H χριστουγεννιάτικη πτώχευση της ΑΓΝΟ δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Η διαδρομή της γνωστότατης γαλακτοβιομηχανίας, είναι αν μη τι άλλο αποκαλυπτική πτυχών της κουλτούρας που διαπνέει τόσο την επιχειρηματική δραστηριότητα όσο και την αντίληψη του κράτους γι’ αυτήν.
Ως συνεταιριστική επιχείρηση παρότι κραταιά στη Βόρειο Ελλάδα και ελπιδοφόρα, δεν γλίτωσε από την «κατάρα», που έφερε μια σειρά από συνεταιριστικές εταιρίες, κυρίως στη δεκαετία του ’80, να οδηγούνται στο μαρασμό και την απαξίωση. Και εν τέλει να παίρνουν το δρόμο του λουκέτου ή της πώλησης. Την ίδια ώρα που σε όλη την Ευρώπη οι αντίστοιχες επιχειρήσεις γνώριζαν άνθηση, θέτοντας τις βάσεις εξέλιξής τους σε πολυεθνικές επιχειρήσεις.
Ο μαρασμός των συνεταιριστικών επιχειρήσεων άνοιγε φυσικά πεδίο δόξης λαμπρό για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, που μπορούσαν άνετα να μοιράζονται την αγορά, γλιτώνοντας από «ενοχλητικούς» παίκτες, οι οποίοι έχοντας προνομιακή σχέση με την παραγωγή της πρώτης ύλης, δυνατά και αγαπημένα brands σε τοπικό επίπεδο, θα μπορούσαν μακροπρόθεσμα να αποτελέσουν σοβαρή απειλή στα επεκτατικά τους σχέδια. Λες και θυσιάστηκαν ως άλλες Ιφιγένειες προκειμένου να πνεύσει ούριος επιχειρηματικός άνεμος…
Η διαδικασία για την εκχώρηση της καταχρεωμένης ΑΓΝΟ σε ιδιώτη, υπήρξε, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, επεισοδιακή. Οι συνεταιριστές δεν ήθελαν «το ξεπούλημα σε ιδιώτες»…Οι συνεταιριστές (και …πολλοί άλλοι) δεν ήθελαν «το ξεπούλημα» στις πολυεθνικές…
Την απόκτηση της ΑΓΝΟ επιθυμούσε σφόδρα η Friesland (κλασική περίπτωση συνεταιριστικής πολυεθνικής επιχείρησης…), η οποία λέγεται προσέφερε για τα δεδομένα της εποχής πολύ υψηλό τίμημα (άγγιζε τα 25 δις. Δραχμές!). Την θεωρούσε ιδανική περίπτωση για να αποκτήσει παραγωγική δραστηριότητα στην Ελλάδα…
Λέγεται δε, ότι ο φόβος να αποκτήσει παραγωγική βάση στην Ελλάδα και πρόσβαση στη σημαντικότερη ζώνη γάλακτος (Βόρεια Ελλάδα) μια επιχείρηση σαν τη Friesland, ένωσε τους δυο βασικούς εχθρούς ΔΕΛΤΑ και ΦΑΓΕ, να κατέβουν με κοινή πρόταση διεκδίκησης της ΑΓΝΟ στο σχετικό διαγωνισμό της ΑΤΕ…
Τελικώς η ΑΓΝΟ το 2003 , «πεντακάθαρη» από χρέη, βρέθηκε στα χέρια της εταιρείας Κολιός.
Στην περίπτωση της ΑΓΝΟ η κρίση απλώς επέτεινε το μοιραίο και δεν αποτελεί γενεσιουργό αιτία της κατάρρευσης. Επιχειρώντας να μπει σφήνα στην αγορά και κερδίσει μερίδια, έριξε δραματικά τις τιμές των προϊόντων της, ελπίζοντας να ισοφαρίσει τις απώλειες κερδών από την αύξηση του τζίρου. Το επιχείρησε όμως σε μια περίοδο που οι ισορροπίες στην αγορά γάλακτος άρχισαν να αλλάζουν δραματικά.
Η είσοδος της με προνομιακή τιμή στους φούρνους της Αττικής, έμοιαζε ολίγον με ωρολογιακή βόμβα, αφού το κόστος διανομής σε τόσο πολλά σημεία αλλά και οι επιστροφές υπέσκαπταν το εγχείρημα. Ήταν μια επιλογή που επιχειρήθηκε να αντισταθμίσει τη μεγάλη εξάρτηση από συγκεκριμένες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, οι οποίες και της άφησαν μεγάλα «φέσια»…
Το «άτσαλο» πανελλαδικό άνοιγμα με όπλο τη χαμηλή τιμή είχε τελικώς μεγάλο τίμημα. Τη βιωσιμότητα της ίδιας της επιχείρησης.
ΥΓ1: Θα είχε ενδιαφέρον να δει κανείς πως από τους τόσους και τόσους μνηστήρες, η ΑΓΝΟ, πέρασε στα χέρια της εταιρείας Κολιού
ΥΓ2: Η Γκούντρουν, ο ‘Ακης και ο Κολιός: τα κουτσομπολιά και οι φήμες έδιναν κι έπαιρναν τότε για το «κλείσιμο» του ματιού στην ΑΓΝΟ. Θα είχε ενδιαφέρον να δει κανείς αν υπάρχουν ψήγματα αλήθειας, έτσι για την ιστορία…
ΥΓ3: Στην Ευρώπη, λειτουργούν 160.000 συνεταιριστικές επιχειρήσεις, έχοντας 123 εκατομμύρια μέλη και προσφέροντας εργασία σε 5,4 εκατ. άτομα. Μάλιστα, σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία ή η Ισπανία, εμφανίζεται να έχουν σχετικά υψηλότερες επιδόσεις, ενώ αναδεικνύονται σταθερότερες σε περιόδους κρίσης. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στην ιδιαιτερότητα των συνεταιριστικών επιχειρήσεων που συνίσταται στη μακρόπνοη προσέγγισή τους, στις ισχυρές εδαφικές καταβολές τους και στην προάσπιση των συμφερόντων των μελών τους.
ΥΓ4: Στο Ηνωμένο Βασίλειο οι συνεταιρισμοί γνωρίζουν άνθηση σε όλους τους τομείς και είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 ο κύκλος εργασιών τους αυξήθηκε κατά 10%, όταν η βρετανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 4,9%.Στη Γερμανία ο συνεταιριστικός τομέας επεκτείνεται, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας των μικρομεσαίων και της υγειονομικής περίθαλψης.
ΥΓ5: Στη Γαλλία το προσδόκιμο επιβίωσης των συνεταιρισμών, μετά από μια τριετία ανέρχεται σε 74%. Στην Ιταλία η απασχόληση σε συνεταιρισμούς αυξήθηκε 3% το 2010, ενώ η συνολική απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα σημείωσε μείωση της τάξης του 1%. Στην Ισπανία, η οποία έχει πληγεί σοβαρά από την κρίση, η μείωση της απασχόλησης το 2008 και το 2009 ήταν της τάξης του 4,5% στον τομέα των συνεταιρισμών έναντι 8% στις συμβατικές επιχειρήσεις.
