Των Θεόδωρου Πολυζωίδη και Ιπποκράτη Χατζηαγγελίδη*
Με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον διαβάσαμε στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (3η Μαρτίου 2013) το άρθρο του πρώην Υπουργού, κ. Αλέκου Παπαδόπουλου και του καθηγητή κ. Γεώργιου Σωτηρέλλη, σχετικώς με τις αλλαγές, οι οποίες -κατά τη γνώμη των συγγραφέων- πρέπει να επέλθουν στο Σύνταγμα. Βεβαίως, παρά τα αντιθέτως γραφόμενα, η συζήτηση αυτή δεν ξεκινάει τώρα. Τα τέσσερα τελευταία χρόνια και πολύ περισσότερο μετά τις εκλογές, διάφορες ομάδες πολιτών, όμιλοι και κόμματα έχουν ανοίξει αυτή τη συζήτηση με προβληματισμό που εκτείνεται πολύ πέραν του άρθρου των κ.κ. Παπαδόπουλου & Σωτηρέλλη.
Οι ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΙ είναι το πρώτο πολιτικό κόμμα, το οποίο διατύπωσε μια ολοκληρωμένη πρόταση για την αλλαγή του Συντάγματος και όχι απλώς τον εξωραϊσμό του, όπως τον περιγράφει η πρόταση κ.κ. Παπαδόπουλου-Σωτηρέλλη. Όμως, στόχος του παρόντος δεν είναι να διεκδικήσει εύσημα, πρωτιές ή αποκλειστικότητες. Το κορυφαίο αυτό ζήτημα αφορά το σύνολο των Ελλήνων πολιτών και κάθε προσπάθεια να συζητηθεί και να αναδειχθεί είναι σκόπιμη και καλοδεχούμενη.
Το σημαντικό είναι ότι σοβαρά και αξιόλογα πολιτικά πρόσωπα αναγνωρίζουν, ευθαρσώς, ότι το συγκεκριμένο συνταγματικό πλαίσιο δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες διακυβερνήσεως της χώρας, ενώ ταυτοχρόνως στρεβλώνει τη δημοκρατική λειτουργία του πολιτεύματος. Ο κ. Πέτρος Δούκας, από τη Ν.Δ., η ομάδα στελεχών Π80 από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μιλούν ευθέως για την αλλαγή του πολιτεύματος. Οι κ.κ. Κεφαλογιάννης και Μεϊμαράκης έχουν κάνει ανάλογες νύξεις ενώ, ο Νέστωρ της συντηρητικής παράταξης, κ. Ιωάννης Βαρβιτσιώτης ήδη από το 1998, με το πλέον αξιόλογο, βιβλίο του «Συνταγματικό Πλαίσιο», ανοίγει πρώτος τη συζήτηση και θίγει το ζήτημα του τρόπου εκλογής και των αρμοδιοτήτων του Π.τ.Δ., την ίδρυση Γερουσίας, τη λαϊκή πρωτοβουλία για δημοψήφισμα κλπ.
Όμως, όπως είπαμε, η συζήτηση αυτή δεν είναι ζήτημα μιας ομάδας εκλεκτών ή ειδικών. Η συζήτηση αυτή σχετίζεται με το πολίτευμα της χώρας μας, αφορά την ποιότητα της δημοκρατίας μας, η συζήτηση αυτή ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ ΟΛΟΥΣ! Είναι καιρός οι Έλληνες πολίτες να αναλάβουν τις ευθύνες τους, να πάψουν να είναι θεατές στο έργο που αφορά τη ζωή τους. Είναι αδιανόητο να υπάρχει διάταξη, σε δημοκρατικό Σύνταγμα, που να απαγορεύει τη λαϊκή πρωτοβουλία για δημοψήφισμα ή την αλλαγή του Συντάγματος! Ο λαός, εξ ορισμού ,είναι η υπέρτατη εξουσία, η πηγή από την οποία εκπορεύονται όλες οι άλλες εξουσίες και ασκούνται υπέρ αυτού και του Έθνους . Συνεπώς, ο λαός, δια της νομίμως εκπεφρασμένης βουλήσεώς του μπορεί να αλλάξει το Σύνταγμα όσο και όπως θέλει.
