Έτυχε να διαβάσω σε ανάρτηση στο facebook ένα σχόλιο που έκανε, προ καιρού, ο γνωστός διανοητής κ. Στέλιος Ράμφος:
Mου εξηγούν: Ο αποτρεπτικός παράγων για επενδύσεις στην χώρα μας είναι μια δήθεν επιχειρηματικότης με πελατειακά προνεωτερικά χαρακτηριστικά, που οδηγεί σε παρασιτικό πλουτισμό. Κάποιοι δανείζονται από το κράτος, οργανώνουν επιχείρηση, βάζουν τα χρήματα στην τσέπη τους και τα καταθέτουν σε ξένες τράπεζες. Βουλιάζουν στα δάνεια και πλουτίζουν!
Με ξένισε αυτό που λέει ο κ. Ράμφος. Όχι γιατί δεν συμβαίνει, υπάρχουν όντως πολλοί κρατικοδίαιτοι. Όντως, η διαπλοκή, δηλαδή ο συνδυασμός (πολιτικής) εξάρτησης και (κρατικού) προστατευτισμού που χαρακτηρίζει την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα είναι ιδανικό περιβάλλον για την διαφθορά και την απάτη.
Όμως, ας μην γελιόμαστε και ας μην υπερβάλλουμε. Ας μην υπερβάλλουμε γιατί ανάμεσα στους κρατικοδίαιτους και διαπλεκόμενους υπάρχουν και πολλοί σοβαροί και αξιόλογοι επιχειρηματίες. Και ας μην γελιόμαστε γιατί ο προστατευτισμός και η πολιτική στήριξη ήταν απαραίτητη συνθήκη για την ανάπτυξη της εγχωρίου επιχειρηματικότητος σε μια οικονομία με τα εγγενή προβλήματα της δικής μας. Προβλήματα που δεν τα δημιούργησε η πολιτική, αλλά η γεωγραφία και η ιστορία.
Όμως, το πρόβλημα με το σχόλιο του κ. Ράμφου είναι άλλο. Παρ’ ότι, όπως είπα, είναι σε μεγάλο βαθμό αληθινό, είναι και μονομερές αφού προφανώς χρησιμοποιεί την γνωστή αριστερή φρασεολογία, που υποκρύπτει ιδεολογική αντίθεση στην επιχειρηματικότητα και στην ελεύθερη οικονομία. Δε νομίζω να είναι κατά της επιχειρηματικότητος ο κ. Ράμφος, πολλώ δε μάλλον κατά της ελεύθερης οικονομίας. Όμως, πολλοί από τους ανυποψίαστους αναγνώστες του ίσως αυτό καταλάβουν.
Το πραγματικό πρόβλημα της ελληνικής επιχειρηματικότητος δεν είναι οι κακοί κρατικοδίαιτοι, απατεώνες και μη. Άλλωστε, υπάρχει και ο αντίποδά τους, δηλαδή μια πλειάδα πολύ αξιόλογων επιχειρηματιών που δεν έχουν σχέση με το κράτος και την πολιτική διαπλοκή ενώ οι επιχειρήσεις τους διακρίνονται όχι μόνο για τα οικονομικά τους αποτελέσματα αλλά και για τις εξαιρετικές εργασιακές τους σχέσεις και, κυρίως, για την εγγενή τους εξωστρέφεια.
Έχοντας την εμπειρία σχεδόν 30 ετών στο consulting και από αυτά τα μισά στο χρηματοπιστωτικό αντικείμενο (corporate finance & distress management) έχω μεγάλη εμπειρία από επιχειρήσεις και επιχειρηματίες.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι η συντριπτική πλειοψηφία των μικρομεσαίων ελλήνων επιχειρηματιών, της ραχοκοκαλιάς της οικονομίας. Δεν είναι ούτε διαπλεκόμενοι, αλλά ούτε και παραδείγματα προς μίμηση, αυτοί που γεμίζουν το μεγάλο χώρο μεταξύ κρατικοδίαιτων και εξωστρεφών. Αυτή η ενδιάμεση μεγάλη μάζα πολύ ικανών επιχειρηματιών, αλλά ταυτοχρόνως ανίκανων να ξεπεράσουν τις εμμονές, τον συγκεντρωτισμό, τον ξερολισμό τους και την ταύτιση του ταμείου της επιχειρήσεως με την τσέπη τους. Αυτά τα αρνητικά χαρακτηριστικά είναι που τους κρατάνε όχι μόνο σε μικρά οικονομικά μεγέθη, αλλά -και το κυριότερο- σε χαμηλά ποσοστά αποδοτικότητος κεφαλαίου, πάντοτε σε μια κατάσταση μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, που, αργά ή γρήγορα τους οδηγεί σε φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή και εξάρτηση από τον τραπεζικό δανεισμό.
