Η αύξηση των κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων σε πολλές χώρες του κόσμου ήταν κάτι αναμενόμενο, δεδομένου ότι ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς σταμάτησε πριν από 40 και πλέον χρόνια, λένε οι επιστήμονες.
Ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς σταμάτησε στις περισσότερες χώρες πριν από το 1980, όταν η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας κήρυξε την εξάλειψη της νόσου. Επειδή το εμβόλιο της ευλογιάς προστατεύει και από την ευλογιά των πιθήκων, ο εμβολιασμός είχε κρατήσει υπό έλεγχο και αυτή τη νόσο, ιδίως σε περιοχές της κεντρικής και δυτικής Αφρικής όπου ενδημεί ο ιός. Ωστόσο, από τη δεκαετία του ’80, ο αριθμός των ανθρώπων που εμβολιάζεται κατά της ευλογιάς έχει μειωθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα ο ιός να εξαπλώνεται ευκολότερα από τα ζώα στους ανθρώπους και από άτομο σε άτομο.
«Αυτή η έκρηξη των κρουσμάτων ήταν αναμενόμενη», δήλωσε στην Guardian ο Δρ. Ρόμουλους Μπρέμπαν, ερευνητής στο Ινστιτούτο Παστέρ στο Παρίσι. Σύμφωνα με τα μαθηματικά μοντέλα του Μπρέμπαν, η ανοσία στη συγκεκριμένη νόσο στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) μειώθηκε από 85% που ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 σε 60% το 2012. Με τη μείωση της ανοσίας, η νόσος αποτελεί «μια διαρκώς αυξανόμενη απειλή για την ασφάλεια της δημόσιας υγείας». Το 2020 η ΛΔΚ είχε περισσότερα από 4.000 ύποπτα κρούσματα και τουλάχιστον 171 θανάτους.
«Το επίπεδο ανοσίας μας είναι σχεδόν μηδενικό», τόνισε ο Μπρέμπαν. «Οι άνθρωποι ηλικίας 50 ετών και άνω είναι πιθανό να έχουν ανοσία, αλλά οι υπόλοιποι όχι, οπότε είναι πολύ ευάλωτοι». Ο ίδιος πιστεύει ότι η επιδημία μπορεί να περιοριστεί και ότι είναι μια ευκαιρία να προταθούν εκστρατείες εμβολιασμού σε χώρες όπου ενδημεί ο ιός.
Η έξαρση των κρουσμάτων έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το αν ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων έχει γίνει πιο μεταδοτικός. Μέχρι στιγμής οι επιστήμονες δεν έχουν βρει αποδείξεις για κάτι τέτοιο και μελέτες δείχνουν ότι ο ιός ταιριάζει με τα στελέχη που εντοπίστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σιγκαπούρη και το Ισραήλ το 2018 και το 2019.
Ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής στην εξάπλωση των μολυσματικών ασθενειών
Ωστόσο, η ευλογιά των πιθήκων δεν είναι η μόνη ασθένεια που θα πρέπει να μας ανησυχεί, τονίζουν άλλοι επιστήμονες. Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες σημειώθηκαν σχεδόν 100 κρούσματα και 18 θάνατοι από μια σπάνια ασθένεια που μεταδίδεται από τσιμπούρια στο Ιρά, εντοπίστηκε ένα τέταρτο κρούσμα του ιού Έμπολα και περισσότερα από 100 κρούσματα βουβωνικής πανώλης στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Επίσης, ένα επικίνδυνο στέλεχος τύφου κυκλοφορεί στο Νεπάλ, την Ινδία και την Κίνα, σύμφωνα με τον ιστότοπο ProMED, το μεγαλύτερο σύστημα επιτήρησης στον κόσμο για την αναφορά κρουσμάτων.
Η αφρικανική πανώλη των χοίρων συνεχίζει να αποδεκατίζει τους χοίρους και διάφορα στελέχη της γρίπης των πτηνών εξαπλώνονται, αναγκάζοντας τη σφαγή εκατοντάδων εκατομμυρίων πουλερικών. Κτηνίατροι και οικολόγοι προειδοποίησαν αυτόν τον μήνα και για μυστηριώδεις μυκητιασικές ασθένειες που έχουν εντοπιστεί σε ψάρια και θαλάσσια ζωή στην Αυστραλία και σε χώρες της Μέσης Ανατολής, καθώς και για θανατηφόρες ασθένειες σκύλων και άλλων κατοικίδιων ζώων.