Εκτός, και αν θεωρούμε ότι το πολιτικό προσωπικό είναι ανώτερο από το λαό, όπως, έστω και άθελά τους, υπαινίσσονται οι κ.κ. Παπαδόπουλος και Σωτηρέλλης. Όπως, μάλλον, πιστεύει η πλειοψηφία των Ελλήνων συνταγματολόγων, οι οποίοι παραμένουν προσηλωμένοι στην διατήρηση του ισχύοντος Συντάγματος και του ισχύοντος μοντέλου «Προεδρευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας».
Κατά την άποψή τους, τέτοιες αλλαγές δεν μπορούν να γίνουν πράξη με αναθεώρηση, αλλά μόνο με επανάσταση ή πραξικόπημα. Φαίνεται, όμως, ότι οι σεβαστοί κ.κ. καθηγητές Συνταγματικού Δικαίου έχουν ξεχάσει, ελπίζουμε όχι εσκεμμένως, την ρήση του αείμνηστου καθηγητή Σαρίπολου, «πατέρα» του ελληνικού Συνταγματικού δικαίου, ο οποίος με απόλυτη κατηγορηματικότητα, δήλωνε ότι: «Οι διατάξεις που περιορίζουν το δικαίωμα αναθεωρήσεως του Συντάγματος αντίκεινται στη λαϊκή κυριαρχία και στην κοινή λογική» !!!.
Ίσως, όμως, ο αείμνηστος καθηγητής να θεωρηθεί από αρκετούς ότι αντιπροσώπευε μία εποχή του παρελθόντος και οι απόψεις του να κρίνονται, πλέον, ξεπερασμένες. Ας δούμε, λοιπόν, τι λέει η πρόσφατη ιστορία:
– Το 1958, οι Γάλλοι, υπό την προτροπή του Στρατάρχη Ντε Γκώλ, δημιούργησαν με δημοψήφισμα το Σύνταγμα της Πέμπτης Δημοκρατίας.
– Προσφάτως, Ισλανδοί και Τσέχοι άλλαξαν το Σύνταγμά τους με δημοψήφισμα, μάλιστα οι τελευταίοι εισήγαγαν πολίτευμα ημιπροεδρικής δημοκρατίας.
– Ας πάμε λίγο πιό πίσω και… πολύ πιο κοντά: Το 1974, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, προκήρυξε δημοψήφισμα, με το οποίο καταργήθηκε ο θεσμός της βασιλείας, παρ’ ότι αυτό ήταν απαγορευμένο από το Σύνταγμα του 1952.
Σε καμία εκ των ανωτέρω περιπτώσεων δεν υπήρξε επανάσταση, ούτε χύθηκε αίμα! Εκφράσθηκε, με συντεταγμένο δημοκρατικό τρόπο, η λαϊκή βούληση. Εκείνο, λοιπόν, που απαιτείται είναι ένα δημοψήφισμα, ώστε να αποφασίσει ο λαός για το εάν θα συνεχίσει να ζει με το ίδιο πολιτικό σύστημα ή θα το αλλάξει.
