Γράφει ο Δήμήτρης Κατσαρός
«Η επιστήμη δεν θα μας πει ποτέ το “ποιος” και το “γιατί”. Θα μας λέει το “πώς” και το “πότε”» αναφέρει ο δρ Μανώλης Τσεσμελής, διευθυντής Διεθνών Σχέσεων του Ευρωπαϊκού κέντρου Πυρηνικών Ερευνών και καθηγητής φυσικής του πανεπιστημίου τη Οξφόρδης.
Η δηλώσεις του καθηγητή έγιναν με αφορμή τη φιλοξενία του CERN στη Θεσσαλονίκη που μεταξύ άλλων πρόκειται να συνδιοργανώνει συνέδριο στο οποίο θα συνομιλήσουν η ορθόδοξη θεολογία και η σωματοδιακή φυσική για ερωτήματα στα οποία επιστήμη και πίστη δίνουν τις δικές τους απαντήσεις.
«Το CERN είναι ένα παγκόσμιο εργαστήριο που προσφέρει χώρο για διάλογο και ανταλλαγή απόψεων. Θίγουμε θεμελιώδη ερωτήματα για την αρχή του κόσμου, τα οποία είναι κοντά στα όσα εξετάζουν η φιλοσοφία και η θεολογία» αναφέρει ο δρ Τσεσμελής συμπληρώνοντας ότι «Είναι σημαντικό να βρούμε μια κοινή γλώσσα επικοινωνίας για να απαντήσουμε στα μεγάλα προβλήματα του κόσμου. Αν δεν υπάρξει διάλογος, θα υπάρξει φονταμενταλισμός».
Το CERN έχει οργανώσει ξανά συνομιλίες με τη θεολογία, όπως αναφέρει το άρθρο του Σάκη Ιωαννίδη στην ‘Καθημερινή’, ωστόσο αυτή θα είναι η πρώτη που θα γίνει σε αποκλειστικότητα με την ορθόδοξη θεολογία.
Ο έταιρος συνομιλητής είναι το τμήμα Θεολογίας του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που από την πρώτη στιγμή αγκάλιασε το συνέδριο. Κάποιες από τις εξωστρεφείς προσπάθειες του τμήματος τα προηγούμενα χρόνια, ήταν η ‘Πολιτισμική Κατάληψη’ το 2012, το συνέδριο «Εκκλησία και
Αριστερά» υπό την αιγίδα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, το 2013, ενώ το παραπάνω άρθρο μας ενημερώνει και για το άνοιγμα νέα κατεύθυνσης μουσουλμανικών σπουδών στο τμήμα.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα ανοίγματα αυτά γίνονται παράλληλα με μια εξαιρετική πρόοδο του τμήματος τα τελευταία χρόνια στο τομέα του, με την εκτίμηση της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας να αυξάνεται διαρκώς. Ο πρόεδρος του τμήματος Θεολογίας, καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης μιλώντας στην ‘Καθημερινή’ σημείωσε:
«Η συζήτηση σήμερα είναι αναγκαία γιατί ζούμε την πιο άγρια περίοδο φονταμενταλισμού της ελληνικής κοινωνίας, σε όλα τα επίπεδα: θεολογικό, πολιτικό, πολιτισμικό. Όταν δεν υπάρχει το όραμα πίσω από το οποίο θα συνταχθεί η κοινωνία, τη θέση του παίρνει ο φονταμενταλισμός… Πολλοί που ασχολούνται με το μυστήριο της εκκλησίας και με τη θεολογία έχουν, δυστυχώς, ελαχιστότατες γνώσεις. Αναπτύσσουν προσωπικές θεολογίες, οι οποίες είναι ιδεολογίες. Ο φονταμενταλισμός, όμως, έρχεται και στην επιστήμη, όταν εκείνη ισχυρίζεται ότι μπορεί να σώσει τον κόσμο. Ίσως αυτό είναι το νόημα του πραγματικού διαλόγου, να βγάλουμε από τη συζήτηση τις μεσσιανικές διαδικασίες. Τους θεολόγους δεν τους αφορά ο τρόπος δημιουργίας του κόσμου και οι επιστήμονες που σκέπτονται δημιουργικά δεν ασχολούνται με το “ποιος” της δημιουργίας».
Είναι σημαντικό όμως να δούμε και την άλλη άποψη που δεν αναφέρεται στη δημοσίευση του ενδιαφέροντος εγχειρήματος. Οι φιλόσοφοι της επιστήμης αναγνωρίζουν μια καθαρή διάκριση στην εξέλιξη της φυσικής και την ιστορία των ιδεών. Μετά την επιστημονική επανάσταση, με τη μαθηματικοποίηση της Φυσικής και το πέρασμα στη νεωτερικότητα, η επιστήμονες απελευθερώθηκαν από τα ερωτήματα που μπλέκονταν στο παρελθόν στις αναζητήσεις της φυσικής φιλοσοφίας για τη δημιουργία του κόσμου. Δηλαδή το ποιος και το γιατί. Ο μοντερνισμός θεμελιώθηκε στη βάση της αναζήτησης της αλήθειας με μοναδικό κριτήριο τα δεδομένα της εμπειρίας. Μιας εμπειρίας κοινής σε όλους τους ανθρώπους η οποία δεν άφηνε χώρο για την ενόραση και τη μεταφυσική.
Αυτό που σήμερα κάνει το πανεπιστήμιο της θεσσαλονίκης αντιμετοπίζεται από τα μίντια ως κατάρριψη των ταμπού της εκκλησίας. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίστροφο: η σύγχρονη θεολογία, εκμοντερίζοντας την εκκλησία, διαρρηγνύει τον ίδιο το μοντερνισμό. Και από ότι φαίνεται το κάνει επιτυχημένα.
