσο από το αποτέλεσμα, που έχει καταστήσει το πνευματικό δικαίωμα από κάτι σεβαστό σε κάτι απόλυτα απεχθές. Κι αν η δημιουργική ασάφεια, που είναι και στην μόδα τους τελευταίους μήνες, για άλλους μπορεί να γίνει διαπραγματευτικό χαρτί, στα χέρια μιας famiglias φανταστείτε σε τι δύναται να μετεξελιχθεί. Τρία βασικά σημεία που καλό θα είναι να γνωρίζουμε για την λειτουργία του οργανισμού είναι τα εξής:
Τα πνευματικά δικαιώματα διπλοπληρώνονται. Κάθε ραδιοφωνικός σταθμός πληρώνει χρήματα στην ΑΕΠΙ για να αναπαράγει μουσική και κάθε κατάστημα που παίζει μουσική, ακόμα κι αν παίζει μόνο ραδιόφωνο, πληρώνει χρηματικό ποσό για τον ίδιο σκοπό
Τα πνευματικά δικαιώματα πληρώνονται ακόμα κι αν δεν εμπορεύεται μουσική κάποια επιχείρηση. Αν στο περίπτερο ο ιδιοκτήτης ακούει μουσική όσο εργάζεται οφείλει να καταβάλει πνευματικά δικαιώματα
Η διανομή των εσόδων γίνεται μέσω κατάθεσης playlists από έγκυρες εταιρίες που ασχολούνται με τον χώρο. Μπορεί να υπάρξει πιο θολή τοποθέτηση από αυτήν; Και από την στιγμή που, σύμφωνα με την ίδια την ΑΕΠΙ, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί δεν καταθέτουν playlists παρανομώντας, γιατί δέχεται να εισπράξει το ποσό και να το διανείμει βάσει υποδείξεως τρίτων και δεν κινείται νομικά για ταυτόχρονη πληρωμή πνευματικών δικαιωμάτων και κατάθεσης λίστας με τα τραγούδια που παίζονται από τον κάθε ραδιοφωνικό σταθμό;
Δυστυχώς ζούμε σε μια χώρα που η αυθαιρεσία κυριαρχεί σε όλους τομείς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Οι ολιγαρχίες ευημερούν και οι πολίτες θολωμένοι και μπερδεμένοι τρέχουν να τα προλάβουν όλα, αποφεύγοντας να κάνουν γνώση την πληροφορία και να εναντιωθούν απέναντι σε προβλήματα που τους αφορούν, αλλά δεν έχουν χτυπήσει την δική τους πόρτα. Έτσι κι αναπόφευκτα πολλές εγκληματικές οργανώσεις ασελγούν με κάθε προστασία από τον νόμο, αρχικά πάνω στον επιχειρηματικό κόσμο και σαν αποτέλεσμα αυτού και πάνω στους πολίτες. Αυτοί είναι οι πολίτες που όλες οι ολιγαρχίες θέλουν.
Κι αφού ”καθαρίσανε” με το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων, μέσω του νόμου 2121/93, τα μέλη της ολιγαρχίας στράφηκαν στον έλεγχο των μουσικών σκηνών. Πρώτο βήμα είναι το αυτονόητο. Οι μεγάλες σκηνές, με τους κορυφαίους χορηγούς επικοινωνίας και το μεγαλύτερο κοινό να γίνουν άβατο για νέους καλλιτέχνες εκτός του δικού τους ελέγχου. Αυτό ήταν πολύ εύκολο, καθώς η κάθετη πτώση του ραδιοφώνου και της πώλησης μουσικής δημιούργησαν ένα άτυπο τραστ, μια φοβερή τριγωνική σχέση που πήρε απολύτως των έλεγχο: Καλλιτέχνης (εταιρία παραγωγής) – Χορηγός Επικοινωνίας – Μουσική Σκηνή. Η οικονομική κρίση έφερε τα καταστήματα σε πολύ αδύναμη θέση, αναγκάζοντας τα να επιλέξουν ασφαλείς δρόμους, δηλαδή να αποκλείσουν οποιαδήποτε προσπάθεια δεν στηρίζουν οι άλλες δύο γωνίες του τριγώνου. Η απόλυτη εξάρτηση. Φτάσαμε, έτσι, σήμερα να βάζουμε στοιχήματα με φίλους όχι για το ποιος καλλιτέχνης θα παίξει και πού, αλλά με ποια σειρά μέσα στην σεζόν.
Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα, η famiglia, της Ελληνικής μουσικής ολιγαρχίας αποτελείται από σεβάσμιους δημιουργούς, από ανθρώπους του ριζοσπαστικού χώρου, που μπροστά στα οφέλη τους δικού τους οίκου παραμερίζουν τις πεποιθήσεις τους και υπερασπίζονται κάθε νόμιμο δικαίωμα τους. Κάπου εκεί χάνεται και η ελπίδα, για πολλοστή φορά μέσα στο 2015…
πρώτη δημοσίευση: Νόστιμον Ήμαρ υπό τον τίτλο “La famiglia – Η μουσική ολιγαρχία στην Ελλάδα”