Υπό το ισχύον σύστημα, όποιος θέλει να αλλάξει κάτι, είτε θα πρέπει να φτιάξει κόμμα, είτε να ενταχθεί σε υπάρχον κόμμα. Η ισχύς του πολίτη είναι ελάχιστη, η προσωπικότητά του λίγη σημασία έχει, αφού πρέπει να περάσει μέσα από τι κομματικές διαδικασίες, συνήθως αδιαφανείς, αντιδημοκρατικές και χειραγωγούμενες από την ηγεσία του κόμματος. Αν όμως, οραματιζόμαστε ισχυρές αλλαγές στη χώρα μας και άνοιγμα της δημοκρατίας στην κοινωνία, θα πρέπει να αφήσουμε στην άκρη την κοινοβουλευτική (κομματική) δημοκρατία και να κοιτάξουμε προς άλλη κατεύθυνση. Εάν θέλουμε να χτίσουμε ένα καινούργιο κράτος, εάν θέλουμε αυξημένη λαϊκή κυριαρχία, εάν θέλουμε να ελέγχει η κοινωνία την πολιτική και όχι αντιστρόφως, πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα παράκαμψης των κομμάτων και των αδιαφανών μηχανισμών τους και αναδείξεως των αρίστων προσώπων, αυτών που θέλει η λαϊκή πλειοψηφία.
Πλέον, έχει καταστεί σαφές ότι η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, είναι κυρίως πολιτική και πολιτισμική. Πολιτική, γιατί απέτυχαν οι θεσμοί μας, δεν υπήρξαν δικλείδες ασφαλείας, που να εξασφαλίζουν την καλή τους λειτουργία. Πολιτισμική, γιατί η κοινωνία αποδέχθηκε -σιωπηλώς- την παραπλάνηση, τη διαφθορά και την συνδιαλλαγή, δεν προστάτευσε τους θεσμούς και ανέχθηκε την κακή τους λειτουργία. Απείχε από την πολιτική με αποτέλεσμα να καταστεί εύκολη η επικράτηση των επαγγελματιών πολιτικών και η συνταύτισή τους με κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες και χρηματοπιστωτικούς παράγοντες. Το αποτέλεσμα είναι η κρίση που βιώνουμε.
Η πολιτική και η δημοκρατία, ως υπέρτατα συλλογικά αγαθά, χρειάζονται διαρκή επιβεβαίωση και αναθεωρήσεις, αξίες, πρότυπα και αποτελέσματα κοινωνικώς αποδεκτά.
Μοιραίως και αναγκαστικώς, η μεταμόρφωση της χώρας θα αρχίσει από την πολιτική. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε ένα ΝΕΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ, το οποίο θα βασίζεται στην πλήρη διάκριση των εξουσιών, ώστε να μην είναι δυνατή η συγκέντρωσή τους στο πρόσωπο του Πρωθυπουργού και μέσω αυτού, στους κομματικούς μηχανισμούς. Αυτή είναι η αιτία της εκτροφής του τέρατος της διαπλοκής, γνήσιου τέκνου του πελατειακού κράτους σε όλα τα επίπεδα.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι η διαφωνία μας με τη συντηρητική, ελλιπή και, ως εκ τούτου, αναποτελεσματική προσέγγιση των κ.κ. Παπαδόπουλου και Σωτηρέλλη. Η πρότασή τους ουδόλως εξασφαλίζει τον πλήρη διαχωρισμό των εξουσιών ενώ δημιουργεί ένα δεύτερο πόλο εκτελεστικής εξουσίας (τον Πρόεδρο) με υπόρρητη εντολή τον έλεγχο των κυβερνητικών πράξεων, άρα, την διαρκή τριβή με τον Πρωθυπουργό. Μια τριβή που, αναμφισβητήτως, θα λάβει και προσωπικές διαστάσεις, όπως πολλές φορές συνέβη στο παρελθόν με τις παρεμβάσεις -όχι πάντοτε λανθασμένες- των ανακτόρων. Πιστεύουμε ότι ο έλεγχος δεν είναι δυνατόν, ούτε πρέπει, να ασκείται από ένα πρόσωπο. Ο έλεγχος είναι αρμοδιότητα ενός πολυπρόσωπου και ανεξάρτητου σώματος, όπως η Γερουσία. Το πολυπρόσωπο εξασφαλίζει την αντοχή σε πιέσεις, ενώ η ανεξαρτησία εξασφαλίζεται από τον τρόπο εκλογής.
