Ο Στάθης Καλύβας, συγγραφέας και καθηγητής πολιτικής Επιστήμης και ο Σταύρος Κοντακτσής κλήθηκαν να ερμηνεύσουν τα αποτελέσματα των εκλογών 2023, με βάση τις επιστημονικές τους γνώσεις, στην εκπομπή «Συνδέσεις».
Μιλώντας για τον τρόπο που επικοινώνησαν τα μηνύματά τους ο ΣΥΡΙΖΑ και η Νέα Δημοκρατία, ο κ. Καλύβας είπε πως: «Ο ΣΥΡΙΖΑ έμεινε πιστεύω στην εποχή της κρίσης. Και ως προς τον τομέα της πόλωσης, δηλαδή στο ότι επέμεινε σε ένα λόγο που ήταν διχαστικός και τοξικός και παρέπεμπε σε μια προηγούμενη εποχή και ως προς την έλλειψη θετικών προτάσεων και στην στο πρόκριμα ενός αρνητικού μηνύματος που φάνηκε ότι ήταν έξω και μακριά από τις ανάγκες των ψηφοφόρων».
Ερμηνεύοντας το 41% της Νέας Δημοκρατίας σε σχέση και με το τι πήραν τα άλλα κόμματα και το αν η κοινωνία έχει μετατοπιστεί δεξιότερα, ο κ. Καλύβας δήλωσε: «Πιστεύω ότι δεν λειτούργησε τόσο πολύ ο άξονας δεξιά – αριστερά σε αυτές τις εκλογές. Αυτό που λειτούργησε ήταν το μήνυμα μιας νηφάλιας αντιμετώπισης των προβλημάτων και η πρόταξη μιας διαχειριστικής επάρκειας. Ο κόσμος αποφάσισε σε αυτές τις εκλογές, όχι με παραταξιακή συνείδηση τόσο πολύ, όσο με διάθεση αντιμετώπισης προβλημάτων που υπάρχουν και τις λύσεις τους».
Όσο για το αν θα καταφέρει να πετύχει η ΝΔ το στοίχημα του να κρατήσει αυτές τις ψήφους, ο κ. Καλύβαε τόνισε: «Είναι δύσκολο να ανατραπεί πιστεύω αυτή η δυναμική, ιδιαίτερα με μικρή απόσταση. Η εμπειρία που έχουμε από εκλογές που βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους είναι συνήθως ότι δεν υπάρχουν μεγάλες ανατροπές και η τάση που εισπράττει κανένας και από την κοινωνία και από τα ίδια τα κόμματα νομίζω είναι ενδεικτική. Στο ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη ανησυχία να σταματήσουν τον κατήφορο.
Γιατί οι νέοι δεν ψήφισαν «αντισυστημικά»
Οι νέοι που παραδοσιακά ψηφίζουν περισσότερο «αντισυστημικά», σε μεγάλο βαθμό στήριξαν τελικά την ΝΔ, γεγονός που θεωρήθηκε ως έκπληξη και από τον κ. Καλύβα. Όπως χαρακτηριστικά είπε: «Αυτό ήταν πιστεύω μία από τις δύο μεγάλες εκπλήξεις πέρα από το γενικό αποτέλεσμα. Η άλλη ήταν το γεγονός ότι σε συνοικίες και περιοχές που κατοικούν άνθρωποι χαμηλότερων εισοδημάτων, και εκεί είχαμε ένα προβάδισμα της Νέας Δημοκρατίας, πρωτοφανές θα έλεγα για τα εκλογικά χρονικά.
Δεν ξέρω πως μπορούμε να το ερμηνεύσουμε, πέρα από εικασίες, δεν έχω δει τα στοιχεία, δηλαδή αυτό που μπορώ να πω είναι ότι και στη νέα γενιά υπάρχει μια ανησυχία για το μέλλον και επομένως υπάρχει πέρα από τα γενικά μηνύματα περί προτιμήσεων για το πώς θέλουν να αλλάξει η κοινωνία, το πρακτικό θέμα, πώς θα είναι τα πράγματα σήμερα, αύριο που θα βγουν στην αγορά εργασίας, πώς είναι οργανωμένη κοινωνία, πώς λειτουργεί το κράτος».
«Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τη δυνατότητα και την έχασε»
Ο κ. Καλύβας σχολίασε ακόμη τι είναι τελικά ένα «κανονικό κεντροαριστερό κόμμα». Εξήγησε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τη δυνατότητα και την έχασε. «Είναι ένα κόμμα το οποίο πολιτεύεται με κεντρομόλο δυναμική. Προσπαθεί να κερδίσει τους ψηφοφόρους του κέντρου. Στην εποχή της κρίσης είχαμε το πρόβλημα της κεντρόφυγης στρατηγικής όπου τα κόμματα κινήθηκαν προς τα άκρα με αποτέλεσμα το κέντρο να κινδυνέψει να καταρρεύσει τελείως.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έμεινε όπως είπαμε και πριν, στην προηγούμενη εποχή της κρίσης, κινούμενος προς τα άκρα και όχι προς το κέντρο. Ένα συστημικό σοβαρό σοσιαλδημοκρατικό κεντροαριστερό κόμμα κοιτάζει προς το κέντρο. Δεν κοιτάζει προς τα άκρα.
Πιστεύω για δύο λόγους δεν το έκανε αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο πρώτος είναι γιατί όπως αποδεικνύεται το DNA του ΣΥΡΙΖΑ είναι πιο ριζοσπαστικό και λιγότερο κεντρώο από ότι νομίζει. Είναι ένα κόμμα που αναδείχθηκε μέσα στην κρίση. Γεννήθηκε εξαιτίας της, ανδρώθηκε εξαιτίας της, δεν μπορεί να προσαρμοστεί.
Το δεύτερο που έχει σχέση με το πρώτο είναι ότι μέσα στο κόμμα υπάρχουν πολλές φωνές. Υπάρχουν και οι άνθρωποι που θέλουν να κινηθεί το κόμμα στο κέντρο. Υπάρχουν και αυτοί που δεν θέλουν, με αποτέλεσμα το κόμμα να μην έχει σταθερή γραμμή. Το είδαμε με τον ίδιο τον Τσίπρα στην προεκλογική εκστρατεία, τη μία μέρα να λέει πράγματα διαλλακτικά και την επομένη να λέει πράγματα πιο ακραία. Αυτή η πολυφωνία του ίδιου του αρχηγού και του κόμματος, η οποία πιστεύω είναι δομική και όχι συγκυριακή, πιστεύω ότι το έβλαψε πάρα πολύ».
Το μεγάλο διακύβευμα των επόμενων εκλογών
Σχετικά με την άνοδο των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ, ο κ. Καλύβας ανέφερε πως: «Το μεγάλο διακύβευμα των επόμενων εκλογών είναι αν θα μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να φθάσει κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ, να το απειλήσει και να γίνει αυτό ξανά ο μεγάλος πόλος της κεντροαριστεράς και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δηλαδή να έχουμε την ανατροπή του πολιτικού σκηνικού που ήρθε στην Ελλάδα το 2012, όταν έγινε ακριβώς το αντίστροφο. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ουσιαστικά έφαγε την πολιτική πελατεία του ΠΑΣΟΚ και το έβαλε στο περιθώριο.
Bλέποντας τα αποτελέσματα στην Κρήτη θα έλεγα ότι πάντα είναι προπομπός η Κρήτη, είναι η καρδιά της λεγόμενης δημοκρατικής παράταξης, αυτής δηλαδή που προέρχεται από το βενιζελικό κόσμο.
Το γεγονός ότι ξεκίνησε ήδη να γυρίζει η Κρήτη κατά τη γνώμη μου λέει κάτι πολύ σημαντικό ότι ενδέχεται να δούμε μια μεγαλύτερη μεταφορά ψήφων στις επόμενες εκλογές και μια έναρξη της διαδικασίας ίσως και με ραγδαίους ρυθμούς με την οποία ίσως επανέλθουμε στο μοντέλο του δικομματισμού με τους όρους που είχαμε πριν την κρίση.
Αυτό θα είναι η πλήρης επιστροφή στο πολιτικό σκηνικό που επικρατούσε πριν την κρίση».
Η δεξιά δεν είναι λαϊκίστικη δεξιά
Ο κ. Καλύβας αναφέρθηκε και στο αν η σοσιαλδημοκρατία δεν έχει καταφέρει να βρει και αριστερά τα πατήματά της, τα αφηγήματα της και επικρατεί η δεξιά, σε πολλά σημεία της Ευρώπης.