Ζούμε με πολλές χιλιάδες δυνητικά θανατηφόρους ιούς που κυκλοφορούν σε άλλα είδη, αλλά το αξιοσημείωτο είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς που προσβάλλουν σήμερα τον άνθρωπο, ήταν άγνωστοι πριν από 70 χρόνια. Όχι μόνο τα νέα παθογόνα μεταπηδούν συχνότερα από τα ζώα στον άνθρωπο, αλλά ένας αυξανόμενος αριθμός συνδέεται με τις αλλαγές στο παγκόσμιο και το τοπικό περιβάλλον.
Δεν είναι τυχαίο ότι από το 1940 μέχρι σήμερα έχουν εμφανιστεί 335 νέες και δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες σε παγκόσμιο επίπεδο, σε μια περίοδο κατά την οποία ο ανθρώπινος πληθυσμός τριπλασιάστηκε, το κλίμα άλλαξε και η κατανάλωση κρέατος αυξήθηκε. Οι οικολόγοι των ασθενειών λένε ότι τίποτα δεν αυξάνει τον κίνδυνο διασταύρωσης ενός παθογόνου από ένα είδος σε ένα άλλο, όσο η ανεξέλεγκτη επέκταση της γεωργίας και η εκμετάλλευση άγριων ειδών από τον άνθρωπο.
Το πιο ανησυχητικό για τον άνθρωπο δεν είναι η ευλογιά των πιθήκων, η πανώλη ή ακόμη και ο Έμπολα, που ακούγονται επικίνδυνα αλλά στην πραγματικότητα είναι λίγο πολύ ελεγχόμενα τώρα με τα εμβόλια. Αντίθετα, η απειλή μιας νέας γρίπης των πτηνών, που είναι εξίσου πιθανό να βγει από μια φάρμα στη Νέα Υόρκη ή την Αγγλία όσο και στην Κίνα ή τη Βολιβία, απειλεί τώρα την ανθρωπότητα. Δεκάδες εκατομμύρια σχεδόν γενετικά πανομοιότυπα πτηνά, επιρρεπή σε θανατηφόρες ασθένειες, εκτρέφονται μαζικά, συχνά σε ανθυγιεινές συνθήκες, και έρχονται σε επαφή με άγρια πτηνά. Είναι λοιπόν θέμα δεκαετιών να εξελιχθεί ένα νέο στέλεχος γρίπης των πτηνών υψηλής παθογονικότητας που θα μεταδίδεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων.
Όπως αναφέρει η Guardian, η υπερθέρμανση του πλανήτη αλλάζει θεμελιωδώς το τοπίο των ασθενειών, αναγκάζοντας ή επιτρέποντας στα είδη να επιβιώσουν σε νέα μέρη και να αναμειχθούν με άλλα. Καναδοί βακτηριολόγοι έχουν δείξει πώς σε περιόδους μεγάλων ιστορικών περιβαλλοντικών αλλαγών -όπως αυτή που διανύουμε- οι παθογόνοι οργανισμοί μεταπηδούν ευκολότερα σε νέους, ευπαθείς ξενιστές. Το μόνο που χρειάζονται είναι η ευκαιρία για επαφή, και η αύξηση της θερμοκρασίας κάνει ακριβώς αυτό. Μόλις επεκταθούν σε νέους ξενιστές, είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν νέες παραλλαγές, η καθεμία με νέες ικανότητες μόλυνσης.
Ωστόσο, η επιστήμη και οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν στην ανακάλυψη εμβολίων για σπάνιες και «ξεχασμένες» ασθένειες, ενώ η παγκόσμια επιτήρηση και η έγκαιρη ανίχνευση πιθανών διαρροών ιών στη φύση μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά. Πάνω απ’ όλα όμως, επισημαίνει το δημοσίευμα της Guardian, θα πρέπει να υπάρξει χρηματοδότηση και βελτίωση των συστημάτων δημόσιας υγείας που καταρρέουν υπό την πίεση της πανδημίας, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Αυτό που έδειξε περίτρανα η πανδημία του κορονοϊού και τώρα η ευλογιά των πιθήκων, είναι ότι πολλές μολυσματικές ασθένειες έχουν τις ρίζες τους στην οικολογική αλλαγή. Αυτό σημαίνει ότι η υγεία του πλανήτη και η υγεία των ανθρώπων πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μαζί με την υγεία των ζώων. Μια πλανητική προσέγγιση της υγείας είναι ενδεχομένως η μόνη ελπίδα που έχουμε.
ΠΗΓΗ: The Guardian