Στη Γερουσία πρέπει να ανήκει και ο ρόλος του Συνταγματικού Δικαστηρίου, καθώς και η αρμοδιότητα επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, των ανεξαρτήτων αρχών κλπ.
Περαιτέρω, οι κ.κ. Παπαδόπουλος και Σωτηρέλλης, προτείνουν την απλή αναλογική ως νέο εκλογικό σύστημα, το οποίο όμως, παραμένει παρωχημένο στο βαθμό που διατηρείται η βαθύτατα αντιδημοκρατική διάταξη του «μπόνους» των 40 ή 50 εδρών στο πρώτο κόμμα. Οποία συναίνεση και… έξυπνο δώρο, δεν νομίζετε;!!!
Σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης το πολίτευμα που παρουσιάζει τα περισσότερα πλεονεκτήματα (νομιμοποίηση, συμμετοχή, αποτελεσματικότητα) είναι αυτό της Προεδρικής Δημοκρατίας. Στο πολίτευμα αυτό, ο κυβερνήτης εκλέγεται άμεσα από τον ίδιο το λαό, άρα μπορεί να εκλεγεί και ανεξάρτητη προσωπικότητα, χωρίς ποτέ να έχει περάσει το κατώφλι κάποιου κόμματος. Υποψήφιος μπορεί να είναι οποιοσδήποτε συγκεντρώσει έναν ελάχιστο αριθμό υπογραφών π.χ. 100.000 πολίτες, που αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 2% του εκλογικού σώματος ή περίπου όσοι οι σταυροί των πρώτων βουλευτών στις μεγάλες εκλογικές περιφέρειες. Για παράδειγμα, προσφάτως οι Τσέχοι έκαναν αυτή ακριβώς την αλλαγή, προβλέποντας ότι υποψήφιος μπορεί να είναι οποιοσδήποτε ανεξάρτητος πολίτης, αρκεί να συγκεντρώσει 50.000 υπογραφές. Μάλιστα, η πρόβλεψη εκλογής σε δύο γύρους, όπως στην Κύπρο, εξασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή συναίνεση στο πρόσωπο που ασκεί την εκτελεστική εξουσία, ενώ η εκλογή της Βουλής με απλή αναλογική χωρίς καμία νοθεία διασφαλίζει την πλήρη έκφραση της λαϊκής θελήσεως.
Επιγραμματικώς, λοιπόν, η πρότασή μας έχει ως εξής:
• Άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από το λαό, με 51%, σε μία ή δύο Κυριακές, κατά το κυπριακό σύστημα. Η θέση του πρωθυπουργού καταργείται και όλες του οι αρμοδιότητες ασκούνται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με 5ετή θητεία.
• Πλήρης διαχωρισμός νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας με τη θέσπιση ασυμβίβαστου του υπουργικού προς το βουλευτικό αξίωμα.
• Περιορισμένος αριθμός θητειών σε εκτελεστικά δημόσια αξιώματα για όλους. Κανείς δεν μπορεί να υπηρετήσει σε δημόσιες θέσεις για περισσότερα από 12 έτη. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπορεί να εκλεγεί για περισσότερες από 2 θητείες.
• Πλήρης ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης με εκλογή της ηγεσίας της από τη Γερουσία και όχι από το Υπουργικό Συμβούλιο.
• Κατάργηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών και της βουλευτικής ασυλίας για υποθέσεις μη σχετιζόμενες με το βουλευτικό αξίωμα ή για αδικήματα που διενεργήθηκαν προ της εκλογής.