Όπως τόνισε: «Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα πιστεύω έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και ίσως χαρακτηριστικά που δείχνουν πώς θα κινηθεί ενδεχομένως και η Ευρώπη στο εγγύς μέλλον.
Δεν είναι δηλαδή ότι έχει κινηθεί η Ελλάδα δεξιότερα. Έχει ξεπεράσει το δίπολο λαϊκισμός αντί – λαϊκισμός. Η δεξιά που έχουμε δεν είναι λαϊκίστικη δεξιά, οπότε το να έχουμε και μια κεντροαριστερά που δεν είναι λαϊκίστικη με τους όρους που διαμορφώθηκαν στη διάρκεια της κρίσης, θα ακολουθήσει την ίδια λογική που είδαμε ήδη να διαμορφώνεται».
Η καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ
Στα μηνύματα που προσπάθησε να περάσει προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρθηκε ο επικοινωνιολόγος, κ. Κοντακτσής. «Ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε να πάει σε μια καμπάνια λογικής. Αυτοί δεν είναι καλοί, ελάτε σε εμάς, για να το πω όσο πιο όσο πιο εύσχημα και όσο πιο γενικά μπορώ.
Δεν κατάφερε σε κανένα σημείο να βγάλει ένα απλό μονοσήμαντο μήνυμα σε σχέση με το τι θα κάνει την επόμενη μέρα. Γιατί κατά αντιστοιχία το μήνυμα της Νέας Δημοκρατίας “τολμηρά μπροστά“, εξέφραζε μια συνέχιση της πορείας που ήδη είχε κάνει διαδρομή. Όλα τα επιμέρους μηνύματα εξηγούσαν το τι θα κάνανε και το τι με βάση το τι είχαν ήδη κάνει και αυτό βοηθούσε, βοηθούσε τη συζήτηση.
Αντίθετα ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίαζε την Ελλάδα κάτω από ένα σκούρο μαύρο σύννεφο, που είναι πάρα πολύ άσχημο και είναι πάρα πολύ δύσκολα τα πράγματα, πράγμα το οποίο μάλλον δεν εξέφραζε την κοινωνία. Όπως αποδείχτηκε, όχι μόνο δεν εξέφραζε την κοινωνία όπως αποδείχθηκε. Άρα λοιπόν ήταν λες και έτρεχε μια καμπάνια σε μια σε ένα άλλο παράλληλο σύμπαν και για αυτό και δεν έγραψε και τίποτα.
Ο ρόλος των Social media
Τόνισε επίσης τον ρόλο που έπαιξαν τα social media και η χρήση τους από τους πολιτικούς αρχηγούς, στους νέους. «Κοιτάξτε σίγουρα τα social media στο θέμα της νεολαίας έχουν συμβάλει διότι όλες οι έρευνες δείχνουν ότι σε ποσοστό περίπου 90% ενημερώνονται τα social media και όχι από κάποιο άλλο μέσο. Άρα μπορούμε να θεωρήσουμε περίπου δεδομένο ότι από εκεί λάμβαναν την ενημέρωσή τους για τα κόμματα.
Ας πάρω το παράδειγμα του TikTok, όπου ο κ. Μητσοτάκης είχε περίπου 60% σε μέσα views θέασης στα βίντεό του, μεγαλύτερα από ότι είχε ο Αλέξης Τσίπρας και είχε και ένα περίπου 60% περισσότερο αντιδράσεις σε αυτά ως ποσοστό του συνόλου, το οποίο αν λάβουμε υπόψη πως ο ένας είχε περίπου 440.000 κατά μέσο όρο.
Άρα λοιπόν αυτό σαν αίσθηση, σαν δείγμα – γιατί δεν μπορώ να το διασυνδέσω απευθείας οδήγησε σε ψήφο – αλλά το πρώτο που μπορώ να καταλάβω είναι ότι προφανώς τα μηνύματα του έγραφαν καλύτερα, αντιδρούσε καλύτερα κόσμος. Αυτός ήθελε να τα δει, θέλει να τα μοιραστεί, ήθελε να κάνει κάτι σε σχέση με αυτό. Δεν έχω επιμέρους στοιχεία, αν ήταν νέοι αυτοί, αλλά μπορώ να υποθέσω βάσιμα ότι είναι ένα πιο νεανικό μέσο και άρα μάλλον είναι καλύτερο. Δηλαδή οι άνω των 45 στο Facebook είναι περίπου 18 με 20%, αν θυμάμαι καλά».
