Η εξελισσόμενη αλληλουχία των πρόσφατων κρίσεων και οι πολυεπίπεδες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής κινητοποιεί διεθνώς τις κυβερνήσεις, που στοχεύουν στην ενδυνάμωση των οικονομιών τους και στη βελτίωση της θέσης τους στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας.
Γράφει ο Δημήτρης Λιάκος *
Ταυτόχρονα, σημαντική εξέλιξη αποτελεί η δομική μετεξέλιξη των αλυσίδων παραγωγής και εφοδιασμού, στις οποίες πλέον δίνονται πιο (υπερ)τοπικά χαρακτηριστικά, δίδαγμα των προβλημάτων από την περίοδο έξαρσης της πανδημίας και της ανάδειξης του υπερβολικού βαθμού εξάρτησης από τις ασιατικές αγορές καθώς και των προβλημάτων που προκαλεί η επανεμφάνιση του φαινομένου του πληθωρισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται το σημαντικό πακέτο ενισχύσεων, με την ονομασία Inflation Reduction Act, που σχεδίασε η κυβέρνηση Biden για τις αμερικάνικες επιχειρήσεις προκειμένου να ενισχύσουν την παραγωγική τους παρουσία εντός των ΗΠΑ και να ανταπεξέλθουν στις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις.
Η παροχή κινήτρων αυξάνει τις πιθανότητες μετεγκατάστασης πολυεθνικών επιχειρήσεων στην Αμερική, μεταφέροντας το βάρος λήψης αντίστοιχων μέτρων στην Ευρώπη. Σαφέστατα εκείνο που πρέπει να αποφευχθεί είναι η έναρξη ενός ανταγωνισμού επιδοτήσεων, που θα απέβαινε εις βάρος της Ευρώπης, ταυτόχρονα όμως είναι αυτονόητο ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις οφείλουν να αντιδράσουν συλλογικά ως ενιαία οντότητα.
Στο επίπεδο των ισχυρών χωρών προτείνεται η αλλαγή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων, μέσω της χαλάρωσης και της παροχής μεγαλύτερης ευελιξίας στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Απόδειξη, η κοινή επιστολή των Υπουργών Οικονομίας Γερμανίας και Γαλλίας προς την Ε.Ε. και οι εκδηλωμένες προθέσεις τους να εκκινήσουν άμεσα τις απαραίτητες εγχώριες διαδικασίες κινήτρων για τη βιομηχανία και τις υπόλοιπες παραγωγικές επιχειρήσεις τους.
Μια τέτοια εξέλιξη θα κινητοποιήσει και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη να προχωρήσουν στην υλοποίηση αντίστοιχων εθνικών προγραμμάτων. Γίνεται κατανοητό ότι το μέγεθος των παρεμβάσεων θα εξαρτηθεί από τα δημοσιονομικά περιθώρια κάθε χώρας, γεγονός που με τη σειρά του ενδέχεται να προκαλέσει την «πυροδότηση» ενός άλλου κινδύνου, την επιδείνωση της συνοχής της Ευρώπης μέσω της περαιτέρω απόκλισης των οικονομιών.
Οι εθνικές λύσεις είναι απαραίτητες ωστόσο την ίδια στιγμή περιορίζουν τις πιθανότητες ολοκληρωμένης απάντησης απέναντι σε ένα κοινό πρόβλημα, που θα προστεθεί σε εκείνα που ήδη αντιμετωπίζει η Ευρώπη, λόγω του πληθωρισμού και του σημαντικού βαθμού ενεργειακής εξάρτησης από τρίτες χώρες.
Ενδεδειγμένη λύση θα ήταν η δημιουργία ενός κοινού ταμείου, με τη χρήση των αδιάθετων πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, που σε συνδυασμό με τα εθνικά προγράμματα θα μπορούσε να δημιουργήσει το κατάλληλο πλαίσιο ενίσχυσης της βιομηχανικής δραστηριότητας και προσαρμογής της ευρωπαϊκής οικονομίας στα νέα δεδομένα.
Είναι επείγον οι πιο αδύναμες χώρες να συνασπιστούν γύρω από αυτήν την ιδέα και να εκμεταλλευτούν το «παράθυρο ευκαιρίας» που αφήνουν δηλώσεις επικεφαλής ισχυρών χωρών, όπως οι πρόσφατες του καγκελάριου Scholz, προκειμένου να υπερκεράσουν τις διαφαινόμενες αντιδράσεις-αντιρρήσεις των «φειδωλών» χωρών του ευρωπαϊκού βορρά.
- Το Άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»