• Ανάδειξη της βουλής 200 μελών. Τα 150 μέλη εκλέγονται σε νομαρχιακό ή περιφερειακό επίπεδο με απλή αναλογική και ενιαίο ψηφοδέλτιο. Τα υπόλοιπα 50 μέλη εκλέγονται με ενιαίο εθνικό ψηφοδέλτιο. Το σύστημα αυτό, έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του ρόλου του βουλευτή, αφού δίνει τη δυνατότητα της σταυροδοσίας ανεξαρτήτως κόμματος, άρα ωθεί στην εκλογή των αρίστων και όχι των εκλεκτών των κομματικών μηχανισμών. Το εθνικό ψηφοδέλτιο δίνει τη δυνατότητα της εκλογής ανθρώπων που χαίρουν πανελληνίας αναγνώρισης, οι οποίοι δεν ανήκουν οπωσδήποτε σε κόμμα, δηλαδή επιτρέπει την εκλογή και ανεξαρτήτων υποψηφίων. Το σύστημα αυτό, εμποδίζει την ανάπτυξη διαπλοκής και ενισχύει την λαϊκή κυριαρχία και την άμεση αντιπροσώπευση.
• Θέσπιση Γερουσίας, 100 μελών, με ισχυρές ελεγκτικές αρμοδιότητες και εκλογή της από ενιαίο εθνικό ψηφοδέλτιο, συμπεριλαμβανομένων αριστίνδην και ανεξαρτήτων υποψηφίων. Στην αρμοδιότητα και τον έλεγχό της υπάγονται όλες οι ανεξάρτητες αρχές, οι αρμοδιότητες του Συνταγματικού Δικαστηρίου και η έγκριση του διορισμού των υπουργών.
• Θέσπιση της λαϊκής πρωτοβουλίας για δημοψήφισμα και εισαγωγή νομοσχεδίων.
• Αυστηρός έλεγχος του «πόθεν έσχες» των πολιτικών προσώπων από ειδική υπηρεσία π.χ. Σ.Δ.Ο.Ε. και θέσπιση «πόθεν έσχες» για όλα τα πρόσωπα που κατέχουν δημόσια αξιώματα, καθώς και για δημοσίους υπαλλήλους με δικαίωμα υπογραφής.
• Εξάλειψη των παράλογων και υπερβολικών βουλευτικών προνομίων π.χ. σύνταξη, διορισμό βοηθών στο δημόσιο, ατέλειες κλπ.
Με την πρότασή μας, για τη μορφή του νέου πολιτεύματος, αποβλέπουμε στη ριζική ανανέωση και εξυγίανση των θεσμών της δημοκρατίας, στην κατάργηση των σημερινών ολιγαρχικών και φαυλοκρατικών δομών, στην ενίσχυση της άμεσης συμμετοχής των πολιτών στην διακυβέρνηση της χώρας και στην εγκαθίδρυση εγγυήσεων διαφάνειας και ελέγχου της εξουσίας. Είμαστε πεπεισμένοι ότι και το πολιτικό σύστημα πρέπει να το αντιληφθεί και να πάψει να φέρεται με λογικές αυτοπροστασίας. Πιστεύουμε ότι η Ριζική Πολιτική Μεταρρύθμιση είναι η ισχυρή ασπίδα της αστικής δημοκρατίας έναντι κάθε λαϊκισμού και ολοκληρωτισμού, δεξιάς ή αριστερής προελεύσεως! Τελικώς, πιστεύουμε ότι οι έλληνες πολίτες έχουν κάθε δικαίωμα να εκφράσουν την άποψή τους χωρίς νομικίστικες δεμεύσεις με μόνο κριτήριο το εθνικό μας συμφέρον.
* Ο κ. Θεόδωρος Πολυζωίδης είναι Δρ Χημικός, επιχειρηματίας. Είναι ιδρυτικό μέλος και, από το 2010, πρόεδρος των ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ. Ο κ. Ιπποκράτης Χατζηαγγελίδης είναι χρηματοπιστωτικός σύμβουλος επιχειρήσεων και ιδρυτικό μέλος των ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ.