Εν κατακλείδι, ΔΕΝ αμφισβητώ τις επιχειρηματικές ικανότητες των Ελλήνων, οι οποίες έχουν αποδειχθεί σε πλείστες όσες περιπτώσεις. Το έλλειμμά μας σχετίζεται με την αδυναμία κατανοήσεως της δυτικής επιχειρηματικής κουλτούρας, τα codes & ethics που λένε οι αγγλοσάξωνες, αλλά και την σημασία της χρηματοπιστωτικής λειτουργίας σε αντίθεση με τις μπακαλίστικες πρακτικές που ευδοκιμούν στη χώρα μας. Σε αυτά, άλλωστε, εδράζεται και το πολύ σημαντικό πρόβλημα της διαδοχής στις ελληνικές επιχειρήσεις.
Θα σκεφθείτε, όσοι διαβάζετε αυτό το κείμενο, πως μου ήρθε και τα γράφω όλα αυτά; Μόνο και μόνον, επειδή θυμήθηκα μια φράση του Στέλιου Ράμφου;
Ασφαλώς όχι! Τα γράφω επειδή μπαίνουμε, αργά αλλά σταθερά, σε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών στην επιχειρηματική γεωγραφία της χώρας μας. Πολλές, μεγάλες, αλλά και μεσαίες επιχειρήσεις θα αλλάξουν χέρια. Επισπεύδοντες θα είναι οι τράπεζες, που επείγονται να ξεκαθαρίσουν το πρόβλημα των «κόκκινων δανείων». Θα το κάνουν είτε οι ίδιες είτε οι εξειδικευμένες εταιρείες -που ήδη συστήθηκαν και αδειοδοτούνται- θυγατρικές αλλοδαπών funds που έχουν σχετική τεχνογνωσία. Ακούγεται οδυνηρό, αλλά δεν είναι. Όσες εταιρείες είναι να κλείσουν και να εκκαθαρισθούν απλώς θα κλείσουν και θα εκκαθαρισθούν. Το νέο νομικό πλαίσιο παρέχει αυτή τη δυνατότητα ενώ, μετά και τις πρόσφατες αλλαγές στις διοικήσεις των τραπεζών, δεν υπάρχει περιθώριο για νέα θαλασσοδάνεια. Τυχερές θα είναι οι εταιρείες που θα περάσουν στην ιδιοκτησία των funds, αφού θα έχουν και χρηματοδότηση και σύγχρονη διοικητική τεχνογνωσία και συνέργειες σε διεθνές επίπεδο. Λιγότερο τυχεροί θα είναι οι νυν μέτοχοι των εταιρειών αυτών αφού θα δουν το ποσοστό τους να ελαχιστοποιείται έως και να εξαφανίζεται. Όμως, δεν υπάρχει άλλος τρόπος, προέχει η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, η κερδοφορία τους και η δημιουργία θέσεων εργασίας.
Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική επιχειρηματικότητα θα υποστεί -ελπίζω- βαθιές μεταβολές. Θα έπρεπε αυτές οι μεταβολές να έχουν γίνει με την ευκαιρία της εντάξεως στο ευρώ και στη φθηνή χρηματοδότηση που παρείχε, αλλά τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι τράπεζες περί άλλων ετύρβαζαν! Τώρα θα γίνει με οδυνηρό τρόπο, αλλά, επι τέλους, θα γίνει! Είναι ώρα οι
Έλληνες επιχειρηματίες να αντιληφθούν ότι το παλιό μοντέλο πέθανε και όποιος εμμείνει σε αυτό απλώς θα πεθάνει μαζί του. Ελπίζω και εύχομαι να κυριαρχήσουν οι σύγχρονες διαχειριστικές μέθοδοι, η δέσμευση στη δημιουργία αξίας για τους μετόχους και η αποσύνδεση των επιχειρήσεων από τις οικογενειακές σχέσεις. Αν χάσουμε και αυτή την ευκαιρία δεν θα έχουμε άλλη…
